Dagur - 30.03.1933, Blaðsíða 2

50
DAGUR
13. tbl.
iKfffftffffffffHfffffff
Eldavélar
— Norrahamars —
eru nú aftur komnar.
Verð 85,00 og 106.00 krónur.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Byggingavörudeild.
SiiiiiiiiiftiiiiiiiiiiiiiB
My ndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla
daga frá kl. 10 — 6,
Guðr. Funch-Rasmussen.
skoðaðir einu sinni á ári og opin-
ber skýrsla gefin um. Þykir lang-
eðlilegast, að þetta starf sé falið
þjóðbankanum, enda getur hann
látið starfsmenn sína við útibúin
og aðalbankann framkvæma þetta
eftirlit með litlum tilkostnaði.
Breyting sú, sem hér er farið
fram á, myndi spara landinu 12—
13 þús. kr. árlega, og eftirlitið
með sparisjóðunum auk þess
verða viðunanlega sterkt, í stað
þess að það er nú ekki neitt, nema
að því leyti sem sparisjóðirnir
framkvæma það sjálfir.
" ---0-----
Hvað líður
barnafræðslu sveitanna?
íslenzk alþýðufræðsla hefir auk-
izt hröðum skrefum á síðustu ár-
um. Nýir skólar hafa verið settir
á stofn og betur hlúð að þeim
gömlu. Barnaskólar kaupstaðanna
hafa fengið á sig form og svip er-
lendra barnaskóla, með nýtízku
kennslutækjum, og börnin eru lát-
in sækja þá frá 7 til 8 ára aldri.
Slíkar framfarir þekkjum við far-
kennarar ekki. Við sjáum þær
ekki, búum ekki við þær, en heyr-
um einungis frá þeim skýrt í ræðu
eða riti.
Sumir halda því fram, að engin
kyrrstaða sé til. Annaðhvort sé
um framför eða afturför að ræða,
.— þróun eða hnignun. í farskóla-
héruðunum okkar er ekki um
framfarir að ræða í skólamálum.
Að vísu hefir námsgreinum verið
fjölgað frá því, sem áður var, en
skólatíminn hefir ekki verið
lengdur og skólaskyldualdur ekki
færður niður. Með fjölgun náms-
greina styttist því sá tími, sem
varið verður til hverrar greinar
sérstaklega. Þar er því heldur
ekki um kyrrstöðu að ræða, held-
ur hnignun. Svo er til ætlazt, að
heimilin skili bÖrnunum læsum í
skólann 10 ára gömlum. Framan
af gekk það allvel, en á síðari ár-
um hefir undirbúningi barnanna
undir skólann hrakað svo stór-
kostlega, að til beinna vandræða
horfir. Ég hygg, að eigi sé ofmælt,
að í mörgum skólahéruðum sé eigi
meira en helmingur 10 ára gam-
alla barna sjálfbjarga í lestri.
Börn þessi eiga nú, er þau koma í
skólann, að læra það á 8 vikum
(þar sem skólinn er þrískiptur, en
svo er víða), sem börn í föstum
skólum þorpa og kaupstaða læra
á 0 mánuðum. Séu þau nú ekki
læs, eða illa læs, verður námið
þeim svo erfitt, að lítils árangurs
er að vænta. Þau þurfa að láta
lesa íyrir sig námskaflana, og af
því hafa þau hálfu minna gagn en
af eigin lestri, ef hans væri kost-
ui. Námið verður þeim plága, sem
lamar áhugann.
Vegna þessarar hröðu yfirferð-
ar og stutta skólatíma, má far-
kennarinn ekki ætla margar
stundir til lestrar. Ilonum er því
ókleyft að bæta á sig lestrar-
kennslunni, þ. e. a. s. þeirri
kennslu, sem heimilunum er ætl-
að að inna af hendi. En heimilin
hafa nú verri aðstöðu en áður að
sinna sh'kri kennslu, vegna sívax-
andi fólksfæðax-. Einyrkinn, sem
vinnur sleitulaust að*búi sínu frá
dögun til náttmála, hefir ekki
tíma til að bæta á sig kennslu-
störfum. En einyrkjar gerast nú
margir íslenzkir sveitabændur.
Þar að auki er nú á dögum fleira
til að glepja hug barnsins en áður
var.
Starf farkennarans er erfitt og
þreytandi. Hann er einangraður
við starf sitt og hefir örðuga að-
stöðu til að fylgjast með dægur-
málum og heimsviðburðum. Hann
á ekkert fast heimili og verður að
skipta um vist á tveggja til
þriggja vikna fresti, — koma og
fara. Hann getur ekki haft með-
ferðis nema allra nauðsynlegustu
kennslubækur, því að þessi sí-
felldu vistaskipti hamla því, að
hann geti haft alla búslóð sína í
farangrinum. Væri skólinn á ein-
um stað, gæti hann haft hjá sér
allar þær bækur, sem hann á, er
komið gætu í góðar þarfir við
kennslustarfið. En það sem líkleg-
ast er til að gera hann fljótt leið-
an á starfinu, eru námskaflarnir,
sem hann þai'f að fara þrisvar yf-
ir á sama hátt, af því að skólinn
er þrískiptur, Það eítt er nægilegt
til þess að gera farkennara jafn-
þreyttan á einum vetri og fasta
kennara á þremur.
I flestum farskólum munu vera
börn af 4 aldursflokkum, og þarf
á einum og sama tíma að fara yf-
ir verkefni þeirra allra. Af því
leiðir, að lítið er hægt að segja
börnunum utan þess, er bækurnar
fjalla um. En verst er þó fyrir-
komulag þetta í reikningstímum,
og það svo, að alls ekki er viðun-
andi til lengdar með nú tíðkuðu
skipulagi. Þessi óþægindi við
starf farkennara valda því, að
sveitirnar eiga verri aðstöðu með
að fá góða kennara af þeim sök-
um, að þeir sækja innan skamms
um betri stöðu og hverfa frá far-
kennarastarfinu, og skólahéruðin
verða að sætta sig við að fá aðra
í þeirra stað. Verða því kennara-
skipti tíð, til lítilla heilla fyrir
böi'nin.
Fyrir 10—15 árum síðan var
almennt álitið, að sveitabörnin
væru eins vel uppfrædd um 14
ára aldur og kaupstaðabörn. Nú
mun óhætt að fullyrða, að þeir
tímar eru liðnir, enda er þess öll
von. Umbætur fræðslumálanna
hafa ekki náð til farskólahérað-
anna. Ef þær eiga að ná þangað,
verður að lengja skólatímann.
Eigi hin nýborna og1 óborna
kynslóð íslenzku sveitanna að
standa að menntun jafnfætis
þeirri, er elst upp í bæjum og
kauptúnum, verða á næstu árum
að rísa upp fastir skólar i öllum
sveitum íslands, þar sem öll börn
8—14 ára gömul njóta a. m. k. 12
—16 vikna kennslu á vetri. Þá
fyrst losna heimilin að mestu við
lestrarkennsluna, og er þess full
þörf. Þá fyrst geta sveitabörnin
notið kennslu í þeim námsgrein-
um, sem tími og aðstaða leyfa
ekki nú, svo sem leikfimi og
handavinnu. Þá geta sveitaskól-
arnir fengið góða og vel mennta
kennara, sem gróið gætu fastir í
starfinu, sem eignuðust í skólan-
um eigið heimili og yndu hag sín-
um betur en farkennararnir. Og
slíkir skólar mundu verða héraðs-
prýði, væri þeim vel stjórnað.
Fjár til byggingar þessara
skóla mætti afla á ýmsan hátt.
Æskulýðsfélög, kvenfélög og
sveitafélög gætu efnt til opin-
berra skemmti-samkvæma til
fjáröflunar, eða frjálsra sam-
skota meðal áhugamanna, og
sveitastjórnir lagt þegnskyldu-
vinnu á verkfæra menn héraðsins
til byggingarinnar. Er hér gert
ráð fyrir, að hverskonar þjóðleg-
ur félagsskapur hafi áhuga fyrir
og vilji vinna að menningu og
uppfræðslu æskunnar í landinu.
Mundi og ekkert vera því til fyr-
irstöðu, að haldin yrðu námsskeið
fyrir unglinga í skólahúsinu á
vetrum, ef þess væri óskað.
Þessar fjáröflunartillögur eru
gripnar af handahófi, og má vel
vera, að aðrar leiðir yrðu betri.
En það er sannfæring mín, að eigi
barnafræðslunni að vaxa fiskur
um hrygg í íslenzkum sveitum,
verða fastir heimavistar- eða
heimangönguskólar að koma í

Hér með tilkynnist vinum og
vandamönnum, að ekkjan Guðrún
Sigurðardóttir frá Leifshúsum, and-
aðist laugardaginn 25. þ. m.
Jarðarförin er ákveðin mánudag-
inn 3. apríl, kl. 1 e. h. og hefst
með húskveðju frá heimili hinnar
látnu, Oddeyrargötu 30.
flðstandendur.
j a r ð a r f ö r Gisla Hannessonar
verzlunarmanns frá Norðfirði, sem
andaðist á Kristneshæli fimmtudag-
inn 23. þ. m., fer fram frá Akur-
eyrarkirkju þriðjudaginn 4. apiíl n.
k. kl. 1 e. h.
Fyrir hönd aðstandenda.
jónas Rafnar.
Járðarför frú Freygerðar Júlíus-
dóttur frá Hvassafelli er ákveðin
að Grund i Eyjafirði laugardaginn
1. apríl n. k., og hefst kl. 1 e. h.
flðstandendur.
stað farskólanna á næstu árum.
Það ætti að vera metnaðarmál
sérhvers héraðs að hefjast þegar
handa til að vinna að því, sé það
enn ógert.
24. marz 1933.
Jakob ó. Pétursson
frá Hranastöðum.
-----o—---
Fróðlegur bæklingur
og gagnlegur.
Helgi Skúlason augnlæknir hef-
ir nýlega gefið út bækling: Um
glankomblindu.
Aðalefni bæklings þessa er að
lýsa þeim augnsjúkdómi, sem er
tíðust orsök blindu hér á landi.
Sjúkdómurinn heitir glancoma á
útlendum málum, en það orð er
framborið (flákónia. Eg hefði
kunnað betur við, að höfundurinn
hefði skrifað orðið þannig, og vil
ég hérmeð byrja á því að skrifa
glákómblindu.
Bæklingurinn er prýðilega rit-
aður. Þar er gefið ljóst og skipu-
legt yfirlit yfir hvað menn vita
um uppruna og háttalag þessa
leiða sjúkdómskvilla og hver séu
ráð gegn honum og vænlegust til
að koma í veg fyrir hann.
Það er enginn óþarfi að um
þetta sé ritað, sízt fyrir íslenzka
alþýðu, því glákómblinda er mjög
tíð hér á landi.
Það er sorglegt en satt, að hér
á landi er blinda langtum algeng-
ari en í öðrum löndum Norðurálf-
unnar. T. d. segir höfundurinn að
hjá okkur séu nálægt tiu sinnum
fleiri blindir menn að tiltölu en
meða,I Dana. f Noregi er hinsveg-
ar blinda meiri en allstaðar sunn-
ar í álfunni. Þó er blinda hér á
landi þrefalt meiri aðtiltöluenhjá
Norðmönnum. Og langmest allrar
þessarar miklu blindu hjá okkur