Dagur - 02.09.1927, Page 4

140
DAOUS
37. tbl.
amerískan þorparaskap, sem nálega var
óskiljanlegt, að þeir liefðu getað framið.
Báðir hinir sakfeldu gátu sannað
fjarveru sína (alibi) frá þeim stað, sem
giæpurinn var framinn, og mundi það
hafa verið tekið til greina af hverjum
vcnjulegum dómstóli annarstaðar í
mentuðum heimi. Embættismaður í í-
talska konsúlatinu í Boston vottaði, að
Sacco hefði verið að biðja um vegabréf
einmitt á þeirri stundu, sem glæpurinn
var framinn í fjariægri borg. Vanzetti
leiddi meira en tylft votta, er sönnuðu,
að þeir hefðu verið að kaupa fisk af
honum á því augnabliki, þegar hann
átti að hafa verið að skjóta úr marg-
hleypu á mann út úr vagni. En Thayer
dómari lpt alla þessa vitnisburði eins og
vind um eyrun þjóta og brýndi fyrir
kviðdómnum að beina allri athygli sinni
að sektarmeðvitund þeirri, er gert hefði
vart við sig hjá verjendunum, eftir það
að þeir voru teknir höndum.
Hér er ekki rúm til að lýsa öllum
þessum sorglega skrípaleik málsmeð-
ferðarinnar. Hann var sannkallaður
svartliðadjöfladans í kring um þessi
fórnarlömb. Fyrir enskum dómstóli
mundu fjórir fimtu hlutar vitnisburð-
anna hafa verið taldir málinu óviðkom-
andi og dómarinn að lokum vísað málinu
frá á þeim grundvelli, að vitni væri eigi
nægileg í málinu, til þess að það kæmi
fyrir kviðdóm.
í rauninni voru engwr sannanir fyrir
hendi. Engar líkur bentu til, að þeir
Sacco og Vanzetti hefðu nokkurntíma á
æfi sinni orðið sannir að sök eða fram-
ið nokkurt lagabrot annað en það að
vera róttækir (all-frjálslyndir) í skoð-
unum(I). Thayer dómari og sækjandi
málsins voru ótrúlega óheiðarlegir í öllu
þessu máli. Framkoma þeirra verður
ekki varin og er, að því er kunnugt er;
heldur ekki varin af nokkrum sæmilega
mentuðum Ameríkana. Málið var gert
að pólitísku hatursefni og eldkveikju
þjóðflokka milli. Ef kviðdómsmenn
m
hefðu ekki talið þá seka, mundi þeim
naumast hafa orðið vært vestur þar.
Þeir mundu hafa verið sakaðir um sam-
úð með pólitískum sálarháskum (rót-
tækum sósíalistum), en það er hræði-
leg ásökun í landi »frélsisins«(!) og
getur haft í för með sér ofbeldisfullar
og lífshættulegar árásir. Úrskurðinn má
því í sjálfu sér virða kviðdómnum til
vorkunnar, en hitt er erfiðara að rétt-
læta eða skilja, að ávalt, er málið hefir
verið tekið til nýrrar athugunar og
rannsóknar á síðustu sex árum, hefir
það altaf komið fyrir sama dómarann,
Thayer. Það hefir verið skorað á hann
að kannast við eða viðurkenna það, sem
alment er álitið, að honum hafi orðið á
í þessu máli, en auðvitað hefir hann
neitað að gera það. Það hlýtur að vera
meira en lítið bogið við það réttarfars-
kerfi, sem leyfir að skjóta slíkum mál-
um einmitt til þess dómara, sem liggur
undir þungri ákæru almenningsálitsins.
Það kann að vera; að á Englandi séu
til dómarar, jafn heimskir, hleypidóma-
fullir og lélegir, sem Thayer, en á Eng-
landi er þó kostur á að áfrýja málum til
ýmissa dóma.
Það virðist nálega einsætt, að Sacco
og Vanzetti séu saklausir þess glæps,
sem sakaðir voru þeir um, en eigi að
síður æskja þess margir Bandaríkja-
menn, sem annars eru i miklu áliti, að
þeir séu teknir af lífi, eins og nú er
orðið, svo sem sönnun þess, að amerísk-
ir dómstólar láti ekki stjórnast af hrópi
fjöldans.
Menn virðast ekki hafa gert sér full-
komlega grein fyrir veilunni í þessari
skoðun í Ameríku. Málið er nýtt Dreyf-
ur-mál. Meginrök andstæðinga Dreyfus
á sínum tíma voru þau, að betra væri,
að einum manni væri ranglega refsað,
heldur en franskir dómstólar yrðu fyrir
þeirri hneisu að verða að viðurkenna,
að þeir hefðu kveðið upp rangan dóm.
Baráttan um Dreyfus var stórfelt próf
á menningu Frakka, og með því að
menning þeirrar þjóðar stendur djúpum
rótum, stóðst hún prófið með heiðri og
barg virðingu dómstólanna, með því að
kannast við hræðileg mistök og veita
Dreyfus réttláta uppreisn. Ef Banda-
ríkin hefði farið eins að í þessu máli,
sem Frakkar að lokum í Dreyfus-mál-
inu, þá hefðu þau áunnið sér aftur virð-
ingu mentaðra þjóða. En nú er álitið á
dómstólunum í Massachusetts svipað og
á byltingadómstólum Fascista (svart-
liða) á ítalíu og Bolshevíka (rauðliða)
á Rússlandi. Allri Evrópu er það nú
ljóst, að litlu eða engu meiri trygging
er fátækum útlendingi búin um lagalegt
réttlæti í Boston heldur en í Hankow (í
Kína).
Glæpurinn, sem þeir S. og V. voru á-
kærðir um, var versta tegund stig'a-
mensku, og dómarinn heimtaði þá sak-
felda, af því að þeir voru sósíalistar og
andstæðingar hans og höfðu flúið til
Mexico, á ófriðartímanum, til þess að
komast undan herþjónustu.
Það virðist furðu gegna, að forseti
Bandaríkjanna skyldi ekki grípa í
strenginn í þessu hneykslismáli, en svo
virðist sem hann vanti stjórnskipulega
heimild til þess (
Allar þjóðir eiga sinn Thayer, en
flestar þeirra hafa tök á að leiðrétta
dóma slíkra manna. Sjáanlega er mikil
þörf breytingar á réttarfarskerfinu í
Massachusetts. Átt hafa sér þar nú stað
hin i óverjanlegustu mistök á réttarfars-
sviðinu, sem nokkurntíma hafa komið
fyrir með nokkurri svokallaðri mentaðri
þjóð í víðri veröld.
—.....o -----
Stór
skóútsala
byrjar á LAUOARDA-OINN. Fjölda-
margar tegundir seldar með og U N DIR
H Á L FVIR Ð1. Aðrar tegundir mikið lækkaðar.
Komið, skoðið og kaupið.
A.V.: Útsöludagana verða vörur ekki heimlánað-
arogaðsjálfsögðu aðeinsumkontantsölu að rœða.
Skóverzlun P étu r s H. Lárussonar.
i s i. Knattspyrnumót ■ s. i.
fyrir Eyjafjarðar- og Pingeyjarsýslur verður háð á Akureyri dagana 1.
og 2. okt. n. k. ef næg þátttaka fæst. — Kept verður um verðlaunabikar
Ungmennafélags Akureyrar og íþróttafélagsins »Magni« í Höfðaverfi.
Skriflegum þátttökubeiðnum sé skilað til einhvers undirritaóra fyrir 25,
næsta mánaðar.
f Akureyri 31. ágúst 1927.
í knattspyrnunefnd U. M. F. A. og íþrf. »i^agni«. '
Gunnar Thorarensen. Jón Björnsson. Hermann Stefánsson.
Brent og malað kaffi framléiðum við úr beztu vöru og með nákvæm-
ustu aðferðum. Hver er sá, sem neitar því, að rétt sé — að öðru jöfnu
— að styðja það, sem íslenzkt er?
Kafribrensla Reykjavíkur.
SKILVINDAN er smíðuð
af stærstu og elztu skil-
vinduverksmiðju í heimi og
hefir náð fádæma útbreiðslu.
Eru yfir 3.500.000 Alfa-
Laval skilvindur í notkun
víðsvegar um heim.
Látið 'ekki dragast að kaupa ALFA-LAVAL skilvindu.
hjá Sambandskaupfélögunum. I heildsölu hjá
Fást
Sambandi Isl. Samvinnufélaga.
Bíldherfin
eru bezt
Samb. ísl. samvinnufél.
Hestur tapaOlst frá Kaupangi í
Kaupangssveit, rauður að lit, auðkenni:
Brigsl, aftarlega á miðju baki. Mark: Tví-
stýft fr, h. — Sá, sem kynni að verða var
við hest þenna, skili honum eða geri við-
vart í Kaupang, gegn ómakslaunum.
M U N D LO S-saumavélar
eru beztar.
Ritstjóri: Jónaa Þorbsrgsson.
Frentsmiöja Odda Bjömaaonar.