Dagur - 24.03.1934, Blaðsíða 2

90
DAGUR
32. tbl..
Hérmeð tilkynnist ættingjum
og vinum, að okkar ástkæri
eiginmaður, faðir og bróðir
Jón Helgason, andaðist að heim-
ili sínu Klauf í Ongulstaðahreppi
20. marz s. 1.
Jarðarförin er ákveðin að
Munkaþverá miðvikudaginn 28.
þ. m. kl. 1 e. h.
Sigríður Einarsdóttir,
Helga fónsdóttir,
Halldóra Helgadóttir.
Bókmenntir.
Tómas Guðmundsson:
Fagra veröld. Ljóð.
Reykjavík 1933.
Það er yfirleitt sjaldgæft í öllu
því syndaflóði af ljóðabókum, sem
nú streymir frá prentsmiðjunum,
eftir nýja höfunda, að hitta á
nokkuö sem leiftrar af, nokkuð,
sem ort er með afbrigðum og lof-
ar miklu. Að vísu yrkja margir
ungir menn nútímans vel og vafa-
laust betur að jafnaðj, en nokkru
sinni áður. En flest er þetta þó
sviplítil ljóðrœna, sem á sér
grunnar rætur, og er ekkert nema
endurómur af því, sem búið er að
segja margsinnins áður. Enda
þótt íslendingar séu stundum tal-
in kaldlynd þjóð, þá virðist það
þó benda til hins gagnstæða, að
fjórði hver maður getur ort sæmi-
leg kenndaljóð. En vel má vera,
að þetta geti samrýmst hvað öðru.
íslendingar eru með því skap-
lyndi, að tilfinningum þeirra slær
inn.
En hvað um það. Menn eru, í
innsta eðli sínu, líkir hver öðrum
og það þarf mikla vitsmuni til,
að yrkja um ástarharm sinn í
hundraðasta eða þúsundasta sinn,
svo að það verði ekki nauðalíkt
því, sem búið er að segja oftsinn-
is. Og þegar manni berst stór bók
af þvílíku góðgæti og stundum
margar bækur, hver á eftir ann-
ari, þá fer maður að verða hrædd-
ur um, að í sig komi andlegt óát,
af öllum þeim »sætindum«, og
maður hættir að gera mun á því
bezta og næstbezta, og tekur ekki
eftir því, þegar eitthvað kemur,
sem áreiðanlega er með ágætum.
Bók Tómasar Guðmundssonar:
Fagra veröld, sýnist þó ekki ætla
að verða háð þeim örlögum, þvi
að hún hefir þegar á örskömm-
um tíma selzt í tveimur útgáfum
og mun nú þriðja prentun vera
langt komin og koma á markað-
inn með vorinu. Menntamálaráð-
ið hefir sýnt þá óvenjulegu fram-
takssemi, að sæma höfundinn
skáldastyrk (kr. 700, sem eru eins
konar Nobelsverðlaun okkar fs-
lendinga) og hann er orðinn
frægur um alla Austurálfu heims,
gegn um japanska útvarpið, eins
og kunnugt er. En þannig stend-
ur á því, að japanska Ijóðið hans
komst eftir einhverjum króka-
leiðum þangað austur, eftir að
hafa fyrst brugðið sér til Banda-
LEIKHUSIÐ.
Oraugalestin
(hinn afarspennandi sjónleikur eftir Ridley) verður sýnd i kvöld
(laugard.) og d morgun (sunnud.) kl. 8.30 s.d. Aðgöngum. verða
seldir í leikhúsinu leikdaginn eftir kl. 1 s.d. Húsið opnað kl. 8.
ENOS -ávaxtasalt
er hressandi og ómissandi
öllum þeim sem þjást af
magakvillum.
— Verðið lækkað. —
RADOX-baðsalt
er bezt. —
Kaupfélag Eyfirðinga.
Nýlenduvörudeildin.
ríkjanna og verið þýtt þar á
enska tungu. í erindi um bók-
menntir Vesturlanda hafði svo
einhver menntamaður Japana
borið kvæði þetta á borð fyrir
landa sína í japanskri þýðingu og
létu þeir sér vel líka. Enda mun
ekkert skáld í fortíð eða nútíð
hafa ort um þá rómantískara eða
fegurra kvæði. Sannast hér hið
fornkveðna: Fjarlægðin gerir
fjöllin blá.
Það er um kvæði Tómasar Guð-
mundssonar að segja, að þau eiga
fyllilega skilið þær ágætu viðtök-
ur, sem þau hafa fengið hjá þjóð-
inni. Þau verða ekki talin með
þeim kvæðum, sem maður les í
dag, en er búinn að gleyma á
morgun.
Höfundurinn er ákaflega vand-
virkur og lætur ekkert frá sér
fara, sem er lélegt. Skólabræðr-
um hans var kunnugt um það fyr-
ir löngu, að hann var ágætt skáld.
En þó hefir hann haldið því svo
lítt á lofti sjálfur, að ekki nema
örsjaldan hafa sézt eftir hann
kvæði í tímaritum og næst er mér
að haldá, að hann birti ekki nema
lítið af því, sem hann yrkir.
Fyrir nokkrum árum síðan kom
út eftir hann lítið ljóðakver: Við
sundin blá, sem vakti talsverða
athygli ljóðvina fyrir hinn undur-
þýða, listræna blæ, sem þar sveif
yfir vötnunum, en nú opnast fyr-
ir augum sjálf hin Fagra veröld,
og er þessi bók miklu veigameiri.
Með henni hefir höfundur rutt sér
rúm með okkar beztu skáldum.
Höf. markar sér að vísu ekki
vítt svið með þessari bók. Hann
yrkir aðallega um Reykjavíkur-
lífið. En Reykjavíkurlífið er um
leið líf alls heimsins, eins og höf.
bendir á í kvæði sínu um Vestur-
bæinn:
»Því særinn er veraldarsærinn
og sjálfur er vesturbærinn
heimur sem kynslóðir hlóðu,
með sálir sem syrgja og gleðjast
og sálir sem hittast og kveðjast
á strönd hinnar miklu móðu«.
Og á sama hátt er »Austur-
stræti«, vegur allrar veraldar, á-
gætt kvæði, þar sem launklípin
fyndni höfundarins nýtur sín á-
gætlega, um leið og mannlífið
speglast í ýmsum myndum í aug-
um hans frá götuhornunum. —
Kvæðið »Um pennan« sýnir þó ef
til vill gleggst þá hlið á höf. og er
það mjög einstakt í sinni röð:
»Kvæðið er um pennan. —
Hann páraði það sjálfur.
Og stundum er hann fullur
og stundum er hann hálfur
og stundum er hann tómur
og getur ekki skrifað.
Eg þekki þetta sjálfur. — o.s.frv.
Tómas veit það manna bezt,
hvar hann á að byrja kvæði og
hvar að enda þau og skeikar al-
drei í smekkvísi og orðavali. En
þó að kýmnin verði stundum ann-
ar þáttur í ljóðagerð hans og ljóð-
rænan verði stundum sólskins-
björt, eins og í kvæðinu Hanna
litla:
Hanna litla! Hanna litla!
Hjartans barnið glaðra óma.
Þín er borgin björt af gleði.
Vorsins álfur meðal blóma.
Ástaljóð á vorsins vörum.
Borgin heit af vori og sól.
Strætin syngja. Gatan glóir.
Grasið vex á Amarhól«.
eða »í nótt kom vorið«, þá er þó
undiraldan tregasár og þunglynd-
ur óður viðkvæmrar lundar, sem
horfir djúpt inn í hina fögru ver-
öld og spyr um lífið og hinztu rök
þess, með saknaðarþungum and-
vörpum yfir því, »sem var og
kemur ei framar«.
»Dauð ertu borg, og aldrei mun æskan
framar
ástfangin vitja þinna rökkvuðu garða!
Aldrei framar mun fagnandi dagur
rísa
og fara með dansglaðan hlátur um
torg þín og stræti.
Gleymd er þín saga og eigi sér enga
minning.
Eilífðin vakir hljóð yfir rústum
þínum«.
Kvæði eins og Sorgin:
»Hún kemur og hlustar, er harmasár
hjörtun í einveru kalla.
Hún leitar uppi hvert tregatár.
Hún telur blöðin sem falla«. — o.s.frv.
eða
»Nu andar næturblær við bláa voga.
Við bleikan himinn daprar stjörnur
loga.
Og þar sem forðum vor í sefi söng
nú svífur vetrarnóttin dimm og löng.
Svo undarlega allir hlutir breytast
Hve árin skifta svip og hjörtun
þreytast.
Hve snemma daprast vorsins vígða bál.
Hve vínið dofnar ört á tímans skál.
Svo skamma stundu æskan okkur
treindist.
Svo illa vorum draumum lífið reyndist.
Senn göngum við sem gestir um þá
slóð,
sem geymir bernsku vorrar drauma-
1 jóð.« — o. s. frv.
Og þannig mætti lengi telja:
»Daginn, sem Júdas gekk út og
hengdi sig«, »Gesturinn«, »Lestin
mikla«, »Hótel jörð«. Kvæðin eru
yfirleitt hvert öðru betra. Eg get
að lokum ekki stillt mig um að
tilfæra eitt erindi úr kvæðinu:
»Er þú komst þreyttur heim« —
»En margoft seinna hélztu heim á leið,
er hjartað gerðist þreytt og bað um
frið.
Og dagur leið af degi. En svo bar við
eitt dapurt kvöld, að engin móðir beið
eftir þér framar. Aleinn kraupstu
hljótt,
að auðu rúmi langa sorgarnótt«. — '
Svona yrkja ekki nema skáld, og
skáld, sem bæði hugsa og finna
til. Þetta er ljóðræna, en undar-
lega litrík og máttug. Bókin er
verulega til prýðis íslenzkum bók-
menntum.
Benjamín Kristjánsson.
»Heklungar«, hinir gömlu, komu sam-
an á »Hótel Goðafoss» eftir jarðarför
Magnúsar Einarssonar, til þess að
minnast hins gamla söngstjóra. Mun
þar hafa verið samþykkt að stofna
minningarsjóð, er beri nafn Magnúsar
heitins, til styrktar söng- og hljóm-
listarmenningu hér. Ennfremur ákváðu
félagsmenn að leysa nú upp félagið
formlega, og gáfu Söngfélaginu »Geysi«
fána sinn liinn skrautlega, minningu
Noregsfararinnar 1905. — Munu þeir
hafa óskað þess, að »Geysir« tæki upp
nafnið »Hekla« í minningu Magnúsar
Einarssonar.
Ritstjóri: Ingimar Eydal.
Fréttaritstjóri:
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Prentsm. Odds BjÖrnssonar.