Dagur - 06.07.1933, Blaðsíða 2

108
DAGUR
27. tbl.

gfffHHnmHfffHHHg
m* n x i ■ i r ■ tfli
— allskonar — sérstaklega hentug
verkfæri fyrir skrúðgarða.
BlómakönRur. • Blómaáburður.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Járn- og glervörudeildin.
My ndastof an
Oránufélagsgötu 21 er opin alla
daga frá kl. 10—6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Brot
ur rœðu Jóns Árnasonar fram-
kvœmdasíjóra á aðalfundi S.
I. S. 15. og 16. júni síðastl.
Pegar litið er yfir verzlunarástand
undanfarandi ára, verður ekki urn
það deilt, að árið sem Ieið er að
öllu samanlögðu lang-óhagstæðasta
verzlunarárið, sem komið hefir um
marga áratugi. Ofan á glundroða
þann, sem varð á peningamarkaði
heimsins, við það að Bretar hættu
að innleysa seðla sfna með gulli
og peningar þeirra féliu i verði
seint á árinu 1931, og fjöldi ann-
ara þjóða fylgdi dæmi þeirra, náði
verndartolla- og innilokunarstefnan
i viðskiftum hámarki sinu á árinu
sem leið. Eitthvert gleggsta ein-
kenni þeirrar stefnu er samningur
sá, sem stjórn Stóra-Bretlands
gerði við nyiendur sínar í Oltawa
i júli og ágúst árið sem leið. í
samningum þessum tryggja Bretar
nýlendum sinum ýmiskonar for-
réttindi í verzlun i beimalandinu og
fá i þess stað tollaivilnanir og
önnur friðindi fyrir iðnaðarvörur
slnar hjá nýlendunum.
Nýlendurnar fengu leyfi til þess
um næstu 5 ár að flytja til Bret-
Iands jafnmikið kjöt árlega ogþær
höfðu flutt þangað frá 30/ó
’31 — >/7 ’32, með öðrum orðum,
það er fyrirbyggt að nýlendurnar
geti aukið kjötframleiðslu sína,
nema þær vinni nýja markaði, en
jafnframt er svo um samið við ný-
lendurnar, að Bretar ieyfi ekki inn-
flutning frá útlöndum á meiru en i
mesta lagi 65°/o, miðað við inn-
flutt kjötmagn frá hlutaðeigandi
landi eins og það var frá 3% ’31
-'h ’32.
Aðrar þjóðir hafa tekið upp
samskonar hindranir á innflutningi
landbúnaðarvara, og svo er hátoll-
um beitt gegndarlaust til að hindra
innflutning, eins og t. d. f Pýska-
landi.
Utflutningsvörur Sambandsins
hafa nuraið þvf, sem hér segir sið-
an 1915 (broti úr þús. sleppt héi):
1915 kr. 1.133
1916 - 900
1917 - 552
1918 - 1 629
1919 - 7.190
1920 - 5.596
1921 - 5.182
1922 - 5.572
1923 - 5.600
1924 - 9 790
1925 - 6.424
1926 - 6.785
1927 - 7.370
1928 - 8.274
1929 - 8.940
1930 — 6 443
1931 - 6.895
1932 - 4.404
Ullarmarkaðurinn 1932 var með
afbrigðum óhagstæður. Aðalmark-
aðurinn fyrir islenska ull hefir um
mörg ár verið I Bandaríkjunum, en
þar var ástandið i iðnaði og við-
skiftum hið verstai Af framleiðslu
ársins 1932 seidust heldur ekki
nema 500 sekkir, en um 2500 frá
árinu áður. A'Is hafði Sambandið
til sölumeðferðar frá Sambandsfé-
lögunum 5998 sekki og frá öðrum
670 sekki af framleiðsiu ársins
1932.
Pó ekki seldist meiri uil á árinu
ðn áður greinir, þá hefir sjaldan
verið eytt meiri tima og fyrirhðfn
við söluna, síðan Sambandið tók
til starfa. Uiiin var boðin fjölda
firma i öllum ullariðnaðarlöndum
Norðurálfunnar og auk þess f
Bandarikjunum og Japan. Sam-
bandið hefir orðið fyrir hörðum á-
rásum frá andstæðingum sinum,
fyrir hve seint og illa uliarsalan
hafi gengið. En eg þori að fullyrða,
að enginn ullar útflytjandi hefir selt
méiri ull á árinu, en sem svarar
Vio hluta þess, sem Sambandið
seidr, og söluverð þessara útflytj-
enda virðist ekki vera sérlega hátt,
ef nokkuð má marka það af þvf,
hvað þeir hafa borgað ullina.
Pfigar kom fram í byrjun maí
fór ullin að seljast, og er öll uil
Sambandsins frá árinu sem leið nú
seld. Að vísu er verðið hræðilega
lágt, en þó engu verra en á til-
svarandi tegundum ullar annars-
staðar. Af þvf ullin hefir verið að
seljast fram á sfðustu daga, hefir
ekki unnizt tfmi til að áætla verðið
nákvæmlega, en eg geri þó ráð
fyrir, að verð á 1. flokks norðl.
ull verði kr. 1.40 pr. kg. á höfn
ytra og annað verð tilsvarandi.
Skinn og húðir seldust að mestu
á árinu. Verð á selskinnum og
Iambskinnum mátti kalla viðunandi,
en á húðum og öðrum skinnavör-
um miklu lægra en nokkru sinni
áður.
Eins og kunnugt er, gekk fisk-
salan hörmulega 1931. Pví nær all-
ur fiskur landsmanna var settur i
umboðssölu f markaðslöndunum,
og þar sem umboðsmennirnir voru
i flestum tilfellum fiskkaupmenn
sjálfir, mátti heita að ísfendingar
réðu bókstaflega engu um söluna.
Reikningsskil fyrir fiskframleiðslu
þessa árs komu seint fram og
urðu flestum hin mestu vonbrigði.
Pað var bersýnilegt á fyrsta árs-
fjórðungi 1932, að allt myndi
lenda í sama ófarnaði með fisksöl-
una, ef ekki yrði hafizt handa um
gagngerða skipulagsbreytingu. —
Flestir stærstu fiskiútflytjendur sáu
þetta og munu jafnframt hafa haft
grun ura það, að fiskframleiðendur
myndu ekki fúsir til samskonar
viðskifta 1932 eins og árið áður.
Pess vegna var í fyrravor hafizt
handa um að mynda Fisksölusam-
bandið, sem stjórnað skyldi af
stærstu þremur útflytjendunum, með
eftirliti Landsbankans og Útvegs-
bankans. Petta tókst eftir allangar
fæðingarhrlðir. Flestir fiskframleið-
endur gengu i samtök þessi, þótt
þau væru mjög laus i sniðum og
fyrirkomulaginu að mðrgu ábóta-
vant.
Eins og við mátti búast, varð
brátt gagngerð breyting á fiskverzl-
uninni. I stað þess að áður var ill-
vfg barátta milli fiskútf lytjenda,
sem meðfram varð valdandi hins
mikla ófarnaðar fisksölunnar 1931,
þá var fiskurinn boðinn fram af
einum aðila. Enginn uggi var lát-
inn í umboðssölu, og fiskinnflytj-
endur í markaðslðndunum voru
yfirleilt ánægðir með samtök ts-
lendinga, þar sem þau tryggðu
fast verð og ró á fiskmarkaðinum.
Árangurinn af samtökunum varð
mjög góður. Fiskverðið varð stöð-
ugt, en heldur hækkandi fram að
árslokum. Salan var ör, svo mikiu
minni birgðir voru óseldar um ára-
mót, en verið hafði undanfarin ár.
Verð fyrir fyrsta flokks stórfisk var
frá 75 — 85 kr. og labradorfisk um
60 kr. skippundið.
Sambandið ákvað strax að taka
þátt f samtökum fiskútflytjenda. —
Sambandið hafði til sölumeðferðar
á árinu fyrir Sambandsfélög og
aðra 3.743.150 kg afallskonar fiski.
Umsetning fiskreiknings var kn
1.181.312.
Einstaka kaupfélög hafa gengið
f fiskisamlðg i hlutaðeigandi fjórð-
ungi. Höfum við ekki séð ástæðu
til að amast við því, á meðan Sam-
bandið ekki hóf útflutning á fiski f
stórum stíl. Hinsvegar hefi eg talið
það æskilegast og eðlilegast, að öll
féiögin stæðu saraan sem ein heild
í Fisksölusambandinu, einkum af
þvi að Sambandið tekur engiu um-
boðslaun af félðgunum fyrir milli-
göngu sina við Fisksölusambandið.
Saltkjöt.
Eins og kunnugt fir, sögðu
Norðmenn upp kjöttollssamningn-
um frá 1924 þann 11. febr. 1932.
Eg mun siðar minnast á kjðttolls-
samninginn sérstaklega, en skal að-
eins geta þess, að dráttur sá, sem
varð á samningagerðinni, varð mjög
skaðlegur fyrir kjötverzlun okkar.
Nýi samningurinn var ekki undir-
skrifaður fyr en 17. sept., eða rétt
fyrir kauptið, og þar sem allt var i
óvissu um hvort samningar tækjust
fram að þeirn tíma, var óhægt um
vik að gera nauðsyniegar ráðstafan-
ir til undirbúnings kjötsölunni.
Strax að ioknum samningum var
byrjað að selja saitkjötið. Eg var
þá i Noregi og kynnti mér eftir
föngum matkaðsástæður og sölu-
horfur. Mér barst áætlun um kjöt-
magn félaganna að heitnan og á-
ætluðu þau að þau myndu hafa til
sölu um 9 þús. tn. og var þá lík-
legt að hægt yrði að selja til Nor-
egs nálægt þvi kjötmagni, sem um
hafði verið samið að nyti hinna
lágu tollkjara. Petta fór þó áannan
veg. Saltkjötið reyndist ekki nema
6.140 tn.
Kjðtverðið var i byrjun 65 norsk-
ar kr. tunnan á höfn i Noregi, en
hækkaði strax, þegar vitað var
hvað lítið væri til, upp i 70
kr. og komst síðar í 75 — 78 kr.
Kjötið seldist óvanalega snemma,
var mest allt selt fyrir áramót.
Andstæðíngar samvinnufélaganna
hafa hvað eftir annað skýrt frá því
i blöðum sfnum i vetur og vor, að
ekkert saltkjöt hefði verið fáanlegt
hér á landi i aprilmánuði, en ísl.
saltkjöt væri selt fyrir hraklegt
verð i Noregi, eða seldist helzt
ekki. Hvorttveggja er tilhæfulaus
uppspuni. Eíns og eg skýrði frá
áður, seldist saltkjötið óvanaiega
snemma í Noregi og Sambandið
haföi saltkjöt til sölu í Reykjavík,
fram í byrjun júnímánaðar.
Frosið kjöt.
Samvinnufélögin hafa unnið að
þvi ósieitiiega undanfarin ár að
gera sig óháða norska markaðinum,
sem stöðugt hefir verið að þrengj-
ast. Á síðastliðnu vori var þvi ráð-
ist i að byggja þrjú ný frystihús
og eitt var keypt. Með hagkvæmri
notkun þessara frystihúsa telst mér
til að hægt verói að frysta til út-
ilutnings um 130 — 140 þús. skrokka
og reyndar talsvert meira, ef mikið
væri flutt út frá Reykjavík og fé
rekið nokkuð milli héraða til frysti-
húsanna.
Að sjálfsögðu mátti ailtaf búast
við misjðfnu verði á frosna kjötinu
eins og öðrum vörum. Englendmg-
ar flytja inn á ári um 20 miljónir
skrokka af frosnu lamba- og kinda-
kjöti og um 2 milj. nautsskrokka.
Markaður virðist þvi nægur fyrir
kjötmagn okkar i Bretlandi, ef við
gætum framieitt jafngóða og jafn-
ódýra vöru og aðrar þjóðir.
Pað kom eins og skúr úr heið-
skýru lofti, þegar samningar Breta
við nýlendurnar, sem gerðir voru í
Ottawa í sumar sem leið, voru
birtir. Hafði vist fáa grunað, að
innflutningurinu yrði takmarkaður
og það í svo stórum stil, sem
raun varð á.
Félögin höfðu fryst alls á siðast-
liðnu hausti 120.312 skrokka til út-
flutnings. Mest af kjötinu var selt