Dagur - 28.01.1932, Blaðsíða 4

DAGIJR
4. m.
Jörðin HÖfðÍ
í Höfðahverfi er til sölu og ábúðar frá næstkomandi fardögum. —
Túnið gefur af sér 350—400 hesta í meðalári, óvenjulega gott
auðunnið túnstæði svo hundruðum dagslátta skiftir, liggur suður
frá túninu — einnig liggja engjar allt út frá túninu. Æðarvarp
80—90 pund. Gott og stórt íbúðarhús er á jörðinni og frítt
uppsátur á Kljáströnd fyrir einn mótorbát,
Semja ber við undirritaða er gefa nauðsynlegar upplýsingar.
Hallgrfmur Davfðsson. Steingrfmur Jónsson.
Að utan.
Afvopnunarhorfur.
f febrúar verður loks stofnað til
allsherjarfundar í afvopnunarskyni,
í Genf, aðseturstað Þjóðabandalags-
ins, og að tiihlutun þess. En mjög
mun friðarvon og vilji fara eftir því
hversu þar semst. Taka nú Banda-
rfkin loks opinberan þátt í slfkum
fundi og ekki munu fulltrúar þeirra
minnstu ráða um það hvernig þar
fer. Hugðu menn gott til þess, að
fullyrt var, að formaður sendinefnd-
ar þeirra myndi verða Dwight
Morrow. Hann var einn af helztu
auðhöldum Bandaríkjanna, en snéri
sér fyrir fáum árum að stjórnmál-
um, er hann varð sendiherra í
Mexico, og vann sér stórkostlegt
áiit, traust og hyiii jafnvel andstæð-
inga sinna í stjórnmálum, fyrir rétt-
sýni og drengiiega og friðeflandi
framkomu í hvívetna. (Hann var
tengdafaðir Lindberghs, fluggarps-
ins fræga). En nú er hann iátinn,
og því miður horfur tii taidar, að
sá, er nú muni formannssætið hijóta
f sendinefnd Bandarfkjanna, sé i
engu hans jafnoki. Sá heitir Henry
P. Fletcher, fyrverandi formaður
tóllmálanefndarinnar. Er hann ann-
ars lítt þekktur, og finnst fáum til
um val Hoovei’s, úrskurði hann
Fletcher formennskuna. Pá hugsa
fáir gott til þess að Hoover ætlar
sendinefndinni aðstoð »sérfræðinga«
svokallaðra, er ti! Genf kemur, en
það eru landhers- og flotaforingjar
Bandarikjanna ýmsir, en þeir hafa
að þessu ekki beinlinis talist til
friðsemjanda, enda næsta óþarfir
þótt á siikum fundum, t. d. á fundi
þaim, er haldinn var i Genf fyrir
fáum árum í því skyni að takmarka
herskipasmíði sjóveldanna.
Merk Bandaríkjablöð telja þetta
þvi óálitlegra, sem talið er víst að
fundur þessi standi svo iengi, að
Stimson ríkisráðherra* * geti ekki set-
ið hann ásamt sendinefnd Banda-
ríkjanna. En víst taiið að Bretar
muni senda forsætisráðherra sinn,
Ramsay MacDonald; Pjóóverjar
Bruning kanzlara og Frakkar Laval
forsætisráðherra. Er sennilega ekki
við þvi að búast að frambærilegri
menii verði sendir frá þessum lönd-
um. En tvímæialaust tjón er það,
ef satt er, að skipa skluli annan i
forsetasæti þessarar samkundu en
Arthur Henderson, fyrverandi utan-
ríkisráðherra Breta í verkamanna-
ráðuneyti MacDonalds. Var honum
boðin sú staða af Pjóðabandalaginu
eigi fyrst og fremst vegna þáver-
andi stöðu hans, heldur einkum
vegna framúrskarandi þekkingar og
persónulegra hæiileika í þá stöðu.
Reynist fregmn sönn, færir hún
sönnur á það, sem ýmislega hefir
komið i ljós síðan MacDonald yfir-
gaf verkamannaflokkinn - eða
flokkurinn hann — að sá mæti
maður hefir til þess eins gerst for-
sætisráðherra hins nýja sameiningar-
ráðuneytis, — þar sem konservatívir
hafa vitanlega töglin og hagldirnar—
að hann kúgist nú til meiri og
minni stefnubreytingar í flestum
* Ríkisráðherra (Secretary of State) Banda-
rlkjanna svarar til íorsætisráðherra ann-
ara, ríkja, §> H. /, H.
málum, er honum hafa verið hjart-
fólgnust að þessu, og þá jafnvel í
afvopnunarmálinu, því vafalaust er
hann eigi svo hefnigjarn, að hann
vilji Henderson úr forsetasæti þess-
arar samkundu, þótt vegir þeirra
hafi skilið í stjórnmálum heima fyr-
ir, heidur verður hann þar að lúta
vilja hinna þröngsýnustu stórveldis-
sinna (imperiaiista) brezkra. Er þvi
ekki vert að gera sér sérlega glæsi-
iegar vonir um róttækar ráðstafanir
til allsherjar afvopnunar og alheims-
friðar, ef biezkir og franskir stór-
veldissinnar eiga að hafa hönd í
agga með mannaráðning á alis-
herjarfundinn í Gen( og Bandarík-
in senda þangað einhverja meðal-
menn, sem þá iíka eiga að styðjast
við »sérfræðis«-skoðanir helztu
hernaðarberserkja sinna, auk þeirra
sém með MacDonald fara, en þeir
eru Hailsham hermálaráðherra og
Londonderry flugmelaráðherra,
* *
*
Formaður dönsku sendinefndar-
innar á þenna allsherjarfund verður
dr. Edvard Munch.
Ágætur maður, eins og flestir
þeir, er Norðurlandaþjóðirnar hafa
í svipuðum erindum sent til Genf;
Meinið er, að taísmenn hinna sið-
aðri smáþjóða mega sín þar álika
mikils og smáseyði í þorsktorfu.
* *
*
Leiðtogi itala á þessum fundi
verður senniiega utanríkisráðherra
þeirra, signor Dino Grandi. Hefir
hann verið nýlega i Bandarikjunum
og látið þar hvað eftir annað opin-
berlega til sín heyra um þau mál.
í fyrstu var einlægni hans dregin
nokkuð í efa, er menn minntust
þess að rúmlega 25% af tekjuáætl-
un ítala á fjárhagsárinu gengur til
hers og flota, og þá lika bumbu-
sláttar Mussolini í fyrra, er óþægi-
lega þótti minna á Vilhjálm Pýzka-
landskeisara meðan hann var og
hét. En mjög sneri signor Grandi
almenningsálitinu þar vestra til trúar
á það, að aivara feldist á bak við
íuilyrðingar hans um afvopnunar-
nauðsyn ailra stórvelda, að þau
yrðu »að vfgbúa réttlætið en ekki
aðréttlæta vigbúnaðinn*. Pá minnt-
ust menn þess einnig, að það var
Grandi sjálfur, er lagði til og fékk
samþykkt það hlé á frekari vigbún-
aði, er nú um nokkra hríð hefir
verið meðal stórveldanna. í sfðustu
ræðu, sem hann flutti opinberlega
í Bandarikjunum, iét hann svo um
mæit, að ítalir álitu að öllum þjóð-
um bæri lagaleg og siðferðisleg
skylda tii þess að draga úr herbún-
aði sínum og kvað ítali á »engan
hátt geta failist á þá skoðun, að
fullnaðartrygging sé skilyrðislaust
nauðsynleg til þess að hefjast handa
til afvopnunar*. Er þessum ummæi-
um vitanlega stefnt til Frakka, er
alirs þjóða eru ófúsastir til afvopn-
unar, og bera það fyrir, að áður
en þeir geti hreyft til þess hönd
eða fót, verði þeir að fá fullnaðar-
tryggingu fyrir því að eigi verði á
þá ráðist. En slika tryggingu er
vitanlega ómögulegt að gefa, og
sérstaklega ekki þeim, er engar
tryggingar vilja fullgildar telja, en
þess hugar munu Frakkar hafa
verið ætíð síðan friður var saminn.
* *
*
Pví er þá heldur ekki að leyna,
að um allan heim bera menn mest-
an kvíðboga fyrir því, að á Frökkum
muni stranda allar alvarlegar til-
raunir til afvopnunar, er á Genf-
fuudinn kemur í næsta mánuði.
Undirbúningsfundur var haldinn i
Trocaderosalnum mikla I París 27.
nóv. Voru þar samankomnir 1043
fulltrúar frá flestum siðmenningar-
löndum. Var boðað til þessa fundar
i Rarís, til þess fyrst og fremst, að
færa Frökkum sem áþreifanlegast
heim sanninn um sterkan alþjóð-
legan friðarvilja. En fundurinn fór
algjðrlega út um þúfur, fyrir skríls-
æði franskra stórveldissinna, er
grenjuðu niður aðalfulltrúa Breta og
Itala, Cecil vísigreifa og signor
Scialoja ásamt þýzku fulltrúunum
og aðalfulltrúa Bandarikjanna, Alan-
son B. Houghton sendiherra, einn
hinn ágætasta stjórnmálamann al-
þjóðlegan, er nú fer með umboð
nokkurs tíkis meðal erlendra þjóða.
Vakti uppþot þetta og eftirköst þess
i Frakklandi alistaðar hina mestu
gremju. Meðal annars kveður einn
ágætasti og sanngjarnasti blaða-
maður og stjórnmálaritari Banda-
rikjanna svo að orði, að þótt skrils-
æði franskra áheyrenda hafi gengið
úr öllu hófi, þá sé þó langtum
alvarlegri og uggvænlegri sú iinkind,
er frönsku blöðin, lögreglan og
stjórnarvöldin hafi auðsýnt óróa-
seggjunum, og bætir við: »Pegar á
allt er litið, má fremur vel telja
farið, að þetta hneyksli átti sér stað.
Af þvi má hver skynsamur maður
skilja, að það er Frakkland, sem
allstaðar er þröskuldur i vegi friðar
og fjárhagslega heilbrigðrar skyn-
semi, enda gefur nú á að llta til
hverra örþrifaráða stjórnarvöld þess
leyfa að gripið sé til þess að þagga
niður allar aðfinnslur við stefnu
þeirra. Ennfremur opnar þetta augu
Bandarikjamanna fyrir óbifanlegum
ásetningi Frakka sem stendur, að
stýra Evrópu með ofbeldi, að halda
dauðahaldi i hervaldsalræði, háska-
legra miklu öllum fyrirætlunum er
eignaðar voru þýzkum hervaldssinn-
um á ófriðarárunum. En að vísu
ættu Hoover forseti og Stimson
rikisráðherra hvergi að láta sér við
þetta bregða, heldur verða einmitt
einráðnari í þvi að einangra Frakk-
land á afvópnunarfundinum íGenf,
stofna til þjóðasamtaka undir fór-
ystu Englands og Bandaríkjanna, og
halda i fararbroddi á afvopnunar-
leiðina, hvort sem Frakkar vilja sam-
ferða verða eður eigic.
Stjórnarskrd Spánverja.
Uppreistarmennirnir spánversku
er Alfons konung ráku frá ríkjum, i
útlegð, og stofnuðu síðan lýðveldi,
hafa nú loks samþykkt stjórnarskrá
þess, er að mörgu leyti er hin
merkilegasta.
Pingið (Cortes) situr allt í einni
deild. Telja höfundar stjórnarskrár-
innar, að með þvf sparist bæði skraf
og skriffinnska til muna. Konur fá
jafnrétti við karla, og kosningarétt,
en um það var mikið rifist, þegar
er lýst hafði verið yfir lýðveldinu.
Hjónaskilnaður fæst þegar, ef hjón-
in eru á eitt sátt um að æskja hans.
Engin börn skulu óskilgetin talin
frá sjónarmiði laganna; þ. e. a. s.
börn, getin utan hjónabands, skulu
arf óg allan rétt hafa til jafns við
bjónabandsbörn, að eigi bitni á
þeim óvirðing, er þau hafa á engan
hátt til unnið. Kaþólska kirkjan skal
skilin frá rikinu og engin réttindi
hafa fram yfir aðra trúarflokka, og
fyrirmæli eru um þáð, að algjörlega
megi rjúfa söfnuði og trúarstofnan-
ir, og gera eigur þeirra upptækar,
fari starfsemi þeirra i bága viðheill
ríkisins, en annars skal hverjum
heimilt að játa og iðka hverja þá
trú, er hann kann að aðhyllast. Pá
skal og skift til ræktunar stórkost-
legum jarðeignum, er áður hafa
fátæklingum verið leigðar gegn ok-
urleigu, af stóreignamönnum, eða
haldið af þeim óræktuðum til dýra-
veiða.
Pá mælir stjórnarskráin svo fyrir
að þvi aðeins geti forsetinn lýst
friðrofi, að fullnægt se öllum ákvæð-
um sáttmála þjóðabandalagsins, um
að það sé varnarráðstöfun, er eigi
verði hjá komist og pó pVÍ aðeins.að
Spánverjar hafi fyrst vísað ágrein-
ingsmálinu tii gerðardóms Pjóða-
bandalagsins, en hinn aðilinn eigi
viljað honum hlita.
Annars hafa Spánverjar afvopnað
meira en helming herliðs síns síð-
ustu sex mánuðina og lokað flest-
um herforingjaskólum, er áður voru
í landinu. Forseti hins nýja lýðveld-
is er N ceto A'cola Zamora, 54 ára
gamall. Varð doktor við Madridhá-
skóla 22 ára; ráðherra fyrst 1917,
en lét ekki verulega til sin taka fyr
en einræðistímabilið hófst á Spáni,
með Primo de Rivera við stýrið,
að vild, ef ekki i skjóli Alfons
Spánarkonungs.
Ritstjóri:
Ingimar Eydal. Gilsbakkaveg 5.
Prentsmiðja Odds Björnssonar.