Dagur - 27.06.1929, Blaðsíða 2

106
DAGUR
27. tbl.
KREFFT
ELDAVÉLARNAR
eru hvítar — emaileraðar, og þessvegna prýði fyrir
hvert eldhús, en þær eru jafnframt eldiviðarsparar,
og hafa þann mikla kost, að elda má á þeim of-
an á plötunni. — Verðið er lægra en á nokkurri
annari jafnstórri eldavél. — Pantanir [afgreiddar.
)
um alt land.
•m
Kaupfélag Eyfirðinga.
Myndastofan
Oránuféiagsgötu 21 er opin aila daga
frá kli 10 — 6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
getur einn maður nú með liinum
fullkomnari verkfærum afkastað
1000 sinnum meiru en áður með
ófullkomnum tækjum. — Áður
takmarkaðist í raun og veru alt,
sem hægt var að gera að ræktun,
af húsdýraáburðinum. En nú er
tilbúinn áburður að verða algeng-
ur og hefir reynst vel. Um síðustu
aldamót var það með öllu óreynt,
hvort hægt væri að framkvæma
nýrækt með tilbúnum áburði, og
sama er að segja um grasfræs-
sáningu. Nú hefir reynslari sýnt,
að hægt er að rækta með tilbún-
um áburði einum saman, ef því er
að skifta, og gróðrarteppi, sem
myndað er með grasfræi, hefir
það fram yfir önnur gróðrar-
teppi, að menn geta ráðið sjálfir
vali þeirra fóðurjurta, sem þeir
vilja rækta. — Alt þetta gefur
nýtt útsýni og nýja möguleika til
stórfeldari framfara, en áður hef-
ir þekst. — Framkvæmdir þær,
sem orðið hafa hér í grend við
Akureyri, sýna allar saman, hvað
hægt er að gera í þessum efnum
hér norðanlands.
Á Suðurlandi mishepnuðust til-
raunir með sáðsléttu nokkuð í
fyrstu, og því komu framfarirnar
seinna þar en hér. En síðan
þúfnabanarnir komu til sögunnar,
hefir sáðsléttuaðferðin lánast vel
einnig þar.
Framkvæmdirnar sunnanlands
má einkum þakka Þorleifi Guð-
mundssyni, ráðsmanni á Vífils-
stöðum. Þegar hann byrjaði að
rækta þar, var túnið mjög lítið og
ræktunarmöguleikarnir virtust
minni þar en víðast hvar annars-
staðar á landinu. En bæði holt og
mýrar hefir verið ræktað upp
með svo góðum árangri, að sl.
sumar gaf Vífilsstaðaland af sér
1800 hesta af töðu. — Sem annan
mesta jarðræktarfrömuð á Suður-
landi má nefna Thor Jensen. Þeg-
ar hann fyrir nokkrum árum
byrjaði búskap sinn á Korpólfs-
stöðum í Mosfellssveit, var þar
aðeins 200 hesta tún og enginn
annar heyskapur. Nú er túnið
þar orðið 450 dagsl. að stærð og
á sl. sumri gaf það af sér 7000
hesta. — Auk þess hefir Th. J.
keypt og er farinn að rækta upp
jarðir í nágrenni við Korpólfs-
staði.
Af þessum og því líkum fram-
kvæmdum er mikið hægt að læra,
t. d. viðvíkjandi framræslu, notk-
un áburðar, grasfræssáningu o. s.
frv. En það sem þó sérstaklega
skiftir máli, er það, að menn hafa
séð, hvað hægt er að gera úr ís-
lenzkum jarðvegi, og þar af leið-
andi hefir áhuginn fyrir og trúin
á ræktun stórum aukist. Hin til-
tölulega mikla nýrækt, sem fram-
kvæmd hefir verið við Reykjavík
sýnir þetta meðal annars, og það-
an breiðast áhrifin austur um
sveitir, hugurinn á jarðabótum
fer sívaxandi á Suðurlandsundir-
lendinu; og má því með sanni
segja, að áhuginn fyrir ræktun
landsins hafi aldrei verið jafn-
mikill og einmitt nú. En hér þarf
að fara vel af stað, svo engin mis-
tök verði, menn þurfa að afla sér
þekkingar eins góðrar og auðið
verður á öllu sem að ræktuninni
lýtur, eins og t. d. áburði og notk-
un hans, grasfræi o. fl. Bezt mun
vera að ráða bændum til að byrja
þó í smáum stíl fyrsta kastið, en
færast svo heldur í aukana smám
saman eftir því sem getan og
reynslan vex.
Þegar litið er á áveiturnar á
Suðurlandsundirlendinu, þá er
heldur ekki hægt að segja annað,
en að þar hafi orðið miklar fram-
farir síðan á árunum 1870—80,
þegar danskir verkfræðingar voru
fengnir til þess að rannsaka
möguleikana. En þó þar sé mikið
þegar framkvæmt er samt mikið
eftir ógert, t. d. er þýfið til mik-
ils baga ennþá. En landið hefir
verið þurkað, svo að mikilsvarð-
andi spor er stigið í áttina þar.
Um garðyrkjuna er það að
segja, að henni hefir farið mjög
mikið fram síðan um síðustu
aldamót; þangað til voru fram-
farirnar Jiarla litlar á þessu sviði
síðan á 18. öld, að síra Björn
Halldórsson hóf baráttu sína fyr-
ir aukinni garðrækt. Framfarirn-
ar hin síðustu árin má einkum
þakka gróðrarstöðinni í Reykja-
vík. Erlendis vex áhuginn fyrir
þessari tegund jarðræktar með
ári hverju.
Hvað trjáræktinni viðvíkur, þá
á hún einnig sína sögu hér á
iandi.
Á 17. öld beitti Gísli Magnús-
son sýslumaður á Hlíðarenda sér
fyrir að reynt væri að rækta
skógana upp aftur hér á landi,
sama gerði síra Björn Halldórs-
son á 18. öldinni. Eftir 1800 fóru
þeir feðgar á Skriðu í Hörgárdal
að planta reyni og birki, hepnað-
ist það vel og frá þeim eru komn-
ir hinir elztu trjárunnar hér á
Akureyri. En svo leið næstum því
heil öld þangað til nýjar tilraunir
voru gerðar. Aðaláx-angur þessara
tilrauna er sá, að þær hafa sýnt
að hér geta þrifist auk lauf-
trjánna — reynis og birkis —
bartré eins og lævii'kjatré og að
líkindum bæði greni og fura líka.
Annað, sem gert hefir vei-ið á
þessu sviði, er það að girt hefir
verið og friðað mikið af þeim
skógarleifum, sem til voru í land-
inu.
Talsvert hefir einnig veirið gert
að sandgræðslu hin síðari ár, og
hefir árangurinn orðið sá, að tek-
ist hefir að hefta sandfokið og
græða upp aftur allstaðar, þar
sem gróður var ekki útdauður
með öllu. — Alls eru nú til 22
sandgræðslustöðvar, sem hafa
11.000 ha. lands undir.
Að síðustu mætti nefna ýmsar
aðrar framfarir og breytingar,
sem orðið hafa á ýmsum sviðum,
t. d. smjörbúin eftir aldamótin
síðustu, sem þá voru réttmæt og
gerðu talsvert gagn — og þá
mjólkurbúin, sem nú eru að ryðja
sér til rúms. Hafa Eyfirðingar
þar gerst brautryðjendur með
mjólkursamlagi sínu. En nú er
verið að reisa tvö mjólkurbú á
Suðurlandsundirlendinu. — Enn-
fremur mætti nefna sláturhús,
niðursuðu, mjaltavélar og hey-
þurkunarvélar, sem alt stefnir að
sama marki, að tryggja atvinnu-
veginn og auka framleiðsluna.
Votheysgerðin hefir tekið miklum
fi-amförum, og ættu bændur því
eigi að þurfa að vera veðráttu-
farinu jafn-háðir með heyfeng
sinn og verið hefir.
Alt í alt eru horfurnar góðar
— með vélavinnu, bættúm búnað-
arháttum og aukinni þekkingu
koma stöðugt fram nýir og miklir
möguleikar á öllum sviðum i*ækt-
unar og landbúnaðar.
------o-----
Nova kom hingað snemma i dag frá
Reykjavík.
Tvær bifreiðar frá Bifreiðastöð Ak-
ureyrar lögðu af stað héðan í gærmorg-
un og var förinni heitið til Borgarness.
LandsÉlÉÉríllegranesi
Eins .og til stóð, var landsmála-
fundur haldinn á þingstaðnum forna
í Hegranesi í Skagafirði síðastl.
þriðjudag. Talið var að mættir væru
á fundi þessum um 600 manns.
Fundarstjóri var síra Sigfús Jóns-
son. Fundurinn hófst kl. að ganga
2 og stóð nær óslitið til kl. rúmlega
10.
Ræðumenn voru sem hér segir:
Af Framsóknar hálfu: Jónas Jóns-
son ráðherra, Brynleifur Tobiasson,
Bernharð Stefánsson, Gísli Magn-
usson, Steingrímur Steinþórsson og
Jósef Björnsson.
Af hendi jafnaðarmanna: Harald-
ur Guðmundsson, Einar Olgeirsson
og Erlingur Friðjónsson.
Af hálfu íhaldsinanna, er nú*kalia
sig sjálfstæðismenn: Magnús Guð-
mundsson, Ólafur Thors, Jón Sig-
urðsson, Valtýr Stefánsson og Arn-
ór Árnason.
Tilhögun fundarins var á þá leið,
að stjórnmálaflokkarnir þrír höfðu
jafnlögum tíma yfir að ráða til
ræðuhalda, hver fyrir sig. Er sú til-
högun sjálfsögð sanngirniskrafa á
slíkum fundum.
Fundurinn fór vel fram og skipu-
lega. Að vísu voru allhörð vopna-
viðskifti milli ræðunxanna, en fóru
þó fram ineð sæmilegri kurteisi að
mestu leyti. Jafnvel Ólafur Thors
var nokkurnveginn háttprúður, og
er það inikil framför frá Hvamins-
tangafundinum í fyrra, þegar hann
í miðri ræðu tók að kasta klæðum
til að vekja hlátur lágt hugsandi
manna, fór úr treyjunni og bretti
upp skyrtuermunum. Á slíkum fífla-
látum bar nú ekki.
Hið hlálegasta við franxkomu í-
haldsræðumanna var það, að þeir
mintust ekkert á nafnbreytinguna,
eða stofnun nýja flokksins og
stefnuskrá hans. Og þegar farið var
að kryfja þá sagna um þessi atriði,
fengust engin svör.
Síðar mun gefast tækifæri að
minnast nánar á þenna Hegraness-
fund.
-----o----
Merkir gestir.
Á laugardaginn eru væntanleg
hingað ineð Goðafossi Anna Borg
leikkona og Paul Reunxert leikari —
bæði frá konunglega leikhúsinu í
Kaupmannahöfn, og ætla, að for-
fallalausu að sýna hér á laugar-
dagskvöldið finskt leikrit »Gálga-
manninn« eftir Runar Schildt. Því
miður munu færri geta notið þessa
merkisviðburðar, heldur en vilja.
Ungfru Anna Borg er dóttir
JVIálningarvörur
— allar algengar tegundir — fást hjá
Tómasi Bjornssyni,
Akureyri.