Dagur - 13.04.1933, Side 3

15 tbl. DAGUR 59
Að öðru leyti hygg ég, að engin
í'jarstæða sé að athuga hvað gera
megi til þess að hin ágætu flutn-
ingatæki, — bifreiðarnar — geti
verið endingarbetri og léttari í
rekstri en nú er.
Æskilegt er einnig, að flutn-
ings- og ferðakostnaður á landi
gæti orðið mun ódýrari en nú er.
Ef það á að takast, verður að leita
ráðanna til þess, þar sem þau er
að finna. Ráðin eru ef til vill
mörg og fjölþætt. í framanskráð-
um atriðum um þörf betri vega,
er mitt álit skýrt, svo sem tími og
rúm leyfði. Aðrir, er þessi mál
kunna að hugsa og ræða, finna
sjálfsagt satt vera hið fornkveðna,
að »vegr er undir, vegr er yfir, og
vegr á alla vegu«.
Gísli Kristjánsson.
o
Eg er hissa.
Borgari nokkur armæðist I 12.
tbl. »Dags« þ. á. yfir »næturorgic
skipanna. Hann ségir að það sé
hin mesta »raun sjúku og svefn-
styggu fólki.c Hvað er að mannin-
um? Ég skil hann ekki. Pegar ég
er sjúkur, er mér það á við marga
»Asp:rínc skammta, að heyra skip
eða bíl flauta, eða önnur utanað-
komandi hljóð. Pað minnir mig á líf
og starf heilbrigðra vera, og ég fæ
lðngun til að starfa og vera heil-
brigður, en það er fyrsta stigið til
að reyna að yfirvinna sjúkdóma.
Og ég skil ekki að sjúku fólki ætti
að vera meiri raun að skipaflauti
á nóttunni en á daginn. En svefn-
stygga fóikinu er ekki vorkennandi,
það getur tekið sér túr við og við
á Súlutind og prófað svo hvort
svefninn verður ekki yfirsterkari
»næturorgic skipanna. En ef Súlu-
gangan dugir ekki eingðngu, þá er
ekki annað en að taka bómull og
stinga hnoðrum f eyrun á hverju
kvöldi, leggja þykkan klút á hnakk-
ann — og sofna. Pað situr illa á
okkur fslendingum, að vera svo
gorgeirsfullir að vilja ekki heyra
til skipa úkkar, bvort sem er á
nótt eða degi. Vona eg svo að
þettagarnagaul nesjamennsku borg-
arans láti ekki oftar til sín heyra.
Jónatan Sigtryggsson frá Tungu.
Athugasemd.
Ritstjóri Dags hefir sýnt mér
þetta plagg, að gamni. Af þvf er
sjáanlegt, að heilbrigð skynsemi
muni eiga heldur örðugt uppdrátt-
ar og hættir siðaðra manna litið
hald og traust hjá höfundi þess.
Pað er þvf sjáanlega gagnslaust að
deila við hann um það atriði, er
fyrirspurn mfn náði til. Pað vita
allir skynbærir menn, að næturorg
skipanna er leiður vani, engum til
gagns né gamans, en fjölda manns
til angurs og ama.
Og þetta skilur allur siðaður
heimur.
En ef höf; heldur f alvöru að
þetta sé hin mesta taugastyrking
og heilsubót, þá er sjáifsagt allt
of Iftið af þessuro eimblæstri. Pað
mætti þvf benda höf. á, að það
þyrfti sjálfsagt að taka allan skipa-
stól borgarinnar ( þjónustuna og
bilana lika. Og sénnilega næði það
skammt til að auka heilbrigðina til
verulegra muna. Mætti þá hafa
sveit manna, hljóðabelgi mikla, er
orguðu og æptu á nóttum kring-
um húsin og rækju höfuðin við
og við inn f gættirnar, t. d. á
sjúkrahúsinu, þar sem heilsubótar
er einkum þörf, og drægju þá ekki
af sér! En ef þetta skyldi ekki
reynast einhlýtt, þá væri Súlna-
gangan sjálfsögð í ofanálag. Og
sparnaður við minnkandi aspirfns-
notkun gæti haft sfna þjððhagslegu
þýðingu, þó búast mætti e. t. v.
við, að bómullarinnfiutningur til
bæjarins yrði eitthvað að aukast.
Og kæri höf. sig ekki um, að
útbreiða og efla þessi vísindi f
heilbrigðismálunum, en geri sig
ánægðan með aðeins örlítið brot
af þvf nauðsynlega aspirini, senni-
Iega vegna kjarkleysis, þá verður
að lita svo á, að hann hafi gert
sig beran að þvf, að vera haldinn
af verstu tegund »nesjamennskunn-
arc, með þessu >garnagaulic.
B o r g a r i.
-----o-----
Frá Kína.
Laufið hefir bókstaflega hruníð
af trjánum eftir tvær fyrstu frost-
næturnar. Pau eru nú nakin og
litlaus. Oamli skrúðinn fallegi ligg-
ur við fætur þeirra velktur mjög
og ósélegur, sem ekki er tiltðku-
mál, úr því komið er fram á miðja
jólaföstu,
En um líkt leyti og grösin tóku
að sölna og trén hristu af sér slitr-
urnar, hafa hveitiakrarnir ífært sig
nýjum mötli iðjagrænum. Vetrar-
hveitið brýtur algerlega f bága við
þá algildu reglu náttúrunnar, að
hætta öllum lifshreyfingum með
haustinu, en býður skammdeginu
og kuldanum byrginn og er hvítt
til uppskeru um það leyti að vor-
inu, er islenzkir bændur hafa lokið
að bera á tún.
Venjulegast eru hér mikil stað-
viðri á haustin, en því erum við
fegnir, sem erum sífelt á ferðalög-
um um þetta leyti árs. Pó þykir
jafnvel okkur nóg komið, þegar
ekki hefir sést ský á lofti í þrjá
mánuði fulla.
Pað er að nokkru leyti blíðviðr-
inu að þakka undanfarna þrjá mán-
uði, að eg man engan tíma ánægju-
legri í mínu starfi í Kína. Og svo
hefir verið friður og spekt I hér-
aðinu þótt geysað hafi styrjaldir á
tveim stöðum í landinu, allan þenna
tíma. Pess má geta til dæmis um
hve stórt þetta land er og auðugt,
að hér hefir alls ekki gætt neinna
áhrifa frá þessum styrjöldum og
almenningur ekki heyrt þeirra getið
nema óljóst, hafa þó fallið yfir
20 þús. manna f bardögunum f
Szchwan s.l. mánuð, og efnalegt
tjón er raetið f tugum miljóna
króna.
Óvenjulegt hefir það verið fyrir
mig að geta verið tfmunum saman
að heiman, án þess að þurfa að
óttast um fjðlskylduna. Tvisvar
varð eg þó að fara heim i haust
og hafa hraðann á: í fyrra skiftið
fór kommúnistaher mikill hér fram-
hjá, aðeins ö km. frá bænum, En
sfðara skiftið barst mér frétt um að
ræningjar hefðu helt sér yfir Teng-
chow og drepið fjölda fólks. Fyrst
varð eg að hlaupa eftir reiðhjólinu
10 km., og hjólaði svo heim 30
km. á rúmum klukkutíma, en kom
að virkishliðunum lokuðum. Ekki
var annað um að vera en að ríkis
herinn hafði svift varðsveit bæjar-
ins vopnum, slikar skærur teljast
ekki til stórviðburða hér.
Hve mikil breyting hér hefir
orðið til batnaðar, hvað frið og
öryggi snertir, má ráða af því með-
al annars, að í haust hef eg aldrei
skilið úr, lindarpenna eða gullhring
eftir heima, þegar eg hef farið í ferða-
lög og verið langdvölum í þorpum,
sem til þessa hafa verið talin verstu
ræningjabæli héraðsins. Og nú er-
um við að endurbyggja sumarbú-
staði okkar á Haishan (shan=tjall),
f annað skifti á þrem árum, og er-
um svo bjartsýnir að halda að
ræningjarnir brenni þá ekki í þriðja
skiftið. — Ennþá eru þúsundir
manna úr mfnu kalli í dreifingu og
eiga ekki afturkvæmt fyr en yfir-
völdin gera þeim fært að byrja þar
nýrækt, er ræningjarnir hafa herjað
og breytt frjósömu akurlendi i eyði-
mörk.
Við búum okkur úteins og menn,
sem ætla að liggja við i tveggja
mánaða tíma á fjöllum uppi. Fyrir
dyrum úti standa tveir vagnar
hlaðnir, ferðatjaldið stóra á öðrura
og. nokkurir kassar með yfir 20
þúsund smáritum, en sængurfatn
aður okkar allra á hinum, mjöl og
matvæli, áhöld, ilát og allt, sem
ómissanlegt þykir við matreiðslu.
Tveim uxum rauðum, feiknastórum
og með háum herðakömbum, er
beitt fyrir hvorn vagnanna. Mat-
reiðslusveinn hefir eftirtit með far-
angrinum, en kínversku samverka-
mennirnir mínir, 6 trúboðarog tvær
kennslukonur, fara skemmstu leið,
þeir fótgangandi en kennslukon-
urnar fylgja lestinni á hjólbörum,
algengasta farartæki kvenna hér.
Konum þessum er stirt um gang
vegna fótanna, sem einusinni voru
reyrðir.
Við gerðum boð á undan okkur
til Dz'angkwocha', stærsta þorpsins
tæpa dagleið iyrir austan Tengchow,
og í myikri um kvö dið erum við
loksins búnir að koma okkur fyrir
í húsinu, sem oddviti þorpsbúa
hefir séð okkur fyrir. En ekkja ein
skaut skjólshúsi yfir kvemrúbodana.
Pað er ómaksins vert að lýsa
þessum húsakynnum nánar.
Ekki vorum við fyr komnir f
hlaðið en mér skildist að þetta hús
samsvaraði því, sem við kðllum
baðstofu á fslenzkum sveitaheimil-
um. Nú er þess að gæta, svo við
verðum ekki fyrir altof miklum von-
brigðum, að Kínverjar gera allt
aðrar kröfur til íbúðarhúsa en við.
Austurlandabúar yfirleitt byggja
eiginlega ekki íbúðir eða iveruhús,
heldur aðeins næturskýli, Veðráttan
gerir þelm raögulegt að lifa lifi
sinu að mestu leyti úti, undir beru
lofti. Jafnvel um þetta Ieyti árs
situr kvenfólkið úti við hannyrðir
sínar. Krakkarnir alast upp á göt-
unum. Hér i Honan er það t. d.
ekki venjulegt að menn sitji til borðs
meðan á máltfð stendur; heimilis-
fólkið fer út með skálarnar fhönd-
unum og situr hér og þar á hækj-
um sínum og borðar. Pað sem við
köllum heimilislíf er þvf óþekkt í
Kína, þjóðinni til ómetanlegs tjóns.
— Menn eru því þó fegnir að flýja
inn í húsin þegar heitast er á
sumrin og kaldast er á veturna,
og svo þegar óeirðir eru eða illt í
ári og mikið um þjófnað. Pvi eru
hlaðnir garðar, tveggja til þriggja
metra háir, kringum bæjarhúsin,
sem eru því >hæ!i og háborgc,
skýli og vígi,
Eg vil nú biðja háttvirta lesend-
ur mína að teikna riss af húsi
einnar hæðar. Dyr eru á syðri
hliðarvegg miðjum. Veggir þykkir
úr jarðsteypu og rifnir mjög, enda
60 ára garaiir og hafa aldrei verið
sléttaðir, ennþá sést fyrir förunum
eftir mótin. Úr anddyrinu þrammar
maður beint inn í gesta , setu- óg
borðstofuna í miðju húsi, og stend-
ur þar á miðju moldargólfi og
horfir upp í ræfrið. Hér er hvorki
forstofa né göng, fjalagólf, þiljur
né loft. Húsið er ekki gert að inn-
an að öðru leyti en því, að vegg-
irnir eru sléttaðir með mold og að
það er gert í sundur með tveimur
moldarveggjum, sem ekki eru hlaðn-
ir hærri en hliðarveggirnir. Ef mað-
ur tyllir sér á tá sést hæglega inn
f svefnherbergið f öðrum enda
hússins en eldhúsið i hinum.
Digrar stoðir og þykkir, bog-
myndaðir bjáikar, þykja stærsta
piýði hússins. Pað þar! sterka viði
til að bera tugi þúsunda af þak-
hellum, þó hver um sig sé ekki
stærri en lófi manns, Algengt er
að fátæklingar þeki hús sín með
hálmi og noti þá miklu grennri
viði.
Pessir kfnversku torfbæir eru til-
tölulega hlýir á vetrum, (en það
kemur sér vel, þvf ekki eru þeir
upphitaðii), en kaldir á sumrin. En
svo eru þeir óvistlegir, að engan
mann íslenzkan mundi fýsa að vera
f þeim nætursakir, hvað þá lengur.
Pó ala tugir miljóna manna aldur
sinn i þeim og una slnum hag
engu ver en villaeigendur heima.
Samt á slík nægjusemi lftið skylt
við sanna vellíðan, og er enda þvf
einu að þakka að aimúgamenn f
Kína hafa aldrei komizt upp á að
gera hærri kröfur til lífsins.
Annars er múrsteinn algengasta
byggingarefni Kínverja. í bæjum og
borgura víða gefur að Ifta bygg-
ingar, sem vel stæðust samanburð
við það er Islendmgar hafa séð
bezt i húsagerð.
Ekki er ætlast til að búið sé f
ferðatjaldinu, heldur er það notað
eingöngu til samkomuhalda. Okkur
verður ekki skotaskuld úr að finna
hentugt húsnæði: Pað má ganga
út frá þvi sem sjálfsögðu, að f
hverju einasta þorpi séu a. m. k.
einhver húsakynni tóm vegna
draugagangs, þess höfum við not-
ið í haust á tveim stöðum. En f
síðasta þorpinu sá oddvitinn okkur
fyrir plássi á sfnu eigin heimili, og
fór ágætlega um okkur.
Pað er uppi fótur og fit f þorp-
inu þegar um kvöldið er við kom-
um, ber margt tii þess: þetta er
fyrsta skifti að útlendan mann ber
að garði. Pvínæst er öllum, en