Dagur - 15.06.1933, Blaðsíða 3

24. tbl.
DÁGUR
95
HÖRUNDSFEGURÐ
í Kvikmyndaheiminum
í hinum viShafnarmestu búningsherbergum í Hollywood,
sjái'S >jer hina látlausu hvítu Lux Handsápu, sem er
fegurSarleyndármál filmstjarnanna, Myndavjelin sýnir
hina minstu misfellu í hörundinu. HiS milda löSur
Lux Handsápunnar, hefir fengiS óskift hrós film-
stjarnanna fyrir pann yndislega æskupokka, sem hún
heldur vi'S á hörundi peirra. Því ekka a'S fylgja
tízkunni í Hollyrvood, og láta hörund yÖar njóta
breytt frá því er það upphaflega var.
Ríkisstjórninni er heimiluð aukning
lögregluliðsins, en áður en sú aukning
fer fram, skal leita tillagna bæjar- og
sveitastjórna.
Kommúnistar studdu að framgangi
þessa máls með því að gera óspektir
á áheyrendapöllunum við umræður um
það. Sýndu á þann hátt í verkinu
hafi orðið á Alþingi, og eiga komm-
únistar heiðurinn af þeirri nýjung,
enda ekki ólíklegt að svo sé, því þeir
vilja útkljá ágreiningsmálin með hand-
afli eða líkamlegu ofbeldi. En með
baráttu sinni gegn því að sæmileg
lögregla sé í landinu, til þess að haldá
uppi lögum og friði, gefa þeir sjálfum
sér þann vitnisburð, að þeir vilji fót-
um troða hvorttveggja, friðinn og lög-
in, og fá að gera það í næði og mót-
spyrnulaust.
Rannsókn d hag sjávar-
útvegsins.
Undir þinglokin kom fram í neðri
deild og var sainþykkt svohljóðandi
þingsályktunartiliaga:
»Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á ríkisstjórnina:
1. að rannsaka og safna skýrslum
um fjárhagsástæður og afkomuhorfur
sjávarútvegsmanna um land allt.
2. að undirbúa tillögur til úrlausnar
á vandamálum útvegsmanna, einkum
um ráðstafanir af hálfu hins opinbera
til að firra þá vandræðum vegna yfir-
standandi krepputíma.
3. að athuga leiðir til þess að treysta
betur en nú er sameiginlega hagsmuni
vinnuþiggjenda og vinnuveitenda,
þeirra, er vinna að sjávarútveginum,
bæði á sjó og landi, og gera tillögur
til að draga úr fjárhagsáhættu útvegs-
ins.
4. að rannsaka skilyrði fyrir bættum
og fjölbreyttum verkunaraðferðum.
5. að gera tillögur um framkvæmdir
til aukins markaðar fyrir fisk, fiskiaf-
urðir og aðrar innlendar framleiðslu-
vörur.
6. að undirbúa rekstrarlánastofnun
fyrir bátaútveg landsmanna.
Að því er snertir rannsókn á hag
stórútgerðarinnar, þá sé leitað sam-
vinnu við nefnd þá, er af bæjarstjórn
Reykjavíkur hefir verið falið að rann-
saka hag og afkomu bæjarútgerðarinn-
ar. Til þess er ætlast, að svo sé hag-
að framkvæmdum þeim, er að ofan
getur, að rfkisstjórnin geti lagt tillögur
um þessi mál fyrir næsta Alþingi.«
Mannfórn sveitanna.
Mannfjölgun í kaupstöðum Iandsins
hefir aukizt óðfluga síðustu áratugina,
einkum í Reykjavík. Hvaðan hefir þessi
fólksstraumur komið? Hver hefir lagt
kaupstöðunum við sjávarsíðuna til allt
þetta mikla vinnuafl, alla þessa orku,
sem þar er saman komin?
»íslendingur«, 2, júní sl., kemst
meðal annars svo að orði:
»Tuttugu þúsund Reykvíkingar eru
menn, er flutzt hafa hingað hvaðanæfa
úr byggðum landsins síðasta aldarfjórð-
unginn*.
Þarna segir blaðið eftirtektarverð
sannindi, sem að vfsu voru öllum áð-
ur kunn. F*að eru sveitir Iandsins, sem
fórnað hafa sonum sínum og dætrum
til kaupstaðanna. Tuttugu þúsund til
Reykjavíkur einnar á tuttugu og fimm
árum. Líklega hafa sveitirnar lagt öðr-
um kaupstöðum til 10 þús. manns á
sama tíma. Það verða ails 30 þúsnnd.
Hvílík mannfórn frá sveitunum.
Eg hygg, að hagfræðingar meti
mannslífið nú á dögum ekki minna en
70 þús. kr. Þegar sú upphæð er marg-
földuð með tölu þess mannfjölda, sem
sveitirnar hafa látið af mörkum til
hvorki
meira né minna en 210 miljónir klóna.
Ressu hafa þá sveitir landsins orðið að
fórna til nýsköpunar kaupstaðanna.
En þetta þykir ísl. og öðrum íhalds-
blöðum sýnilega ekki nóg. Rau heimta
jafnframt að sveitirnar afsali sér með
ljúfu geði pólitísku valdi sínu og leyfi
tregðulaust, að það verði einnig flutt
úr sveitunum til kaupstaðaðanna.
Sveitamaður.
------o-----
B œkur.
Slysavarnafélag Islands.
Skýrsla Slysavarnafélagsins fyrir
árið 1932 er nýlega komin út. Sam-
kvæmt henni hefir 66 mðnnum verið
bjargað frá drukknun á því ári hér
við land. Par af eru 26 Pjóðverjar,
14 Engiendingar og 26 íslendingar.
Hefir Slysavarnafélagið átt sinn þátt
í sumum björgunum með því að
gera aðvart um hættuna og kalia á
hjálp með aðstoð lóftskeytastððva
eða útvaips.
Arið 1932 bafa drukknað hér við
land 30 menn, allt íslendingar. Á
árinu strðnduðu 6 enskir togarar
hér við land, en af þeim náðust 4
út aftur. Tveir þýskir togarar strðnd-
uðu og náðist annar út. Sex íslenzkir
véibátar strönduðu, náðist einn út,
en hinir ónýttush Tveir vélbátar
brunnu og 3 fórust með öllu. Voru
það bátarnir Hulda frá Keflavik,
Sæunn frá Sandi, með 4 mönnum
hvor, og Valur frá Fáskrúðsfirði
með 3 mönnum. Tvö færeysk fiski-
skip strönduðu og ónýttust, og auk
þess strðnduðu farþegaskipin Esja,
ísland og Goðafoss og norska
flutningaskipið >Statc, en náðust
öll út aftur. Enginn maður drukkn-
aði við skipstrand og mun það fá-
dæmi, ef ekki einsdæmi.
Almanak fyrir árið 1933, sem
Ólafur S. Thorgeirsson í Wmnipeg
gefur út, er hingað komið. F ytur
það safn til Isndnámssögu íslend-
inga í Vesturheimi og fleira. í þvl
eru allmargar myndir.
Náttúrufrœðingurinn fiytur
minningarorð um Guðmund G.
Bárðarson prófessor og skrá yfir
rit hans, eftir útgefandann Árna
Friðriksson. Auk þess margskonar
skemmtilegan fróðleik eftir ýmsa
höfunda.
Bændaskólinn d hvanneyri.
Skýrsla um bændaskólann á Hvann-
eyri fyrir skólaárin 1930—1932 er
út komin. Fyrra árið voru 22 nem-
endur í eldri deiid og 16 f yngri
deild. Siðara árið voru 15 f eldri
deild, en 11 í þeirri yngri. Verklega
náminu að vorinu og haustinu hefir
verið hagað líkt og áður. Vorið og
haustið 1931 voru þátttakendur
hlutfallslega 12 og 10, en vorið og
haustið 1932 voru verknemar hlut-
fallslega 15 og 13. Fyrra árið voru
alis unnin 343 dagsverk, en seinna
árið 756 dagsverk. Unnið var að
matjurtagörðum, sáðsléttum, opnum
skurðum, girðingum, lokræsum og
flóðgðrðum. Auk þessara starfa
fengu verknemar tilsögn f meðferð
heyvinnuvéla og hirðingu þeirraf
Uppskera á Hvanneyri var sem
hér segir:
1931 1932
Taða, hestar . . , 1300 2000
Úthey, hestar . . . 2500 3000
Kartöflur, tn. . . . 45 25
Rófur, tn............. 200 200
Túnið á Hvanneyri er nú orðið
um 33 ha. að stærð. Sfðasta sumar
hafa þá fengist um 60 hestar af ha.
að meðaltaii, eða uppundir 20 hestar
af vallardagsláttu. Af túniógheima-
engjum, sem nálega allar eru komnar
í rækt með áveitu, fengust 44 hest-
ar af ha. að meðattali. Tún og
heimaengjar eru um 100 ha. að
stærð, mestur hlutinn véifær orðinn.
í skólaskýrslunni eru nokkrar
myndir frá skólasetrinu, þar á meðal
af binu margumtalaða Hvanneyrar-
fjósi, sem hefir orðið svo mikill
þyrnir f augum vissra manna. —
Myndinni fylgir ýtarleg lýsing af
fjósinu og heyhlöðunni. Básarnir
eru 73 í aðalfjósinu, gerðir úr
steinsteypu. Hlaðan rúmar alls með
votheystóftum um 4000 hesta.
4
Morgúnn, fyrri hluti þessa ár-
gangs, er út kominm Efni ritsins
er sem hér segir:
Erlent tungumálatat og tungumála-
ritun, eftir Sigurð H. Kvaran. Trúin
á samfélag heilagra, ræða eftir sfra
Árna Sigurðsson. Kirkjan og hinir
framliðnu, eftir sira jón Auðuns.
Frá reynslu minni, eftir sfra Kristinn
Daníelsson, Sýnir og skyggni, eftir
Hallgrfm jónasson kennara. Úr sáí-
rænni reynslu minni, eftir frú Guð-
rúnu Guðmundsdóttur. Fullkomin
vissa um frarahaldslífið, eftir Sir
Olíver Lodge. Miðillinn, kvæði eftir
jakob Jóh. Smára. Rödd frá öðrum
heimi, eftir Sigurð Arnalds. Hugs-
anaflutningur eða fjarskyggni? eftir
ritstjórann Einar H. Kvaran. And-
setni, eftir S. H. Kv. Draumur Ing-
unnar Pálsdóttur. Ef til vill ótrúleg
saga, eftir E. H. K. Um Einar
N elsðn, eftir Kristinn Danfelsson.
Að lokum: Ýmislégt utan úrheimi.
Öll miðar stefna ritsins að þvf
að færa lesendum sinum þann boð-
skap, studdan likum og sönnunum,
að líf sé til eftir þetta Hf. Peir, sem
ekki Iáta sér standa á sama um
þau efni, ættu aliir að lesa Morgun.
Iðunn, 4. hefti fyrra árs. Efni:
Bertrand Russell: Ágæti hóglffis.
Böðvar frá Hnífsdal: Fáðu mér
sverðið mitt Freyja! (kvæði). Helgi
Péturss: Opinberun, Völuspá og
stjðrnuliffræði. PórbergurPórðarson:
Stofnenskan. Hallgrfmur Jónasson:
Niður f koianámu. Sigurður Einars-
son: Ungir höfundar, með mynd
af Jóhannesi úr Kötlum. Arnþór
Árnason: Hugar einn það veit
(kvæði). Sigurður Einarsson: Tækni-
könnun. Porsteinn Jónsson: Tri þfn.
Á. H.: Bækur.
Afturkoma hertogans, saga eft-
ir Thomas Hardy, þýdd af Snæbirni
Jónssyni, er nýkomin út. Höfund-
urinn er eitt af frægustu skáldum
Englendiuga.
þörfina fyrir sterka lögreglu. Leiddu
þessi ærsl kommúnista til ryskinga kaupsfaðanna, þá kemur út
milli þeirra og lögreglunnar. Mun það
í fyrsta skifti í þingsögunni að áflog