Dagur - 09.07.1927, Blaðsíða 2

112
BAOUR
29. tbl.
Opið bréf
til Björns Lfndals.
Árið 1921 lýstuð þér yfir því hér
á Akureyri, með grátstaf í kverkun-
um, að þér ætluðuð að gera nýbýla-
málið að æfistarfi og lífshugsjón
yðar og væruð reiðubúinn, til þess
að þola vanþakklæti veraldarinnar
og jafnvel ofsóknir manna fyrir
fórnarstarfið. Síðan hefir ekkert
heyrst frá yður um þetta mál og þér
hafið ekki, svo vitanlegt sé, gert
neitt í þessa átt.
Fyrir því leyfi eg mér að spyrja
yður og óska svars:
Hvenær ætlið þér að byrja á æfi-
starfinu?
Hvar eru niður komnar þær 50
kr., er þér þá gáfuð í þágu þessarar
lífshugsjónar yðar?
Jónas Þorbergsson.
------0-----
Jói) Þorlákssoi)
r
um Ihaldið.
(Leturbreytingarnar blaðsins).
»Ihaldsmenn semja í öllum lönd-
um stefnuskrár sínar þannig, að þær
gangi sem best í augu almennings.
Því að á því veltur fylgið. Þessvegna
segja þeir ekki: Við viljum enga
nýja vegi, ekki talsíma, ekki járn-
brautir, ekki hafnir, kærum okkur
ekki um alþýðuskóla o. s. frv. Ef
þeir segðu það, fengju þeir sem sé
lítið fylgi. Þeir segja aðeins sem svo:
Við viljum fara sparlega með lands-
fé, við viljum styðja gætilega fjár-
málastefnu, við viljum ekki hleypa
okkur í skuldir. Þeir vita það ofur
vel, að ef þeir geta passað, að þjóð-
in komist ekki í landssjóðinn, þá
fær þjóðin hvorki alþýðuskóla, hafn-
ir, járnbrautir eða annað slíkt, sem
hún telur sig þurfa, en þeir íhalds-
inennirnir halda að hún geti án ver-
ið. Það eru venjulega lúnir efnaðri
borgarar í hverju þjóðfélagi, sem
fylla íhaldsflokkinn, þeir eru ánægð-
ir með sinn hag og finna þess vegna
ekki, að þörf sé breytinga eða bóta á
hag þjóðarinnar, og vilja ekki láta
heimta af sér skatta í því skyni.
Framfara- og umbótaflokkana skipa
aftur þeir efnalitlu, sem finna að
þjóðfélagið þarf að gera margt og
mikið til þess að bæta lífsskilyrði al-
þýðunnar, sömu stefnu fylgja og
þeir meðal efnaðri manna, sem ein-
blina ekki á sina eigin pyngju, held-
ur hafa hag þjóðarinnar í heild fyrir
augum.......
Þetta er eyrnamark reglulegs aft-
urhaldsflokks, hverju nafni, sem
hann kýs að nefna sig, vantrú á
landinu ,að það svari arði, ef synir
þess vilja kosta upp á að hlynna að
því, og vantrú á þjóðinni, að hún sé
fær um að nota sér þær lyftistengur,
á leiðinni til hagsældar og sjálfstæð-
is, sem aflmestar hafa reynst ann-
arsstaðarc.
(Jón Þorláksson í Lögréttu 10.
tbl. 1908).

Á viðavangi.
Nrós, sem verður háðung.
íslendingur reynir af veikum
mætti, þrátt fyrir alla óánægju með
Líndal, að setja saman um hann til-
búið og uppfundið hrós. Fyrir
skönnnu skrökvaði blaðið upp á
hann nálega öllum hugsanlegum
þingmannskostum og spurði svo:
Eru þetta ekki ait kostir sein þing-
mann mega prýða? Þá brostu sum-
ir fyrverandi samþingismenn Lín-
dals, sem hafa verið sjónarvottar að
vinnubrögðum hans á þingi. 1
nefndum er hann óstarfhæfur sökum
viljaleysis og þolleysis. Vill flaustra
af hverju verki, lítur ótt og títt á
klukkuna, þykist hafa margvíslegum
öðrum störfum að gegna en þeim
störfum, sem hann er valinn til að
gegna. »Störfin« vinnur hann í
»privathúsum« broddborgara Rvík-
ur, þar sem hann, með hjálp annara
mannvina brýtur heilann um hags-
bótamál sinna kæru nreðbræðra og
fósturjarðar. — í þingsal er hann
manna ókyrrastur. Reikar hann sí-
felt um og ef hann lendir í orða-
sennu »hleypur« hann. Skap hans
er jafnan æst og úfið og honum
næsta erfitt. Er það til marks, að er
þingmenn halda gleðisamkvæmi. er
hann einn þingmanna of fjandsam-
lega sinnaður gagnvart andstæðing-
um til þess að geta verið með í þeim
samkvæmum. Slíkur maður þyrfti
að vera heima hjá sér jafnan og um-
gangast vini eina.
Vœntanleg málshöfðun.
Dagur gat þess að svipað myndi
ástatt um Gunnlaug Tryggva eins
og Þorstein Gíslason forðum, að
hann þyki ekki hæfur, til þess að
. skrifa nógu miklar svívirðingar fyr-
ir íhaldsmenn. Nú hefir því verið
skotið að ritstjóra Dags, að eigend-
ur íslendings muni fyrirskipa G. Tr.
J. að höfða skaðabótainál á hendur
ritstjóra Dags, því að það verði tal-
inn atvinnurógur, að gera ráð fyrir
heiðarlegum íhalds-ritstjóra.
Vinnubrögð Ihaldsmanna.
Hreppstjórinn í Bolungarvík,
Hálfdán Hálfdánarson, hefir verið
settur í gæsluvarðhaid vegna ákæru
um, að hann hafi falsað atkvæði
handa frambjóðanda fhaldsins Jóni
Auðunn. Fregnir benda til, að
hieppstjórinn hafi átt fyrirliggjandi
atkvæðaseðla útbúna handa Jóni
Auðunn og að hann hafi á kænlegan
hátt laumað þeim seðlum í stað
hinna réttu í hin innsigluðu uinslög.
Ot af þessu hafa orðið miklar æs-
ingar á ísafirði. Fregnmiði Skutuls
og blaðið Vesturland hafa, að sögn,
verið gerð upptæk. — Atkvæði,
greidd hjá þessum hreppstjóra, hafa
komið fram í Strandasýslu. Tryggvi
Þórhallsson hefir símað í alla
hreppa sýslunnar og krafist þess, að
atkvæðin yrðu tekin frá. Jafnframt
hefir hann krafist þess, að slík at-
kvæði yrðu talin ógild. Og stjórnar-
ráðið hefir úrskurðað að þau skuli
ógild teljast.
Silkisokkar og berklaveiki
hét erindi, sem Steingrímur læknir
Matthíasson flutti á fundi Bauða Kross
\
Peildar Akureyrar nýlega. Eins og fyr-
ii'sögnin gefur í skyn, var efni þess að
skýra frá, hvernig læknar líta á hinn
skjóllitla, nýtízku klæðnað kvenfólksins
frá sjónarmiði heilsufræðinnar. Stöðugt
verður slíkur klæðnaður almennari hér
á landi, þó sumu eldra fólkinu sýnist
hann frekar eiga við suður við Miðjarð-
arhaf, heldur en hér á norðurhjara
heims.
Sjálfur sagðist læknirinn verða að
játa, að til þessa hefði hann ekki orðið
var við neinn heilsuháska af þunnu
sokkunum eða lausagopakjólunum. Ný-
tízkustúlkurnar virtust ekki þurfa
fremur að leita læknis heldur en hinar,
sem væru vel dúðaðar og klæddar upp á
gamla móðinn. Og alls ekki kvaðst hann
hafa séð þær nýtízkuklæddu verða
fremur berklaveikinni aö bráð. Hins-
vegar gæti verið, að reynsla hans væri
ekki nógu víðtæk, til þess að hann værl
fær um að leggja-nokkurn fullnaðardóm
á þetta mál. Líka væri talið sjálfsagt
nú á tímum að leita álits sérfræðinga
um hvaðeina, og þess vegna mundu
margir gera lítið með það, sem hann
segði.
Nú vildi svo vel til, að norskir heilsu-
hælislæknar hefðu fyrir nokkru haft
þetta klæðnaðarspursmál til meðferðar
á fundi. Kvenlæknir norskur, frú Inge-
horg Aas, flutti þar erindi, og hafði
mörg orð um það, hve þunni klæðnaður-
inn væri varasamur í köldu landi eins
og Noregi. Þóttist hún hafa orðið vör
við ýmsa kvilla í ungum stúlkum, er
sennilega væru orsakaðir af skjóllitlum
klæðnaði, og taldi líklegt, að hin aukna
útbreiðsla tæringar og vaxandi dauði
meðal ungra stúlkna í Noregi úr berkla-
veiki á síðustu 20 árum, væri meðfram
að kenna glæfralegum búningi. Lækna-
fundurinn samþykti fundarályktun, er
fór í svipaða átt og þá, sem frúin hafði
stefnt að í erindi sínu, en þó með væg-
ari fullyrðingum. Greiddu 40 læknar at-
kvæði með henni, en 24 á móti. Hins-
vegar skýrði Stgr. læknir frá umræðum
danskra lækna um svipað efni, þar sem
mjög reyndur berklalæknir, Dr. Chiev-
itz, hélt þeirri skoðun fram, að konur
slyppu yfirleitt fremur við útvortis
berkla heldur en karlmenn og batnaði
fyr, og það myndi sennilega mega þakka
því, að þær yrðu hörundshraustari fyr-
ir þá herðingu, er þunni klæðnaðurinn
veitti þeim. Engin mótmæli komu frá
hinum læknunum gegn þessari skoðun.
Stgr. læknir kvaðst fremur hallast að
skoðun Dr. Chievitz en norsku lækn-
anna. Það væru hér á landi aðallega
ýmsar kaupstaðarstúlkur, sem klæddu
sig skjóllítið, en þar sem dagleg útivist
þeirra væri venjulega stutt, og inn í hlý
húsin að venda, væri þeim sennilega lit-
il hætta búin. Öðru máli væri að gegna
um sveitastúlkur, sem þýrftu stundum
að fara langar leiðir til að sækja sam-
komur eða dansleiki, og ættu þá aðkomu
að lítt hituðum húsum. Þeim gæti frem-
ur orðið hált á því að klæða sig gálaus-
lega upp á kaupstaðarmóð, en trúlegt
væri að þær rækju sig fljótlega á hætt-
una og færu varlega, Til langferða i
DRÁ TTARHEST UR,
6 vetra gamall til sölu. Upplýs-
ingar hjá
Benedikt Einarssyni
söðlasmið.
Fleur de
Paris
» og
Fleur de Luxe
smávindlarnir eru mest reyktir.
vetrarkulda er áretðanlega hollast að
hafa bæði trefil og ermakjól, vetlinga,
utanyfirsokka og jafnvel Mývatnshettu.
Léttúðugar og gruimhygnar stúlkur
hlusta ekki á neinar aðvaranir, hvorki
guðs né manna, þegar tízkan er annars-
vegar. En hinar vitibornari fara brátt
eftir skynsamlegu viti sínu, hvað sem
prédikunum læknanna líður, enda eru
þær prédikanir oft sitt á hvað; einn
bannar það, sem annar leyfir, eða þvert
á móti. I klæðnaðar- eða klæðleysis-
spursmálinu þurfa læknar að hafa sterk
rök á takteinum til að sannfæra kven-
fólkið. Það hefir hinsvegar sína reynslu
sem getur verið sannvísindaleg. Stúlk-
unum líkar vel nýmóðins þunni búning-
urinn, og þær neita því að þeim sé kalt.
Auk þess verður að taka til greina, að
nýju búningamir láta laglegan líkams-
vöxt betur njóta sín en hinir gömlu,^
svo að stúlkurnar ganga betur í augu
karlmannanna, og ganga fyrir það bet-
ur út. En það er engu þýðingarminna
hollustuspursmál fyrir stúlkurnar. Að
endingu mælti læknirinn á þessa leið:
»Fjarri sé mér að hneykslast á klæðn-
aði kvenfólksins fyrir það, að hann sé
þunnur. Úr því stúlkunum sjálfum finst
hann nógu skjólgóður, er ástæðulaust að
rengja þær um það. Og óneitanlega fer
hann þeim vel. Alt of miklar dúður eru
óhollar. Of mikill hiti veiklar ætíð; en
hæfilegur kuldi herðir og styrkir, NB.
meðan fæða er ekki af skomum skamti
og menn vilja vinna til matar síns.
En annað mál er það, hvort við Is-
lendingar höfum ráð á að kaupa alt
þetta haldlausa silki og lélegan bómull-
arfatnað frá útlöndum. Það er rauna-
legt, að hið Unga Island skuli ekki geta
notað ullina sína til að klæða sig úr
meira en nú tíðkast. Og enn verra er
það, að stúlkurnar nú á tímum skuli
vera alment hættar að prjóna sjálfar á
sig sokka, og enginn skóari skuli kunna
að gera skó úr innlendum skinnum. Það
mætti gjarnan hafa á þeim h&a og mjóa
tindhæla, ef stúlkunum finst það þægi-
legra. Og sokkamir mættu gjarnan vera
næfurþunnir, svo grisjaði í bera legg-
ina. En æskilegast væri að alt væri ís-
lenzkt — bæði efni og vinna«.
X.
Bitstjóri: Jónas Þorbergsson.
PrenUmiðja Odda Bjömuonar.