Dagur - 06.10.1927, Side 1

D AGU R
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónas
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhæðir).
^ aaur
A f g r e i ð s lan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. de*.
X. ár.
Akureyri, 6. október 1927.
42. tbl.
Samstarf
atvinnuveganna.
Fullkomin skipun á atvinnuháttum
þjóðanna Ieiðir til samstarfs atvinnu-
veganna þannig, að liver þeirra styðji
annan gagnkvæmt gegnum viðskifti og
og verklegar raðstafanir. Alhliða fram-
för hverrar þjóðar er komin undir
glöggri sýn manna um þessháttar
meginnauðsynjar þjóðmálanna. Munu
verða, í mörgum efnum, fundnar leiðýtj
til þess að láta atvinnugreinar grípa
hverjar inn í aðrar til fjölbreytilegra
samstarfs og alhliða eflingar atvinnu-
veganna.
Sjávarútvegur Islendinga, einkum
stórútgerðin, er vaxin upp á tiltölulega
stuttum tíma. Fólkið, sem hefir bygt
hann upp og starfað að vexti hans, er
að mestu leyti upprunnið í sveitum og
alið þar upp til þroskaára. Sveitirnar
hafa þannig lagt fram til annarar
höfuðgreinar atvinnuveganna kjarnan
úr fólki sínu til margra ára/ Framlag
þetta hefir orkað því, að sumum heim-
ilum og stappar nærri því að sumum
sveitum blæði til ólífs. betta er hin
mikla fórn, sem bændaþjóðin íslenzka
hefir á fáum árum fært á altari þjóð-
framfaranna.
Glöggsýnir menn sjá, að framtíð
sjávarútvegsins er á ýmsan hátt komin
undir stuðningi Iandbúnaðarins. ís-
lenzkar sveitir munu hafa samskonar
þýðingu fyrir íslenzka bæi, eins og
sveitir allra landa hafa yfirleitt fyrir
borgirnar. Jafnvel þótt borgirnar geymi
margt það, sem tnenning þjóðanna á
dýrmætast í fórum sínum, verða sveit-
irnar alt af einskonar heilsuhæli land-
anna. Andlegt og líkamlegt pestnæmi
nær þar síður tökum á kynstofni
þjóðanna, heldur en í þröngum iðn-
aðarhverfum og óþrifalegum fiskiverum.
bangað senda bæjarbúar börn sín til
sumardvalar við gróðrarilm, fjallaloft
og víðsýni Paðan fellur stöðugur
straumur til bæjanna af fólki, sem
hefir hlotið hollvænlegra uppeldi en
kostur er á í bæjum. Kynslóðir bæj-
anna, sem vegna of mikils þéttbýlis
eiga við að stríða margvíslega óholl-
ustu, endurnærast þannig beint og
óbeint við heilsulindir gróandi sveita.
Bæir, sem hafa sprottið með öruin
vexti við kappsamlega sókn á djúp-
miðin undanfarið, hafa lagt orku sína
alla í hinn ytri vöxt en vanrækt að
treysta undirstöðu sína og leggja stund
á menningarmálefni og uppeldi barna
sinna. Efnahagslega hljóta bæirnir, að
standa höllum fæti, þegar afla tekur
undan eða afturkippur kemur í yfir-
spenta veiðisókn. Getur að því rekið
einhvern góðan veðurdag, að atvinnu-
skortur og stórmisbrestur f bjargræðis-
vegum bæjanna þröngvi stórlega kosti
íbúanna.
bar sem svo háttar til verður land-
búnaður að koma til hjálpar, hvar sem
því verður við komið. Eitt af höfuð-
verkefnum framtíðarinnar verður að
efla ræktun við bæina og sjávarþorp.
Verður á þann hátt bygður haldbærri
grunnur undir framtíð bæjanna, heldur
en unt er að byggja á sjávarútvegi,
jafnvel þó tryggja megi þann atvinhu-
veg betur en nú er gert.
Flreinleg sjávarþorp með styrkum
flota, sem sé stjórnað með velfarnað
almennings fyrir augum og ríkulegt,
vel gróið og ræktað land að bakhjalli
á að vera framtíðarskipulag atvinnuveg-
anna við sjóinn.
-------o------
Gróðrarrannsóknir
eftir
Ingimar óskarsson.
(Frh.).
Guttormur bóndi á Hallorms-
stað sýndi mér Gróðrarstöðina.
Var henni komið á fót fyrir rúm-
um 20 árum og liggur hún í skóg-
inum sunnanverðum, spölkorn inn
frá Hallormsstað. Villiskógur er á
alla vegu, nema að sunnan; þar
voru í fyrstu gróðursett ung
birkitré, sem gagna áttu sem
skjólgirðing í framtíð; enda er
þar nú kominn 5—7 m. hár skóg-
ur. Auk íslenzkra trjátegunda,
eru nokkur útlend tré ræktuð í
stöðinni. Þektastar eru: Lerki,
heggur, greni og fura. 20 ára
gömul skógfura hafði náð 2.25 m.
hæð. Af grenitegundum hafði
hvítgreni (picea alba) dafnað
bezt; var orðið nálega 3 m. á hæð
eftir 22 ára útivist. Til sáningar
er altaf notað íslenzkt birkifræ,
því oftar en hitt nær það fullum
þroska. Það er líka auðséð að
skógurinn er smátt og smátt að
sá til sín sjálfur, og sumstaðar í
nágrenni skógarins má sjá korn-
ungar birkiplöntur. En þar sem
slíkt er á ógirtu og óvörðu landi,
verða hinar veikbygðu plöntur
fénaði að bráð. En það sýnir samt,
hve auðvelt er að græða upp skóg
á þessum stöðvum, e£ vilji stæði
að verki. Vil eg ráðleggja flestum,
sem við trjárækt fást, að ná sér í
birkifræ úr Hallormsstaðaskógi. í
góðsveitum landsins væri auðvelt
og ekki ýkja kostnaðarsamt fyrir
bændur að afgirða blett á hentug-
um stað og sá í hann birkifræi. Ef
víða hefði verið byrjað á slíku
fyrir nokkrum áratugum, væri
viðmót sveitanna alt annað nú en
reyndin er á.
Nauðugur hverf eg á braut úr
Ilallormsstaðaskógi. Það er svo
margt sem laðar. Og í gegnum
huga minn > líða sagnirnar um
gróðrarfegurð liðinna alda, er
»landið var viði vaxið milli fjalls
og fjöru«. Ilmurinn gerir and-
rúmsloftið áfengt, og bolstyrk
trén benda í hæðirnar. Það er sem
þap hvísli í árdagskyrðinni: Við
erum tákn um dáðrekki og fram-
tak íslenzku þjóðarinnar. Ræktar-
semi hennar gagnvart okkur er
mælikvarðinn fyrir manngildi
hennar.
Þakklátur í hjarta mínu yfirgaf
eg svo Fljótsdalshérað að kvöldi
dags 2. júlí.
Aftur í Reyðarfirði.
Nú var Reyðarfjörður kominn
í þann ham (auðvitað landið en
ekki sjórinn), aðeg gat þegar byr-
jað á athugunum mínum. Eyddi eg
nokkrum dögum í það að taka
gróðurhæðir norðan og sunnan-
vert við fjarðarbotninn. Við sam-
anburð kom það í ljós, að há-
plöntugróður fjallanna liggur 200
—300 m. lægra yfir sjó, undan
sól en móti.
Norðvestur í fjöllin gengur
Svínadalur; eftir honum fellur
Búðará og niður í gegnum kaup-
túnið. Nálægt dalsmynninu er
einkar-fallegur foss, og í gilinu
neðan við er stór, mosagróin urð.
Eyddi eg miklum tíma í að skima
niður í urðaholurnar, til þess að
vita, hvort eg fyndi ekki eitthvað
fémætt! Sá eg þar fáeinar plönt-
ur af bergsteinbrjót (Saxifraga
Aizoon), einni hinni fágætustu
tegund, sem við eigum. Austan
Svínadals fór eg 750 m. yfir sjó;
var þá gróður þrotinn að mestu;
enda stöðvuðu mig snjóskaflar og
ldettar. Á niðurleiðinni kom eg að
einkennilegri borg urða og kletta;
það heitir Kista. Hefi eg hvergi
séð jafnmikla fjölbreytni af
Vinum og vandamönnum tilkynn-
ist, að okkar elskaða dóttir, Helga
Pálína, andaðist á sjúkrahúsinu á
Akureyri 5. þ. m. Jarðarförin verður
ákveðin síðar.
Hólakoti 6. október 1Q27.
Anna Pétursdóttir.
Guðmundur Gunnlaugsson.
fléttugróðri og þar. Þetta var 500
m. yfir sjó og þó óx þar hjónagras
(habenaria albida), þetta annál-
aða galdragras, sem karlar og
konur m,undu hagnýta sér svika-
laust, ef þau kynnu með að fara!
Það mun sjaldgæft vera, að planta
þessi finnist svona hátt yfir sjó,
og það svo að segja ein síns liðs
innan um lágplöntugróður. Af
Kistu er laglegt útsýni iim yfir
dalbotninn, og eins út og suður yf-
ir fjörðinn. Mér fanst þarna vera
allra bezti sumarbústaður — að
minsta kosti fyrir útileg'umenn.
Niðri í dalbotninum er algrösugt
og heimantil afgirtar engjar. En
víða er parna einkennilegt sam-
bland af lágléndis- og hálendis-
gróðri, því fjallalækirnir bera
með sér fræ fjallajurtanna.
I þesari Svínadalsferð fann eg
dvergasóley (ranunculus pygmæ-
us), sem talin hefir verið afar-fá-
gæt á Austurlandi, f Reyðarfirði
finst tegund þessi víða í 500—600
m. hæð yfir sjó.
7. júlí var eg róinn yfir fjörð-
inn, yfir á svonefnda Hrúteyri.
Þar fellur Hi-útadalsá til sjávar.
Getur hún orðið all-vatnsmikil í
leysingum og ill yfirferðar. í
henni eru nokkrir fossar og sumir
allháir. Hæstur mun vera sá
fossinn, er myndast, er áin beygir
niður úr Hrútadalnum. Þar er
hrikalegt gljúfur. Eru klettarnir
auðgir mjög af mosagróðri. Og
merkilegt þótti mér að finna þar
jöklasóley og draumsóley í því
úðahafi, sem fylti gljúfrið. Uppi í
Hrútadalnum er einkennilegur
foss; klettur á fossbrúninni klýf-
ur vatnið svo að segja niður í
gegn, þegar áin er ekki í vexti, og
koma því fram tveir fossar, sem
eru svo að segja hnífjafnir að
stærð. Þenna foss skírði eg Tyí-
foss.
Austan við dalinn rís Kambfjall
gróðurvana og snarbratt; en þar