Dagur - 13.09.1928, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á h.verjum fimtu-
degi'. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaiddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kupfélagi Eyfirð-
inga.
• ••• ••
XI. ár.
• • • • • • « •••••••••• ♦ • •-• • -•-• •■• • • • ♦ « • • -•
A f g r e i ð slan
er hjá J6ni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
» • -•-•-•-
Akureyri, 13. September 1928.
40. tbl.
ihaldspukrið.
Hér um árið gerðist ólafur
Thors sjálfboðaliði 1 viðreisn
landbúnaðarins. Á fundi austan-
fjalls gerðist hann margmáll um
rekstursfjárskort bænda og bauðst
til að leggja fram fé til landbún-
aðarins af sínum mikla veiði-
gróða. Þessi loforð um fjárfram-
lög til þessara hluta reyndust svik
ein eins og vænta mátti, og kom
síðar í ljós, að þau voru sprottin
af undirhyggju og fláttskap.
Eitt helsta einkenni á forystu-
mönnum íhaldsflokksins kom
þarna skýrt í ljós: á aðra hliðina
fagurgali í eyru bænda á undan
kosningum, en á hina magnað
skeytingarleysi um hag landbún-
aðarins. Allur hugurinn beindist
að aðhlynningu stórútgerðar- og
kaupsýslumanna.
Það er alþjóð kunnugt, að alla
þá stund, sem íhaldið hefir verið
við völd, hefir fjármagni landsins
verið ausið óspart og fyrirhyggju-
lítið í alt aðrar áttir. en til land-
bænda; þeir hafa algerlega verið
látnir sitja á hakanum.
Svo kom hrun íhaldsins við síð-
ustu kosningar.
Nú voru góð ráð dýr íyrir í-
haldsforkólfana að koma sér í
mjúkinn hjá bændastéttinni; nú
reyndi á hugkvæmd þeirra og
heilabrot að sýnast fyrir bænd-
um, í þeirfi von að þeir mundu
launa látalætin með því að lyfta
íhaldinu upp í mjúka valdasæng
innan skamms.
Fyrsti árangur þeirra íhalds-
heilabrota var reksturslánafrum-
varp þeirra Jóns Þorl. og Björns
Kristjánssonar, er þeir fluttu á
síðasta þingi, og fyrirskipaði
Landsbankanum að lána bændum
árlega einhvern hluta úr 5 miljón-
um kr. part úr árinu og sem svo
átti að krefja þá um aftur, þegar
þeim gegndi verst, um miðjan des-
ember. Hið eina, sem hægt var að
telja frumv. þessu til gildis, var
viðurkenning íhaldsmanna um
það að þörf væri á, að bændur
fengju aukið rekstursfé. Skaut sú
viðurkenning nokkuð skökku við
baráttu Jóns Þorlákssonar og
annara flokksmanna hans gegn
frumv. Trýggva Þórhallssonar um
búnaðarlánadeild við Landsbank-
ann. Að öðru leyti var frumv. í-
haldsmanna svo óhöndulega úr
garði gert, að ekkert viðlit var að
gera það að lögum, og lognaðist
það því út af við lítinn orðstír.
Var kátbroslegur lofsöngur íhalds-
blaðanna um þenna vanskapnað
íhaldsmanna, og svo harmagrátur
þeirra yfir moldum hans.
Þegar hér var komið sögunni,
munu fhaldsmenn ekki hafa geng-
ið þess duldir, að tilraunin með
reksturslánafrumvarpið var alger-
lega mishepnuð, leita varð því að
nýrri leið, til þess að vinna hylli
bænda.
Þá var það, sem gripið var til
»trúnaðarmála,nna«.
Áður hefir í þessu blaði verið
getið um pukursbrjef miðstjórnar
íhaldsflokksins. 1 einu þessara
pukufsbréfa hvíslar miðstjórnin
því að bændum, að hún ætli að
»tryggja« ' þeim »rekstursfé«.
Bændum er sagt þetta í mesta
trúnaði og ætlast til að þeir fari
með það eins og mannsmorð.
SjálfsagG er það einsdæmi í ver-
aldarsögunni, að stjórnmálaflokk-
ur fari huldu höfði með stefnuskrá
sína, geri hana að »trúnaðarmáli«
einstakra manna. Er hægt að
treysta þeim mönnum, sem þora
ekki 'að láta stefnuskrá sína koma
fyrir dagsins Ijós, en fela hana í
myrkrinu? Þetta ofangreinda á-
kvæði um rekstursféð sýnist ekki
þurfa að vera neitt sérstakt leynd-
armál, sem allur almenningur
megi ekki komast á snoðir um.
En hver er þá ástæðan fyrir þessu
pukri íhaldsins?
Eina skynsamlega svarið við
þeirri spurningu er það, að lítill
hugur fylgi máli í þessu reksturs-
fjár-loforði til handa landbúnaðin-
um, að undir fagurmælunum búi
fláttskapur um að hlaupa frá lof-
oiðinu, þegar þar að komi. Þessi
ályktun styðst líka við allmikla
reynslu liðins tíma. Hvenær hafa
menn þeir, er skipa miðstjórn I-
haldsflokksins, sýnt það í verki,
þegar þeir hafa haft bolmagn til
þess, að þeir bæru hag sveitanna
fyrir brjósti? Menn eru ekki bún-
ir að gleyma »ölmusu« skvaldrinu,
sem löngum hefir klingt við í her-
búðum íhaldsins, þegar eitthvað
hefir átt að hlynna að sveitabænd-
um. Bryddi nú á einhverri hugar-
farsbreytingu í þessu falli, þá er
hún runnin undan rótum særðrar
meðvitundar um ósigurinn við síð-
ustu kosningar, én á ekki upptök
sín niðri í djúpum sannfæringar-
innar. Áhugi sá, sem birtist í puk-
.ursbrjefunum fyrir auknu rekst-
ursfé bænda, er því ekki annað en
lítilfjörlegir gárar á yfirborði f-
haldsdjúpsins. Við þá, er láta
ginnast af slíku öldugjálfri, á hið
fornkveðna:
»Lítilla sanda, lítilla sæva
lítið eru geð guma.«
íslenzkir bændur! Hvort trúið
þið betur fyrir malefnum ykkar
höfundum pukursbréfanna, þeim
óiafi Thors togaraeiganda, Jóni
Þorlákssyni stórkaupmanni og
Magnúsi Guðmundssyni formanni
Shellfélagsins, eða þeim mönnum,
sem djarflega og opinskátt hafa
sýnt það og sýna í orðum og at-
höfnum, að þeir vilja hag ykkar,
bæði menningarlegan og fjárhags-
legan, í öllum greinúm? Munu
pukursmennirnir vera ykkur holl-
ari? Svar við þessum spurningum
getur hver og einn gert upp við
sjálfan sig og svarað í verkinu,
þegar þar að kemur.
------o-------
Eití af velferðarmálum
Akureyrar.
Eins og fólki mun kunnugt,
hefir Rauða-Kross deildin hér á
Akureyri færst það hlutverk í
fang að koma á fót hjálparstöð
hér í bænum til leiðbeiningar
berklaveikum og öðrum sjúkling-
um.
Fyrir góða aðstoð Alþingis og
bæjarstjórnar Akureyrar, sem
samtals hafa veitt kr. 2000.0Ó til
þessa, hefir deildarstjórnin ráðið
hingað nýja hjúkrunarkonu, sem
er væntanleg til bæjarins seint í
haust.
Deildarstjórnin hefir afráðið
að keppa að því, að hjúkrunar-
kona félagsins, frk: Ingunn Jóns-
dóttir, sem er orðin bæjarbúum að
góðu kunn, geti framvegis eins og
hingað til haldið áfram heimilis-
hjúkrun, én þar að auki ætlast
hún til, að hin nýja hjúkrunar-
kona, frk. Sigríður Bachmann,
veiti hinni fyrirhuguðu hjálpar-
stöð forstöðu, verði eftirlitshjúkr-
unarkona við barnaskólann, líti
eftir fátækum heimilum í bænum
og hjúkri einnig á heimilum, eftir
því sem tími hennar leyfir.
Eg undirritaður fékk í gær bréf
frá yfirstjórn Rauða-Krossins, í
París, um að_ frk. Sigríður Bach-
mann sé nú í þann veginn að
hverfa heim til íslands að lolcnu
prófi við hjúkrunarháskólann í
Bedford College í London. En þar
hefir frk. Sigríður stundað fram-
haldsnám síðan í fyrra. Var það
fyrir milligöngu mína og Gunn-
laugs Claessens, formanns Rauða-
Kross íslands, að Sigríður fékk ó-
keypis aðgang að þessum góða
skóla. Fékk hún þetta mest fyrir
það, að eg hafði skrifað um, að
Akureyrarbær hefði mikla þörí
fyrir þjónustu hennar og mundi
taka hana í þjónustu sína að loknu
námi. Við skóla þennan dvelja
hjúkrunarstúlkur úr mörgum
löndum heims, og er einkum þeim
hjálpað að komast þar að ó-
keypis sem eru frá þeim löndum,
þar sem hjúkrunarstarísemin er
enn komin stutt á veg. En Akur-
eyri er norðanlega á hnettinum,
og mun Rauða Kross stjórnin í
París hafa litið svo á, að þar væri
ekki hvað sízt þörfin brýn. Og eg
held, að það hafi verið rétt til
getið.
í bréfinu til mín fer stjórnar-
ritarinn nokkrum hrósandi orð-
um um frk. Bachmann, og vil eg
tilfæra þau hér;
» Vér höfum veitt því eftirtekt,
að frk. S. Bachmann hefir sýnt
sérstakan dugnað og ástundun
við nám sitt í Bedfox*d College.
Hún hefir leyst prófið ágætlega
af hendi og sýnt það einnig í
verki við allar æfingar, að hún er
bæði hagsýn og afkastamikil og
líkleg til að koma að bezta gagni
sem bæjar- eða héraðshjúkrunar-
kona (Public • Health Nurse) á
íslandi. Vér munum með yðar
hjálp fylgjast með starfsemf
hennar þai'na norður frá, og skal
það gleðja okkur að geta einnig
framvegis oi*ðið henni að liði ef
þai*f«.
Þessi bréfkafli sýnir ljóst, hve
frk. Sigríður hefir kynt sig vel
þar ytra, og tel eg því metnaðar-
mál fyrir Akureyrarbúa að reyna
að festa hana framvegis í þjón-
ustu sinni.
Eins og allir geta skilið, þarf
Rauða Kross deildin talsvert fé
til þessarar starfsemi sinnar, og
einmitt nú meira en áður, til þess
að þessi aukna starfsemi geti
borið góðan árangur.
Tekjur Rauða Kross deildar-
innar árið sem leið námu alls kr.
3095.11, þ. e. meðlimagjöld og
það, sem inn kom fyrir skemtan-
ir, fyrirlestra, áheit og svo hjúkr-
un. Af þessari upphæð voru það
þó aðeins kr. 334, sem innheimt-
ust fyrir hjúkrun. Meiri hluti
hiúkrunarinnar er veittur ókeyp-
is, þar eð fátæklingar áttu í hlut,
Það hefir kostað deildarstjórn-
ina mikla fyrirhöfn að afla þessa
fjár, sem eg nú get um, En á