Dagur - 16.11.1933, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júll.
Gjaldkeri: Arni Jáhanns-
son i Eaupfél. Eyfiröinga.
Afgreiðslan
er hjá J&ni Þ. Þór,
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiöslumanns fyrir 1. dea,
Norðurgötu 3. Talsimi 112.
• ••••• -
XVI. ár.
Akureyri 16. nóvember 1933.
46. tbl.
Að undanförrsu hafa staðið yfir
sarnningatilraunir um sljórnarmynd-
un milli F.amsóknar og Alþjiðu-
flokksins á A jj ng'. Voru þessar
tiiraunir svo langt komnar, að leit-
að var tii Ásgeirs Ásgeirssonar um
sijó-narmyndun á þeim samninga
grundveiii, er lagður var, en hann
færðist undan að mynda stjórn eða
taldi sig ekki til þess færan. Var
þá leitað um þetta til Sigurðar Krist-
inssonar forstjóra og tók þann að
sér að mynda stjórn, ef allur flokk-
urinn styddi sig að þvi. En þá
skárust tveir úr leik, þeir Jón í
Stóradal og Hsnnes á Hvamms-
tanga og neituðu að styðja hið
væntanlega ráðuneyti. Petta gerðist
á flokksfundi Framsóknarmanna f
fyrra kvöld. Á fundinum var þá
samþykkt mótatkvæðalaust að Ás-
geir Ásgeirsson bæðist lausnarfyrir
sig og ráðuneyti sitt og var sú
lausnarbeiðni send til konungs f
gær. Er von á svari i dag.
■... o .....
Þjóðaratkvæðið.
Úrslit atkvæðagreiðslunnar um
áfengislöggjöfina 21. okt. s. I. eru
nú kunn oröin úr ðllum kjördæm-
um. Siðast fréttist úr Strandasýslu.
Par komu fram 177 já, en 231 nei.
Úrslit úr ðíium ödrum kjördæmum
hafa áður birzt hér i blaðinu.
Heildarniðurstaðan af atkvæða-
greiðslunni hefir orðið sú að 15884
hafa viljað afnema það innflutnings-
bann, sem felst f núverandi áfeugis
löggjöf, og sagt já, en 11624 hafa
verið móti því, að bannið væri af-
numið, og sagt nei, já umfram nei
eru því 4260. Pað er andbanninga-
meiri blutinn. Andbanningar hafa
sigrað í atkvæðagreiðslunnii
Pegar tekín er heildarniðurstaðan
f öllum kaupstöðum landsins, sem
eru sérstök kjördæmi, kemur í Ijós,
að meiri hluti andbanninga þar er
4317, en þar af á Reykjavík ein
4210. Já umfram nei i kaupstöðun-
um er því að tölunni til Iftið eitt
hærri en heildarmismunurinn á öllu
landinu, sem getið hefir verið hér
að framan. Af þessu er augljóst, að
það eru kaupstaðirnir, og nær ein-
göngu Reykjavík, sem ráðið hafa
heildarúrslitunum. Bannmenn eru f
heildar-meirihluta t sveitum landsins.
í tveimur kaupstððunum, Akur-
eyri og ísafirði, voru þó bannmenn
I meiri hluta, lítið eitt á Akureyri,
en að verulegum mun á ísafirði.
Pessi sveitakjöidæmi höfðu bann-
menn í meiri hlutai
Borgarfjarðarsýsla.Dalasýsla.Birða-
strandarsýsla, Vestur ísafjarðarsýsla,
Norður ísafjarðarsýsla, Strandasýsl?,
Vesfur-Húnavatnssýsla, Austur-
Húnavatnssýsla, Skagafjarðarsýda,
Suður Pingeyjarsýsla, Suður Mú'a-
sýsla, Austur-Skaftafellssýsla.
í Norður-Piíigeyjarsýsiu og Norð-
ur Múlasýslu var munurinn nálega
enginn. í Eyjafjarðarsýslu munu
bannmenn áreiðanlega vera f meiri
hluta, þegar Sgluljarðarkaupstaður
er frá skilinn.
Eftirtektavert er það, að í þeim
sveitum, er nærri liggja Reykjavík
eða hafa greiðar samgöngur við
Rvík, hefir það komið f Ijós, að
andbanningar eru þar í sterkum
meiri hluta. Einkum á þetta sér þó
stað í Oullbringu- og Kjósarsýslu
og þar ænst í sveitunum austan
fjalls. Verður fæplega varist þeirri
hugsun að hér sé um smitun að
ræða frá höfuðstaðnum.
Sennilega verður innan skamms
látið að vilja meiri hlutans og
»banns!itin< afnumin. Eu hvað tek-
ur þá við?
------o------
Ný ljóðabók.
Jón Porsteinsson bóndi á Arnar-
vatni í Mývatnssveit er nú hartnær
hálfáttræður að aldri, en þó kvikur
og iéttur i spori eins og unglamb,
Pessi aldurhnigni bragsnillingur er
löngu kunnur Inndslýðnum fyrir
lausavísur sínar, bráðsmellnar og
fimlega orðaðar, sem gerzt hafa
landfleygar, t. d. þessi:
Vorið dregur eitthvað út
undan frosnum bakka, —
hefir geymt þar grænan kút —
gef mér nú að smakka.
A þessu ári hefir komið út Ijóða-
bók eftir þenna höfund Hún er
124 bls. í litlu broti. Kvæði Jóns
Porsteinssonar minna víða á vit og
hugsunarþrótt Stepháns O. Steph-
ánssonar, en jafnframt á léttleika
Porsteins Erlingssonan Hvergi kenn-
ir grunnfærni eða innantóms orða-
skvaldurs f Ijóðum þessa alþýðu-
skálds. Margar stökurnar festast f
huganum við fyrsta lestur og verða
ógleymanlegar, t. d. þessi:
Fárleg eru faðmlög þín,
fjötur minna vona;
hjartans nepjunóttin mín
nístu migjjekki svona!
Jón Porsteinsson er fyrsí og
fremst gleðinnar skáld. Hann tignar
gleðina og trúir á hana:
Nú minnist eg hvorki á víf né vin,
því vel er þá farið oss,
ef kemur þú, góða gleðin mín,
og gefur mér hálfan koss.
Eg lifi á helmingnum langa hríð,
hann lýsir um huga minn
og gerir mér koldimmu kvöldin fríð, —
en komdu þó seinna með h'nn!
Og enn kveður hann:
Gleði vor er hín rauða rós,
er rjóðar veikan og bleikan,
og það er hún, sem að leiðir í Ijós
lífið og ódauðleikann.
Og hvort sem eg leggst með logandi vin
í laut, eða hinzta beðinn,
>svæfil!inn minn og sængin mín<
sértu mér, blessuð gleðin!
Pað er þó öðru nær en gleðin
hafi ávalt leikið við skáldið. Um
það ber þessi staka vott:
Það er von mér verði kalt
— visnar birktur meiður —
þegar lífið er mér allt
ekkert, nema fleiður.
Lifsskoðun skáidsins birtist f þess-
ari vfsu:
Þær voru þar allar, Ást og Hatur
og íðrun og Trú og Von;
en fremst af öllum var Fyrirgefning,
hún fa’maði mannsins son.
Ekkert skáld mun hafa kveðið
hjartnæmari hestavfsur en Jón Por-
steinsson. í bragnum um »L!t!a
Rauð< er fyrsta vísan svona:
Litli Rauður Sokkason,
svelli þér lífsins straumur !
Þú ert enn þá aðeins von,
ofurlítill draumur.
Og síðasta vísan um »Oamla
Orána<, sem búið var að skjóta,
er á þessa leið:
Kæri, gamli, kveð eg þig;
kvitti þig jörð án tafar.
Hneggjaðu svo og hittu mig
hinum megin grafar.
Rúmið leyfir ekki að til færa
fleira úr Ijóðabók Jóns Porsteins-
sonar. En mörg eru þar kvæði
snjöll og snotur, t. d. »Miðsumar-
nótt 1915< (minningarljóð um Por-
gils Ojallandr), sem er hreinasta
perla, og svo er um fleiri.
Kunni almenningur fekki að meta
Ijóð þessa gáfaða og bráðhag-
mælska alþýðuskálds, þá er illa far-
ið.
íingkosningar fóru fram í Þýzkalandi á
sunnudaginn var. Aðcins einn listi mátti
vera í kjöri, sklpaður Nazistum, en þó var
leyft að skila auðum seðlum. Með því
fyrirkomulagt féllu kosningarnar að sjálf-
sögðu einræðisstjórninni í vil.
Jafnframt fór fram atkvæðagreiðsla um
stefnu stjórnarinnar í utanríkismálum, og
tjáði margfaldur meiri hluti sig samþykkan
þeirri stefnu.
G ó ð ir menn.
Allir eldri menn, og vafalaust
nokkrir hinna yngri, kannast við
síra Hillgrim Pétursson. Hann var
sálmaskáld og kvað eitt sinn meðal
annars:
»Opt má af máli þekkja
manninn hver helzt hann er< o. s. frv.
Pessi tilfærðu vfsuorð komu í
huga minn, þá er eg hlustaði á út-
varpsumræður um bannmálið (síð-
ara kveldið). Einkurn fanst mér eg
geta tilfæ t vfsuorð Hallgrfms prests
upp á hinar Ijúffengu og kjarnmiklu
ræður þeirra Magnúsar Jónssonar
prestakennara og Ólafs Thors fyr-
verandi stutta-ráðherra. Pað hefir
enginn getað efast um það, sem á
þá hlustuðu, að þeir, hinir mætu
menn, eins og þeir báðir eru, eða
réttara sagt, eins og þeir báðir
þykjast vera, hafi mælt af einlægum
hjartans hug f eyru alþjóðar þetta
kvöld. — Árni Pálsson stórkennari
var og ágætur, — hann kvað líka
vera beztur á kvöldin. — Talaði
hann dásamlega og eins og sá sem
vald hefir. Auk þess var hanu með
afbrigðum málsnjall, af skiljanlegum
ástæðum, og er ekki meira um það
að sfegja. Enginn efast um mál-
snild Magnúsar prestakfennara, enda
talaði hann framúrskarandi vel þessa
stuttu stund. Pað bar Ijóma og hita
af hverju hans orði. eins úg stæði
maður hjá sjóðandi- svartgljáandi
kabyssu. En þó, — þó bar hin Iát-
lausa og skýra bugsun Magnúsar
af öllu. Pað þurfti enginn, sem
hlustaði á ræðu hans, að vera f efa
um hvað hann vildi, það var þó
munur eða sumir ræðumenn sem
þæfa og þvæia þangað til að allt
lendir f biksvðrtum þokumekki, sem
enginn iifandi maður fær botnað f.
Nei, það eru ekki allir eins og
Magnús, eg segi bara það — sem
hugsa eins sjálfstætt, og þó, eink-
um, jafn Ijósl og hann. Hann kvaðst
vera bædt bannmaður og andbann-
ingur, — eða bvorki bannmaður
eða andbanningur. En hvort sem
nú heldur var, þá var það þessi
gulfperla i ræðu hans, sem allt sner-
ist um og var aðalrúsínan f grautn-
um. Já, »það var nú góði grautur-
inn< sagði karlinn.
Ólafur Thors er snildar ræðu-
maður, hann hefir þýða rödd og er
bijúgur eins og barn og yfirlætis-
laus. Hann vill afnema þetta »bann-
lagaslitur< sem eftfr er. Ó! hann
finnur svo sárt til þess, hve bann-
lögin séu brotin. Hann finnur svo
átakantega til þess, hvert ógnar sið-