Dagur - 10.03.1932, Page 2

38 ... D A G U R 10. tbl.
siisiiiiiiisisfiiisisfsste
Baðker. Vatnssalerni.
Handvaskar, eldhúsvaskar.
Skólp- og vatnsleiðslur.
AUar tegundir tengistykkjaog vatnshana.
Seljum enn þessar vörur með ^
sama lága verði og verið hefir.
Kaupfélag Eyfirðinga,
[Byggingarvörudeild.
ftniiiiiiiiiiiiiiliiftiiilii
félag hér á Akureyri. Liklega hefir
það starfað með nokkrum árangri,
en einhverra hluta vegna veslaðist
það þó upp og andaðist. Ef tii viil
hefir góðæri orðið þvi að bana.
Mundi ekki jarðvegurinn fyrir
starf þviliks félags vera betri nú á
hörðum krepputimum?
Skal þvi hér með skotið fram til
athugunar þeim, er áhuga hafa fyrir
heimilisiðnaðarmálum, hvort ekki
væri ráðlegt og reynandi að stofna
hér til siiks félagsskapar í þeirri
von og með þeirrí trú, að einhver
blessun geti af þvi hlotizt fyrir al-
menning hér um sveitir,
Ekki verður hér rakið hvaða
starfshættir væru heppilegastir í fé-
lagi þvi, sera hér er gert ráð fyrir
að stofnað yrði. En í fijótu bragði
sýnist eðlilegast að þeir væru fólgn-
ir í leiðbeiningastarfi fyrst og fremst.
Félagið þyrfti að hafa innan sinna
vébanda vel færa og áhugasama
þjóna í þeirri grein.
Af sérstakri ástæðu er vikið að
þessu máli einmitt nú. Heimilis-
iðnaðarfélag íslands fær styrk nokk-
urn til starfsemi sinnar. Væri brugð-
ið fljótt við og heimilisiðnaðarfélag
sett á fót hér, mundi það geta
orðið aðnjótandi nokkurs hluta þessa
styrks. Pað þyrfti þá ekki að byrja
með tvær hendur tómar að öllu
leyti og er það nokkurs vert.
Að öðru leyti verður ekki fjölyrt
um þetta mál að sinni. Tilgangur
þessara lína var ekki annar en sá
að rjúfa þðgnina. Vilja ekki ein-
hverjir, sem til þess eru færir,
leggja orð í belg?
....-O' -..
Frá Menntaskólanum.
Hin árlega skólahátíð Menntaskól
ans hér var haldin 29. febr. s.l.
Hátíðin fór fram á hátíðasal skól-
ans. Var það mál kunnugra manna,
og það enda nemenda sjálfra, þeirra
er eigi unnu að undirbúningi há-
tiðarinnar, að salurinn hefði verið
óþekkjanlegur þetta kvöld. Hann
var skreyttur málverkum svo stórum,
að þau huldu veggina frá gólfi til
iofts. Oat þar að iíta feneyskar hallir.
turna háa og tré græn speglast i
skuggsjá skínandi, sléttra ála. En
yfir salnum hvelfdist himininn blár
með glampandi stjörnum og tungli.
Pessi suðræna veröld var öll af
nemendum ger, hátiðarinnar vegna.
Fór til slíks, eins og nærri má geta,
mikill timi og vinna. Myudirnar
máluðu þau Brynja Hlíðar, stud.
art., Akureyri, Jakob V. Havsteen,
studi art., frá Húsavík og Óskar
Magnússon, stud. art., frá Tungunesi
í Húnavatnssýsiu.
Hátíðin hófst með kaffidrykkju.
Ráku menn upp stór augu, er inn
voru bornar rjómatertur stórar,
skreyttar fangamarki skólans: M. fl.
Kom þá upp úr kafinu, að terturnar,
ásamt öðru kaffibrauði, voru bak-
aðar af nemendum sjálfum undir
stjórn Baldurs Ó!a Jónssonar frá
Eskifirði. Var slíkt eðlilega miklu
ódyrara en orðið hefði, ef brauðið
hetði keypt verið hjá brauðsölura
bæjarins,
Undir borðum voru fluttarræður
margar, og drukkin minni mörg.
Sigurður Ouðmundsson, skólameist.
ari, talaðí fyrstur, setti samkomuna,
bauð gesti velkomna og mælti fyrir
minni islands. Brynleifur Tobiasson
kennari, minntist Jóns helga og
Steinþór Sigurðsson, kennari, flutti
erindi um hlaupársdaginn. - Sam
fagnaðarskeyti Darst frá dómsmála-
ráðherra. - Karl ísfeld, stud., art.,
mælti fyrir minni skólans. Sveinn
Bergsveinsson, stud. art., mælti fyrir
minni kennara á latínu, en Árni
Porvaldsson, kennari, svaraði á
sömu tungu. Karl Strand, stud. art.,
frá Nesiöndum, mælti fyrir minni
kvenna.
Pá er borð höfðu verið upp tekin,
söng karlakór Menntaskólans nokk-
ur iög undir stjórn Björgvins Ouð-
mundssonar, kennara.
Var siðan dans stiginn lengi nætur.
Hátíðina sátu um 200 mqnns. Af
öllum þeim hóp sást eigi vfn á
nokkrum manni, og er slíkt næsta
-fágætt á samkomum nú á tímum.
Hatiðin tór hið bezta fram, og
sýndist hver maður láta sér annt
um að gera kvöidið sér og öðrum
sem skemmtilegast.
Viðstaddur.
Slórhríð af norðri gerði yfir mikinn
hluta landsins á laugardaginn var. Rak
niður talsverða fönn.
Látnir forsæiisráðherrar. Káistad forsætis-
ráðherra Norðmanna og Briand fyrverandi
forsætisráðherra Frakka, eru báðir nýlátnir,
Innbrot eru alltíð í Reykjavík um þessar
tnundir,
Guðspeki
er hugsanastefna, sem breiðst hefir
óðfluga út um allan heim á sfðasta
mannsaldri. Félagið, sem kennir sig
við þá stefnu, hefir nú deildir í
46 löndum.
Guðspekin varpar ljósi yfir öll
helztu viðfangsefni mannlífsins. Hún
er ekki átrúnaður eins og margir
halda, en þó leiðir heimspeki sú,
sem hún kennir af sér vissa atstöðu
til lffsins. Mörgum hugsandi mönn-
um, sem erfiðiega hefir gengið að
átta sigáþvi öngþveiti, sem mann-
iífið oft virðist vera, hefir hún verið
hið sama, sem áttaviti er mánni í
þoku á öræfum.
Eg hef orðið þess vör, að ýmsir
hér, séi staklega meðal yngri manna,
hafa áhuga á, að kynnast guðspeki.
Hef eg þvi áformað að flytja þrjú
opinber erindi um það efni f Sam-
komuhúsi bæjarins.
í fyrsta erindinu verður gefið yfir-
lit yfir það, sem telja má grundvattar-
atriði juðspekinnar, og komið nokkuö
inn á það hvernig visindarannsóknir
siðustu ára hafa sannað þær kenn-
ingar, sem hún hefir flutt.
Annað erindið verður um sálar-
fræði og dulskynjanir. Verður m. a.
sagt trá uppgölvunum, sem dui-
fræðimenn hafa gjört og vísindin
staðfest.
Priðja erindið verður aðaliega um
eininguna, sem guðspekin byggir á
kenmngu sina um bræðralag allra
manna.
Aðgangur kostar 50 au. á
hvert erindi, En vilji menn fá að-
göngumiða fyrir öli erindin i einu,
tást þeir fyrir 1 kr. við innganginn.
Akureyrí 9. marz 1932.
Krislín Matthiasson.
■ o
. Nauðsynjamál.
Fátt mun það, er tii þæginda
telst, sem menn eru hrifnari af,
heldur en raflýsing nútímans. En
margir fara á mis við þau þægindi,
þar eð víða hagar svo til.að raflýsingu
mundi fylgja ókleifur kostnaður, ef
nota ætti vatnsorku, nema raflýst
væri í stórum stíi, heilar sveitir í
einu. Núverandi krepputímar draga
þó úr framkvæmdum, i því efni
sem öðrum, og jafnvei þótt raflýst
væri á stórum svæðum, þá yrðu
samt alltaf einhverjir útundan. Hvern-
ig eiga þeir að fara að?
Ef þeir, sem ekki eiga ráð á
vatnsorku, viija raflýsa, þá verða
þeir auðvitað að nota einhverja aðra
orkugjafa, t. d. kol eða oliu. Um
kol er ekki að ræða tii þeirra hiuta
hér á landi, en með oliu er það
alls engin frágangssök. Oiíustöðv-
ar hafa verið reyndar hér á landi
en þótt gefast allmisjafnt, orðið
dýrar i rekstri, þurft helzfeftirlit
sérfróðra manna og Ijósin þótt siæm,
einkum vegna titrings. Hygg eg,
að það bafi verið fieiri en eg, er
kom það aldrei tii hugar, að þær
gætu nokkurntima fengist við hæfi
bænda. Allir þeir bændur, sem eg
hefi heyrt um að hafi raflýst hjá
sér, hafa notað vatnsorku, þótt
stundum hafi eyðst þúsundir króna
i vinnu og leiðslur, bæði vatns og
rafmagns, fé, sem menn gátu hafa
sparað með þvi að kaupa iitlar,
hentugar olíustöðvar. Vextir af hinu
sparaða fé mundu oftsinnis hafa
nægt til að borga reksturskostnað
stöðvarinnar, eða jafnvel meira en
það, ef það hefði verið lagt í arð-
vænleg fyrirtæki.
Eru til ódýrar, hentugar olíustöðv-
ar erlendis? Geta þær, ef til eru,
orðið við okkar hæfi? Báðum þess-
um spurningum svara eg hiklaust
játandí. Eg var í vetur að blaða i
ensku mánaðarriti, sem heitir »Pet-
ter’s Monthly News*. Pá tók eg
eftir einhverju, sem vakti forvitni
mína. Pað var ofurlítil grein, sem
byrjaði eitthvað á þessa leið: »Eig-
andi einnar Vh hestafls Petter vélar
skrifar oss og segir, að véiin hafi
verið í notkun í meira en fjögur
ár«. Svo er talið upp ýmisiegt, sem
vélin gerir, meðal annars það, að
hún lýsir upp tvö hús með sam-
tals ellefu herbergjum, snýr hverfi-
steini og tveimur repnibekkjum, dæl-
ir upp vatni og gerir ýmislegt ileira.
Greinin endar á þá ieið, að >það
er nærri ótrúlegt, að öll þessi þæg-
indi fáist við notkun Vh hestafis
Petter vélarc.
Jú, eg kannaðist svo sem við
Petter vélar, því að ein stór Petter-
rafvél var hér til, svo að segja undir
handar jaðrinum á mér.Og undanfarna
vetur, þegar stórhríðar iömuðu raf-
Ijósaleiðslurnar hér á Akureyri, þá
var hún sett af stað, svo að við
höfðum bjart i hverju horni, sann-
kallaða Ijósahátið, meðan aðrir urðu
að bjargast við ljós af lömpum og
kertum. Pessi vél hafði ailað sér
mikils álits meðal þeirra, er þekktu
hana, þvi að fyrst og fremst er
mjög auðvelt að setja hana af stað,
tekur ekki nema eina eða tvær min-
útur án hitunar áöur, þótt hún sé
35—42 hestafia. 1 öðru lagi þarf
hún nálega ekkert eftiriit, heldur
sjálf sama ganghraða, hvort sem
hún er að framleiða fuila orku eða
enga, og sjálf breytir hún eldsneyt-
is eyðslunni eftir því sem orku-
framleiðslan breytist. í þriðja lagi
eru Ijósin mjög skemmtileg, skýr
og alveg laus við allt depl og titr-
ing. Prátt fyrir þetta kom mér þó
aldrei til hugar, að hægt væri að
fá svo litlar rafvélar, að þær væru
algerlega við bænda hæfi, fyr en
eg sá þessa áðurnefndu grein.
Eg fór nú að afia mér nánari
npplýsingar um þessar litiu rafvél-
ar. hvað þær mundu kosta, oghvort
þær hefðu hina sömu góðu kosti
og stóra vélin hér. Pessar upplýs-
ingar og fleiri hefi eg nú fengið.
Pær hafa verið fulinægjandi i alia
staði. Eg hefi fundið, að það er
ekki einungis hægt að fá Petter vél-
ar i ölium stærðum frá Vlt hest-
afli til 400 hestafla, heldur að það
er sérgrein Petter bræðra, að fram-
leiða litlar véiar tii raflýsinga og til
iðnaðar afnota, einkum i sveitum,
þar sem eigendur þurfa að lita eft-
ir þeim sjáifir án aðstoðar sérfróðra
manna. Ekki færri en 50,000 Petter
véiar, milli 1 l/a og 5 hestafla, voru
fyrir nokkru í notkun víðs vegar
um allan heim, bæði til raflýsinga
og allskonar iðnaðar afnota.
Meðal hinna litlu Petter véla cr