Dagur - 22.09.1927, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónas
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhaaðir).
X. ár.
A f g r e i ð s Ian
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.

Akureyri, 22. september 1927.
40. tbl.
Að skilnaði.
Síöan í Apríl 1920, eöa um 7/2
árs skeið, hefi eg haft á hendi rit-
stjórn Dags. Nú hefir svo ráðist,
að eg hverfi frá því starfi, til
þess að takast á hendur ritstjórn
Tímans.
Ritstjórn smáblaða verður jafn-
an bundin þeim vandkvæðum, o.ð
fábreytilegir lcraftar standi þar
að. Verður því mikil hætta á, að
slík blöð gerist dauf og einhæf.
Dagur héfir elcki farið varhluta af
þessum annmörkum, jafnvel þó
viðleitni mín, til þess að liamla
upp á móti þeimi, hafi verið viður-
lcend af mörgum og um skör fro.m
af sumum.
Þrátt fyrir ýmsa örðugleika
hefir starfið verið mér ánægju-
legt í flestwm greinum. Ber það
eirikmn til, að eg hefi getað starf-
að af fullri sannfæringu fyrir
gildi þess málstaðar, sem eg hefi
barist fyrir. Eg liefi aldrei þurft
að vega um öxl. Og þar sem mér
lcann að hafa fatast, verður um
kent hæfileikabresti mínum og
engu öðru.
Deihrni og yfiraMstri margra
andstæðinga hefi eg getað tekið
með jafnaðargeði. Ýmsa þeirra
hefi eg getað virt mikils. Kalalaus
get eg lcvatt þá alla og árnað þeim
heilla.
Floklcsbræður mína, eigendur
og uonráðamenn blaðsins vil eg
sérstaklega áminna um, að láta
elcki niður falla varnir fyrir mál-
staðinn og sókn í þeim þjóðþrifa-
málusm, sem flokkurinn beitist
fyrir. Það er ekki tilviljun að ör-
uggustu vígi Framsóknarfloklcs-
ins eru þar, sem bæði blöð hans
hafa hlotið mesta útbreiðslu.
Fjórðungsblöðin hljóta, nú orðið,
útbreiðslu á takmörkuðum svæð-
um. En þar sem þau eiga land til
yfirsóknar, verða áhrif þeirra
cngu minni en aðalblaðanna. Veld-
ur því nánara samband þeirra við
íbúa og málefni næstu héraða.
:Sem dæmi skal eg nefna Heilsu-
hælismál Norðurlands. Hiklau-st
tel eg, að fyrir áhrif Dags hafi
risið sú alda, sem hefir nú borið
það í höfn.
Að skilnaði þakka eg þeim, sem
með samúð og vinarþeli hafa stutt
mig til starfs á undanförnum ár-
um og kveð alla lesendur blaðsins
með beztu ánwiðaróskum.
Jónas Porbergsson.
-----0----
/ landi minninganna.
Pura á Pórustöðum*
Mér hefir lengi verið varnað
máls um sviplega brottför þína,
Þura, frænka mín. Atburðir þeir
.voru mér svo grátlega raunalegir,
að mig brustu orð. Þó hefi eg
jafnan fundið, að eg átti skuld að
gjalda vegna frændsemi okkar,
kynningar og vináttu. Þegar
morguninn hefir glaðnað við aust-
urbrún og ársólin blessað yfir
bygðina, hefir mér orðið reikað til
þín inn í minninganna land. Eg
minnist þín oft við morgunskin,
af því að fyrstu geislar rísandi
sólar komu inn til þín á bana-
stund þinni og veittu þér líkn og
frið.
Og nú vil eg að skilnaði, áður
en eg hverf af þessum slóðum,
leita á fund þinn í anda og minn-
ast enn að nýju þessara fáu við-
kynningarstunda okkar, sem hafa
verið mér svo hugstæðar síðast-
liðið ár.
Eg minnist þín, er þú, eins og
reyndar margir fleiri, komst til
mín með kvæði þitt, til þess að fá
dóm minn um það. Eg vissi að þú
komst í þeirri von, að eg væri
dómbærari þér um gildi þess og
ytra foi'm. Kvæðið var kveðja til
vinstúlku þinnar, nýdáinnar. Það
var, eins og þú sjálf, ástúðlegt og
hreint, — stuna frá þínu klökka
hjarta. örfáar athugasemdir við
vtra form kvæðisins nægðu þér,
til þess að þú létir ekki framar á
því bæra. Þú munt úr því hafa
* Svo var hún jafnan nefnd húsfreyjan á
Þórusföðum, Þuríður Pálsdóttir Jóns-
sonar (bróður Halldórs bankaféhirðis og
Vaigerðar biskupsfrúar) og Jónínu Guð-
mundsdóttur, konu hans. Hún var fædd
að Litlutjörnum í Ljósavatnsskarði en
fluttist ung með foreldrum sínum að
Pórustöðum. Hún giftist Helga Stefáns-
syni frá Gröf í sömu sveit og andaðist
frá eiginmanni og fjórum börnum þeirra
hjóna 23. ágúst 1926. Svipleg sturlun
svo og hastarleg veikindi eftir að hún
hafði verið flutt i Sjúkrahúsið á Akur-
eyri lögðu hana í gröfina.
talið það vansmíði, sem ekki væri
frambærilegt í dánarranni vin-
stúlku þinnar. Og harmur þinn
bældi sig vænglama og grátsár við
hjantarætur þínar. Það gerði
hann reyndar ávalt. Þessvegna
fór sem fór.
Gegnurn þetta og fleiri atvik
var mér sýnt inn í draumheim
þinn. Þú áttir djúpa þrá, til þess
að skapa andleg verðmæti. Yrkis-
efnin þín spruttu upp eins og ný-
græðingur á móti hverri sólar-
upprás. Flest munu þau hafa far-
ist í næðingum langdegisins. Að-
eins fá hafa vaxið til lífsins í
skjóli rökkursins og kyrð nætur-
innar. Sagan þín í nýkominni
»Hlín« sýnir, að í þessu efni hefir
þér verið mikið gefið. Hún er vax-
in af ríku ímyndunarafli og
barnslegum hreinleik. Sem byrj-
andasmíð er hún og gerð af ó-
venjulegri stílleikni.
Eg minnist þess, hversu gott
var að koma til þín eins og gestur.
Rausn þín og aluð var eins og bezt
gerist. Þú varst glæsileg hús-
freyja, sem fyltir fátækleg heim-
kynni þín andlegum hlýindum og
samúðarþokka. Til húsa þinna var
jafnan heim að hverfa.
Þú bygðir skála þinn yfir þvera
braut allra þeirra, sem áttu ó-
bætta harma og lögðu leið sína til
þín. í það skjól var gott að
hvefía, þegar kuldi umhverfisins
næddi ’um opin sár. Þú kunnir vel
að lægja storma hugans og baða
blóðstokkin augu vegfarandans.
Og eg minnist þín í eigin harmi
þínum. Sviplegt fráfall systur
þinnar varð þér ægileg ráðgáta.
öðrum gaztu hjúkrað. Sjálf
barstu harm þinn í hljóði og fal-
inn geig í hugskoti þínu. Andvök-
ur þínar og hugarstríð duldir þú
fyrir þínum nánustu, þangað til
böl þitt hafði brotið niður þrek og
heilbrigði. örlög þín hnigu til
þeirra úrslita, sem telja má
raunalegust, eins og nú er háttað
viðhorfi manna til andlegra sjúk-
dóma.
Eg minnist þess, að þú kveink-
aðir þér undan umtali »náung-
anna« um hai*msakir þínar.
Hriæmulegar og staðlausar get-
gátur særðu þig og þjáðu. Þú
varst jafnvel ekki óhult fyrir rit-
stungu sorptínslumanns í skáld-
sagnagerð. För hans um heima-
land harma þinna var eins og
klaufnaspark í blómreit.
Loks kom reiðarslagið. Þú varst
svo ólánssöm, að vera slegin þeim
sjúkdómi, sem sviftir menn skiln-
ingi, samúð og frjálsmannlegri
umgengni »meðbræðranna«. Þeg-
ar gusturinn slekkur ljósið í hönd-
um manna, skilja þeir það. En
þegar ósefaðir harmar, sem lengi
hafa geysað í hugskoti þjáðs
manns, slökkva ljós vitundarinn-
ar, skilja menn það ekki. Þú áttir
því ekki batavænlegt erindi í
hendur þeirra andlegu fúskara,
sem vita engin ráð við mannleg-
um þjáningum önnur en hníf og
»mixtúrur«. Andlegur hranaskap-
ur og klaufatök skilningslausra
manna er hið eina, sem vísinda-
menskan íslenzka hefir átt að
bjóða þér og þínum líkum.
En við banastund þína birti yf-
ir öllum þessum ömurleik liðinna
harma. Þú hvíldir í sjúkraklefa
móti austri. Eiginmaður þinn
hafði vikið frá sjúkrastokknum
heim til barnanna ykkar ungu.
Mainma þín vakti yfir þér. Aldur-
hnigin og hlaðin þyngstu raunum,
sem á menn verða lagðar, stóð
hún nú við dánarbeð þinn, eins og
fyrr við vöggustokkinn, viðbúin
að fórna síðustu kröftum þér til
líknar og kvalastillingar. Aldrei
hafði hún á leiðinni milli þessara
tveggja áfangastaða í lífinu,
kvikað frá skyldu sinni í einu eða
neinu. Aldrei hafði skugga borið
á ljóma móðurástarinnar, sem
birti yfir vöggu þína. Aldrei hafði
hún verið ráðnari í því en nú, er
hjarta hennar blæddi mest og sár-
ast, að teyga í botn þann bikar,
sem henni yrði réttur.
Svo konlu fyrstu geislar morg-
unsólarinnar inn til ykkar, eins
og líknarkveðja frá almættinu.
Það birti í hugs"koti þínu og þú
öðlaðist aftur fulla rænu. Þú tal-
aðir um brottför þína- og ástvini.
»Eomdu og hvíldu þig hérna hjá
mér, mamma mín«, sagðir þú. Og
er sólin helti geislum sínum yfir
þig, blessaðir þú hana og baðst
um, að mega fljúga burt með
henni.
Þannig var viðskilnaður þinn,
fagur og draumblíður eins og þrá
þín og hugsanir. Böðuð í Ijóshafi
morgunsólarinnar flaugst þú til
landsins, þar sem gátur ráðast,