Dagur - 17.11.1927, Blaðsíða 2

186
DAGUR
48. tbl.

|§|# VINDLAR: Habana 4 teg. Hollenzkir 18 teg.
Danskir 10 teg. Pýzkir 5 teg.— SMÁVINDLAR:
Hollenzkir 5 teg, Pýzkir 1 teg. Danskir 4 teg. —
VINDLINGAR: Virginskir 10 teg. Tyrkneskir~5
teg. Egypskir 2 teg. Habana 2 teg. — REYKTÓ-
BAK í dósum: 15 tegundir. — REYKTÓBAK í
pökkum: 8 tegundir. — MELLEM SKRAA,
SKÍPPÉR SKRAA, SMALL SKRAA 2 tegundiÉ
Plötu-tóbak. — Roel B. B. — Snús.
:^Kaupfélag*Eyfirðinga.íí
mauwttHnaaaa
„Favourite“
sfangasápan
er búin til hjá Dixon & Co. Dublin (stofnsett 1813). í 114 ár hefir
þessi óviðjafnanlega sápa verið seld víðsvegar um heim, og allsstaðar
hlotið einróma lof.
Einkasalar
I. BRYNJÓLFSSON & KVARAN.
og reynslan sýnir, án þess að þeir
kæmust jafnframt á rekspöl með
að geta kept með nokkra vöruteg-
und, á fyrsta flokks erlendum
markaði. — Síðasta mannsaldur-
ihn hafa þó ýmsar leiðir verið
reyndar. Á meðan fráfærur héld-
ust alment við, voru lömbin sett á
vetur og fluttir út lifandi sauðir.
Síðar var svo, samhliða þeim út-
flutningi, stofnað til smjörbua og
sumstaðar jafnframt fjölgað kúm
en fækkað ám. Nokkru síðar
hurfu sauðirnir, og smjörið líka
að mestu úr sögunni, sem útflutn-
ingsvörur. Því næst var farið að
leggja áherzlu á saltketsútflutn-
ing, sérstaklega linsaltað dilka-
kjöt. Þá lögðust fráfærur niður,
heimilin framleiddu varla mjólk
og smjör handa sjálfum sér, og
engin lömb voru sett á vetur,
néma til viðhalds fjárstofninum.
Nú virðist saltketsöldin vera að
kveðja, en vonandi er að við taki
útflutningur á nýju keti, frystu
og kældu. Þeirri breytingu fylgir
auðvitað mikill stofnkostnaður
sökum nýs útbúnaðar til fryst-
ingar og flutnings á ketinu á'
markaðinn. En eftir því sem nú
horfir, má vona, að íslenzka ketið
geti, í þessari mynd, orðið fyrsta
flokks vara á hinum bezta erlenda
markaði. — Hitt verður aldrei töl-
um talið. hve mikið það hefir
kostað bændur yfirleitt, beint og
óbeint, þær byltingar á fram-
leiðsluháttum sauðf j áraf urðanna,
nú á fáum árum, sem lýst hefir
verið; ekki sízt, ef litið væri á
þær breytingar, í fóðrun og kyn-
bótum sauðfjárins, sem hafa orð-
ið þessu samfara. En hvað sem
þeirri sögu líður, og hvem þátt,
sem hún kann að eiga í núverandi
skuldabúum margra bænda; þá er
hitt víst að nú dugar ekkert kák
í þeim framkvæmdum að nýtt ís-
lenzkt ket, af sauðfé og stórgrip-
um, verði framvegis aðalinnlegg
landbúnaðarins, á erlendum
markaði, og einnig meðal sem
flestra neytenda innanlands. —
Það leiðir ekki til neinna nýrra
byltinga í búskaparháttum þeirra,
sem sauðfjárrækt stunda. Hér er
aðeins að ræða um breytingu á
verkunaraðferðum á ketinu. En
sennilegt er, að mest velti á, að til
þesarar nýju verkunaraðferðar,
verði vandað svo sem unt er, eink-
um í byrjun, meðan verið er að
vinna ketinu hylli á nýjum mark-
aði.
Á þessum fjárkrepputímum má
búast við, að ýms héruð horfi
mjög í kostnaðinn, sem bygging
frystihúsa á öllum aðalhöfnum
helztu landbúnaðarhéraða hefði í
för með sér. En þeir góðu héraðs-
búar — eða kaupfélögin — sem
ráða víðast hvar lögum og lofum
í þessu efni hér á Norður- og
Austurlandi, þau ættu að athuga
það kaupfélögin, hve miklu nem-
ur á einu ári í hverju félagi sá
verðmismunur, sem verða kynni á
á frystu keti eða söltuðu; og
reikna út hve mikill hluti það yrði
af stofnkostnaðinum við húsbygg-
inguna. Verðmismunur ketsins, á
þessu ári, kemur sennilega í Ijós
áður langt líður, og þó að hann
yrði ekki altaf jafnmikill fram-
vegis, þá er aðstaða framleiðenda
miklum mun tryggari, þegar þeir
geta geymt nokkurn hluta afurða
sinna, ferskar í frystihúsum, á
hvaða tíma árs sem er, eigi aðeins
sauðaket, heldur ýmislegt annað.
Nú eru til þrjú frystihús á
Norður- og Austurlandi, í Vestur-
Húnavatns-, Éyjafjarðar og Suð-
ur-Múlasýslum. Full ástæða virðist
til þess, að í svo stórum sauðfjár-
ræktarhéruðum, sem Þingeyjar-
og Skagafjarðarsýslum, verði
reist frystihús þegar á næsta ári,
á Húsavík og Sauðárkrók; og nú
þegar mun vera vöknuð töluverð
hreyfing fyrir þessu, að minsta
kosti í öðru þessara héraða. Síðar
yrði að sjálfsögðu að koma upp
frystihúsi í N.-Múlasýslu t. d. á
Vopnafirði.
í Norður-Þingeyjarsýslu eru
hafnir mjög slæmar. Þessvegna er
líklegt að nokkur hluti N.-Þingey-
inga mundi fyrst um sinn vilja
reka sláturfé til frystihúss á
Húsavík, ekki síst ef að vegur
yrði lagður yfir Tunguheiði.
Austur-Húnvetningar eru einn-
ig illa settir sökum hafnleysis, en
þó munu þeir hafa þolanlegan út-
skipunarstað á Skagaströnd, og
væri því kleyft að reka þangað
fé fyrir þá, sem ekki geta sótt til
Hvammstanga.
Frystihúsin yrðu eigi aðeins
notuð á þeim tíma, sem sauðaket
er geymt til útflutnings á haustin
og fyrripart vetrar. Að sjálfsögðu
yrði einnig geymt í þeim nýtt ket
og aðrar afurðir alt árið. Þær
sveitir á Norður- og Austurlandi,
sem þykja framleiða bezt sauða-
ket, myndu að sjálfsögðu geyma
þar ket til sölu á innlendan mark-
að, ef til vill á hvaða tíma árs
sem væri, og er augljóst hversu
þýðingarmikið það er hjá því sem
nú tíðkast, þegar ket frá Húsavík
og Kópaskeri, sem ætlað er til
innanlandssölu, er alt sent burtu
á haustin saltað.
Þá væri og, í sambandi við
frystihúsin, fult verkefni fyrir
hinn margumtalaða strandferða-
bát, með kæli- eða frystiklefum,
sem Framsóknarflokkurinn hefir
barist fyrir á undanförnum þing-
um, en íhaldsflokkurinn drepið.
Það skip getur flutt ferskar af-
urðir frá bændum dreifðra bygða,
um dali og andnes, alt árið,
ýmist í millilandaskipið »Brúar-
foss«, eða til stærstu verstöðva og
kaupstaða í landinu. Nú eru á-
stæður víða þannig, að verzlanir
í ýmsum bygðarlögum þykjast
engin úrrœði sjá til þess, að selja
fyrir bændur ket af stórgripum
eða annað innlegg, sem heimilin
geta framleitt. Afurðaútsala er
engin nema í haustkauptíðinni.
En skuldugir bændur þyrftu þó
að hafa aðstöðu til, að geta
lagt inn fyrir skuldum sínum hve-
nær sem eitthvað felst til hjá þeim
á árinu. Og reynslan sýnir að þau
héruð, sem hafa daglega samband
við útlenda og innlenda kaupend-
ur innlendra vara, standa miklu
betur að vígi í núverandi verzlun-
arkreppu, en hin. Nægir í því efni
að benda á umhverfi Akureyrar.
Þegar litið er til þeirra úr-
laúsna, sem við horfa á sviði land-
búnaðarins, þá gat það ekki tal-
ist nein tilviljun, heldur sjálfsögð
siðferðileg sjálfsbjargarskylda af
bændum, að spyrna sem flestum f-
haldsmönnum út úr þinginu síð-
astliðið sumar. Frá hvaða sjónar-
miði sem litið er á, í landbúnaðar-
málum, þá var það þjóðarnauð-
syn.
/ engum málum, er eins stórt
djúp staöfest á milli Framsóknar-
og Ihaldsflokksins, eins og einmitt
þeim málum, sem lúta að við-
skiftalífi þjóðarinnar, út á við og
inn á við.
Ef að lesendur »Dags«, athuga
framanritaða grein, út frá þessari
ályktun, og kynna sér samvizku-
samlega þingsögu síðustu ára, þá
verða þeir ekki í vafa um, hvaða
flokkur hefir unnið að því að
spilla viðskiftaárferði þjóðarinn-
ar á undanförnum árum, og hvor
flokkurinn er líklegri til þess, að
bæta úr því aftur og finna úr-
lausnir til viðreisnar á því sviði.
— Með erlendum vörulánuro,
og viðskiftalánum, getur tekist að
afstýra í bili felli og skorti af
völdum harðæris og óhófseyðslu.
En það kemur síðar að skuldadög-
unum. Og þá getur svo farið að
skuldabyrði landsmanna við út-
lönd, leiði fslendinga, eigi aðeins
til efnalegrar örbirgðar heldur
jafnframt andlegrar þrælkunar
undir valdi sterkari ríkja.
Ef svo ógæfusamlega tækist til,
mundu viðskiftaharðæri nútímans
hafa alvarlegri og verri afleiðing-
ar fyrir þjóðina, en fellisár fyrri
alda.
Þessvegna verður öll þjóðin að
skilja, að nú gildir það mest, að
stöðva sig í fallinu og skapa sér
aðstöðu til þess, að klífa brattann
á ný.
--------o------
Brúarfoss fór fyrstu ferð sína með fryst-
ann farm til útlanda í síðastl. mánuði og
kom til London 13. okt., eftir tæpl. fjögra
sólarhringa ferð frá Reyðarfirði- Frystivélar
skipsins höfðu reynst ágætlega og kuld-
inn í iestinni verið 7—8° Celsius. Farm-
urinn var tæplega 20 þús. kindakroppar.
(FráRvík; 2700 skrokkar, Hvammstanga 4000,
Akureyri 9600, Húsavík 1300, Seyðisfirði
500 og Reyðarfirði 1000). Auk þess hafði
skipið meðferðis 55 þús. gærur og 700
ullarsekki. Vörurnar vöru allar frá Sam-
bandsfélögunum. — Áður hefir kælda kjöt-
ið verið látið í umboðssölu f Englandi og
selt á ábyrgð Sis, en í þetta sinn var frosna
kjötið selt komið á höfn í London. Verður
slðar skýrt nánar frá niðurstöðu þessa út-
flutnings,
*