Dagur - 02.03.1933, Blaðsíða 2

34
DAGUB
9. tbl.
•- #—»~ ♦-■# t
gflliffffflfflffflffffSfg
i Emailleraiar vörur i
í falíegu og fjölbreyttu árvali, kaffi-
könnur, katlar, fötur, skálar, þvottaföt,
balar, vatnskönnur, salt- og sápuílát,
og fleira, og fleira.
Kaupfélag Eyfirðinga.
fárn- og glervörudeildin.
ÍttiHliimiiiIIIiWilMi
Myndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla
daga frá kl. 10—6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Önnur pingmdl.
Jónas jónsson flytur frv. til laga
um að niður falii útflutcingsgjald
af hverskonar landbúnaðarafurðum,
frá 1. marz 1933.
Svohljóðandi greinargerð fylgir
frumvarpinu:
»F*að er mjög óvenjuleg skatta-
leið að afla rfkissjóði tekna með
útflutningsgjaldi á framleiðsluvörum
þjóðarinnar sjálfrar. Pó kemur þessi
skattaöflun miklu harðar niður á
landbændum en fiskframleiðendum,
þvf að þeir sem rækta landið, verða
að kaupa það og borga vexti af
höfuðstól, sem nemur nokkrum
tugum miljóna, en af fiskirniðunum
er eigi greidd nein leiga. Auk þess
hefir skapazt mikið misrétti um
þessa skattgreiðslu, þegar vaxandi
bæjamyndun olli þvf, að mikill
markaður fyrir landbúnaðarvörur
varð til i landinu sjálfu. Sátu sum-
ir bændur við þann eld, en aðrir
nálega eingöngu við útlenda mark-
aðinn, sem var tollaður af lands-
mönnum sjálfum, en innlendi mark-
aðurinn var f einu betri og toll-
frjáls. Sjá allir, hvilíkt misrétti þessi
skattalóggjðf skapar miili skattþegna
f landinu.
Framantaldar ástæður hafa raun-
ar átt við eins og nú mörg undan-
farin ár. En nú hefir bætzt við al-
veg sérstðk ný ástæða, hið gffur-
lega verðfall íslenzkrar landbúnaðar-
vöru á erlendum markaði. Eins og
nú stendur á, er með öllu ósæmi-
legt fyrir þjóðfélagið að nota út-
flutningsgjald af landbúnaðarvörum
sem skattstofn, og mun frekar þörf
á þessu þingi að hugsa fyrir verð-
launum handa bændum, sem flytja
vörur á erlendan markað, eins og
hann er nú.
Nái þétta frumv. samþykki, mun
eg flytja tillögur, sem bæta ríkis-
sjóði upp þann tekjumissi, sem
leiðir af samþykkt þessa frumvarps.*
Pá flytur sami þingmaður svo-
hljóðandi tillögu til þingsályktunar;
>Sameinað Alþingi skorar á rfkis-
stjórnina að veita ekki rfkisféhirðis-
starfið, sem nú er laust, en semja
við Landsbankann um að annast
gjaldkerastðrfin, eins og áður var«.
hefir tapast. - Skilist i
Matvörudeiid
Kauplélags Eyfirðinga.
Qreinargerð:
>Fyrr meir annaðist Landsbank-
inn féhirðissiðrf rfkissjóðs, unz bú-
ið var til sérstakt embætti vegna
útborgana landsins. Petta starf er
að mestu leyti óþarft, með því að
raunverulega er Landsbankinn fé-
hirðir ríkisins. Með þessu móti
sparast talsvert af dýrkeyptri vinnu
og er auk þess til þæginda fyrir
viðskiftamenn rfkissjóðs og bank-
ans.c —
Pingmenn Alþýðufiokksins í neðri
deiid hafa flutt svohljóðandi þings-
ályktunartillógu:
»Neðri deild Alþingis ályktar að
kjósa 7 manna kreppunefnd, er
vísað verði til málum, sem snerta
kreppuna og ráðstafanirgegn hennic.
Vtlmundur Jónsson fiytur frumv.
um br. á I. um sjúkrasamlög; fjall-
ar það um heimild ráðherra til að
lögskrá sjúkrasamiög fyrir skóla,
aðra en barnaskóla, með ákveðnum
skilyrðum. í greinargerð frumvarps-
ins segir:
»Hávaði fslenzkra námsmanna er
ekki betur efnum búinn en það, að
ef einhver verður fyrir lasleika, svo
að hann þurfi að leggjast á sjúkra-
hús, þó að ekki sé nema viku eða
hálfsmánaðartíma, er honum oftast
ókleift kostnaðarins vegna, að halda
námi áfram það árið, og ekki þarf
langa eða dýra sjúkdómslegu til
þess, að hann verði ef til vill að
hætta námi með öllu«.
Flutningsmaður getur þess f
greinargerðinni, að f haust sem leið
hafi verið undirbúin stofnun sjúkra-
samlags í Menntaskólanum á Akur-
eyri, en þegar til þess kom að lög-
skrá það, þóttu sjúkrasamlagalögin
ekki veita heimild til þess, með því
að þau mæla svo fyrir, að meðlim-
ir sjúkrasamlags skuli allir eiga
heima i samlagshéraðinu.
A fundi í sameinuðu þingi 21.
f. m. fór fram kosning á 7 mönn-
um í utanrikismálanefnd. Kosningu
hlutu: Jónas Jónsson, Tryggvi Pór-
hallsson, Héðinn Valdimarsson,
Magnús Torfason, Jón Porláksson,
Ólafur Thors og Magnús Jónsson.
■ ..o
> • » « # #-• • • » #
Revkjatilíðarmál
EKki er ein bára stök
fyrir M. G.
Árið 1914 stofnaði Jóhann Jó-
hannesson fasteignasali í Reykjavlk
minningarsjóð, sem kenndur er við
nafn hans og konu hans, Sigur-
bjargar Guðnadóttur. Jóhann fékk
skípulagsskrá sjóðsins staðfesta og
hefir hún þvf fullt lagagildi. Til-
gangur sjóðsins er að veita fátæku,
ellihrumu fólki, eldra en 65 ára,
lífsuppeldi til dauðadags. Til þess
að fullnægja þessum tilgangi skyldi
kaupa jörð á heilnæmum stað i
sveit, þar sem fagurt væri og vist-
legt, til dvalar fyrir gamalmennin.
Á jörðinni skyldi byggja vandað
hús, og stofnunin skírð »Æfikvöld«.
Húsið skyldi vera fullbyggt og
stofnunin vígð og taka til starfa á
aldarafmæli konu Jóhanns, 13. apr.
1973. Pangað til skyldi sjóðurinn
vera á vöxtum með sömu trygging,
sem lög skipa fyrir um fé ómynd-
ugra. Sjóðurinn er undir stjórn
rikisstjórnarinnar, og var hann árið
1930 orðinn 173 þús. kr. auk nokk-
urra eigna, sem Eggert Claessen
var falið að koma f peninga og af-
henda sjóðnum. Má af þessu sjá,
að sjóðurinn gæti verið orðinn all-
myndarlegur árið 1973, ef ekkert
óhapp henti hann og honum væri
stjórnað samkv. skipulagsskránni,
en nú hefir jarðabrask komizt inn
i sjóðstjórnina, sem við eru riðn-
ir tveir háttsettir embættismenn, en
það eru þeir Magnús Ouðmunds-
son dómsmálaráðherra og Vigfús
Einarsson skrifstofustjóri f stjórnar-
ráðinu. Er saga þess máls sem nú
skal greina.
Fyrir nokkrum árum keypti Vig-
fús Einarsson kot eitt f Mosfells-
sveit, er þá nefndist Hlaðgerðarkot,
en V. E. endurskírði og nefndi
Reykjahlíð. jðrðin var að fasteigna-
mati 2600 kr., þar af landverð 2100
kr. V, E. hefir reist þarna miklar
bygg'ngar og gert dálitlar jarða-
bætur. Við nýafstaðið fasteignamat
er jörðin metin 31 þús. kr., þar af
landverð 4900 kr. Fullyrt er að
Vigfús hafi stórtapað á búskapnum
á þessari margyfirbyggðu jörð. Af
þessu leiddi að hann hefir viljað
selja jörðina, en salan mun hafa
gengið treglega, því eigandinn héit
henni i háu verði. Mun svo hafa
verið komið, að jörðin hafi verið
orðin svo þungur ómagi á eigand-
anum, að hann hafi ekki getað
undir risið. Hann hefir fyrnefndan
minningarsjóð undir böndum, en
yfirstjórnin er þó f höndum ráð-
herrans, Magnúsar Ouðmundssonar.
Nú varð það að samkomulagi
milli skrifstofustjórans og ráðherr-
ans að láta minningarsjóðinn kaupa
jörðina fyrir 90 Dúsund krónur eða
nærfellt þrefalt fasteignamatsverð.
Samningur um þetta var gerður 1.
nóv. s. I., eða nokkrum dögum áð-
ur en undirréttardómurinn féll f
máli M. O. og hann hvarf úr
stjórnarráðinu um stundarsakir.
Pegar um jarðarkaup þessi vitn-
aðist fyrir skömmu, vöktu þau þeg-
ar mikið umtal og er mál þetta al-
ojennt nefnt Reykjahliðarmálið, en
» »•# »-» » -#-•-♦-»-#-#--# -#-»-# •- • -»-
ýmsir nefna það raunar hneykslismál,
þvf svo er litið á að með jarðar-
kaupum þessum hafi verið framið
hneykslí, þar sem fyrirmæli skipu-
lagsskrárinnar hafi verið að vettugi
virt og sjóðstjórnin misbeitt em-
bættisvaldi sínu stórkostlega. Jafn-
vel hafa fram komið kröfur um að
kaupunum yrði rift og þeir M. G,
og V. E. vikju úr embættum, þar
sem þeir hafi brugðizt þeirri skyidu
að reynast trúir yfir því fé, sem
þeim hefir verið falið að sjá um.
Pegar óánægja út af þessari
ráðsmennsku M. O. og V. E. var
orðin svo megn, sém hér hefir ver-
ið frá skýrt, er svo að sjá sem
Magn. Ouðm, hafi ekki farið að
lítast á blikuna. Hefir hann lýst því
yfir í íhaldsblöðunum sér til afsðk-
unar, að kaupin hafi verið gerð i
samráði við trúnaðarmann stofn-
anda sjóðsins og því skilyrði bund-
in, að fjárveitinganefndir Alþingis
samþykktu þau. Pessi trúnaðarmað-
ur er Eggert Classen, en hvorki
hann eða fjárveitinganefndirnar hafa
neitt yfir sjóðnum að segja, svo að
hér er aðeins um að ræða yfirklór
sem sýnir það eitt, að M. O. muni
orðinn skelkaður við sín eigin verk.
Pað eru því allar líkur til, að
kaupin á Reykjahlíð gangi til baka,
sem þau vitanlega eiga að gera.
Annað er ekki sæmandi. Jafnvel
Morgunblaðið treystir sér ekki til
að verja það, að 90 þús. kr. séu
teknar i heimildarleysi frá fátækum,
hrumum gamalmennum, til þess að
bjarga einum manni úr fjárhags-
klipu, jafnvel þó hann kunni að
vera alls góðs maklegur.
Pingmenn Álþýðuflokksins i neðri
deild hafa borið fram svohljóðandi
tillögu til þingsályktunar í þessu
máli:
>Alþingi ályktar að fela forsætis-
ráðherra að sjá um, að kaupum
Minningarsjóðs Jóhanns Jóhannes-
sonar og Sigurbjargar Ouðnadóttur
á jarðeigninni Reykjahlið i Mosfells-
sveit (áður Hlaðgerðarkoti), verði
rift þegar i stað, með málsókn ef
þörf er á«.
En ólíklegt er að til málsóknar
þurfi að koma. Peir M. O. og V.
E. munu sjá sér þann kost vænst-
an að rifta kaupunum án þess.
En ekki er ein bára stök fyrir
M. O.
Leikfélag Akureyrar
er að æfa tvö leikrit, sem að for-
fallalausu verður byrjað að sýna
10. þ. m. Annað þeirra, Fröken Júiia,
er eftir sænska stórskáldið Strind-
berg. Var m. a. sýnt i Reykjavík
fyrir nokkrum árum og vakti þá
óhemjumikla eftirtekt. Leikritið er
alvarlegs efnis og talið snilldarverk.
Aðalhlutverkin hér eru i höndum
þeirra frú Reginu Pórðardóttur og
Ágústar Kvarans. Flokkur dans-
andi karla og kvenna undir hljóð-
færaslætti kemur fram i ieiknum.
Hitt leikritið, Hinrik og Pernilla, er
sprenghlægilegur gamanleikur, þýdd-
ur úr frönsku. Var hann leikinn
hér fyrir allmörgum árum og raunu
margir bæjarbúar frá þeim timum
minnast hins frábæra leiks Margrét-
ar sál. Valdemarsdóttur í hlutverki
Hinriks, en persónur ieiksins eru
aðeins tvær og verða nú leiknar af
þeira ungfrú Ingibjörgu Steingríms-
dóttur og Jóoi Norðfjörð.