Dagur - 29.03.1934, Blaðsíða 3

34. tbl.
DAGUR
97
Guðný Hallgrimsdóttir
frá Féeggsstöðum.
Dáin 1. september 1933.
Landsfundur
bænda.
Landhelgin.
Þegar landhelgisveiðar togar-
anna hætta við öndverðarnes á
yfirstandandi vertíð, kvað íhaldið
ætla að sýna þá rögg af sér, fram
yfir kosningarnar, að láta bæði
varðskipin, Ægi og óðinn, vera
samtímis við landhelgisgæzlu.
En eins og landsmönnum er
þegar kunnugt, enda þráfaldlega
verið kvartað um úr flestum ver-
stöðvum landsins, hefir aðeins
eitt skip verið við gæzlu síðan
Magnús Guðmundsson, illu heilli,
varð yfirmaður landhelgismál-
anna.
Margsinnis kemur það fyrir,
að ekkert varðskip sé við gæzlu,
liggja þau þá dögum saman á
höfnum inni, þar sem yfirmenn-
irnir skemmta sér við drykkju,
dans og annan mannfagnað, í
stað þess að gæta laganna á sjón-
um. Sem eitt dæmi af mörgum,
um áhugaleysi íhaldsins fyrir
landhelgisgæzlu, má geta þess, að
annað varðskipið lá bundið við
hafnarbakkann í Reykjavík þann
hálfsmánaðartíma, sem Ægir var
að draga enska togarann »Cape
Sable« af einu skerinu á annað í
FuoEameíkinsar.
Á hverju ári sjáum vér farfugl-
ana koma á vorin og fara aftur
á haustin. Þetta er einn hinna
föstu viðburða ársins, sem vér
sjaldan hugsum nokkuð nánara
um. Það er fastgróið í huga vorn,
að koma fuglanna á vorin sé eitt
vormerkjanna, sem aldrei bregðst
frekar en gangur sólar, og á sama
hátt er brottför þeirra á haustin
jafn óbrigðult tákn þess að vetur
gangi í garð. En fræðimönnum
hefir lengi leikið hugur á að vita
nánar um ferðir fuglanna. Margt
hefir líka orðið uppvíst þar um
nú í seinni tíð, en fjölmörg gátan
nm ferðir þeirra er þó enn óráð-
in. Mest hefir þekkingunni um
þessa hluti þó þokað fram síðan
tekið var að merkja fuglana. Er
það gert á þann hátt, að alumin-
iumhringur með áletrun, er sýnir
hvaða stofnun hann tilheyrir, er
festur um fót fuglinum. Þess er
síðan vænst, að sá, er síðar kann
að fá fuglinn í hendur, dauðan
eða lifandi, sendi merkið þangað,
sem það á heima. Með merking-
um þessum hefir fengizt mikil
vitneskja um ferðalög fuglanna,
flugferðir þeirra og dvalarstaði
á vetrum. Merkingar eru því nú
framkvæmdar víða um lönd.
Vér íslendingar höfum verið
allseinlátir í þessum efnum, sem
mörgum öðrum, er lúta að nátt-
úrurannsókn landsins. Það var
fyrst árið 1932, að hafizt var
handa hér um fuglamerkingar af
hálfu íslendinga. Áður hafði að
vísu danskur maður, P. Skov-
gaard að nafni, fengið nokkra
menn til þessa starfs og náð góð-
um árangri. En fyrir forgöngu
Guðmundar G. Bárðarsonar, pró-
fessors, tók »Hið íslenzka nátt-
Dýrafjarðarmynninu nú fyrir
skemmstu. Að endingu liðaðist
togarinn sundur undan þessum ó-
viturlegu hamförum Ægis og
sökk með öllum björgunaráhöld-
um varðskipsins, sem eflaust hafa
kostað mörg þúsund krónur.
Til þess að slá ryki í augu al-
mennings, heldur íhaldið því
fram, að ekki sé hægt að halda
varðskipunum úti, sakir peninga-
skorts. Ef um peningavandræði
væri að ræða, myndu varðskipin
ekki vera látin eyða kolum og
öðru eldsneyti mánuðum saman,
meðan þau liggja aðgerðalaus við
hafnarbakkann. — Ennfremur
hljóta allir að sjá, að það er
hinn mesti óþarfi að láta
varðskipin liggja með fullri á-
höfn, að undanskildum 6—8 há-
setum, sem æru langódýrustu
mennirnir. Enda mun samanlagð-
ur útgerðarkostnaður varðskip-
anna og varðbátanna, sem verið
er að gutla með hér og hvar í
stað skipanna, sízt minni, en þótt
varðskipunum væri haldið úti allt
árið; í það minnsta þann tíma,
sem slíkt er nauðsynlegast vegna
smábátamiðanna.
útnesjamaður.
(Nýja Dagblaðið).
úrufræðafélag« að sér að fram-
kvæma starf þetta, og fól stjórn
félagsins Magnúsi Björnssyni
dýrafræðingi, að annast fram-
kvæmdir um merkingarnar, enda
mun hann vera fuglafróðastur ís-
lendinga og hefir lengi fengist við
þau fræði.
Nú eru komnar út tvær skýrsl-
ur um fuglamerkingarnar frá
hendi Magnúsar. Hin fyrri kom
síðastliðið ár, en hin síðari er nú
nýkomin. Skal hér skýrt frá
helztu niðurstöðum þeirra.
Árið 1932 voru merktir hér 303
fuglar, bæði ungar og fullorðnir.
Sama ár náðust 8 þeirra. Af þeim
fundust 4 dauðir eða voru skotnir
hér á landi, 2 voru skotnir á ír-
landi, 1 á Skotlandi og 1 í Suður-
eyjum. Næsta ár, 1933, voru enn
skotnir 2 fuglar hér á landi, en
sá ellefti, rita ein, var skotin við
Newfoundland í Ameríku.
Árið 1933 voru merktir 494
fuglar, af þeim náðust 20 sama
ár. Innanlands náðust 14, enda
voru sumir þeirra staðfuglar, en
6 voru skotnir erlendis. Flestir
þeirra, eða 5 talsins, voru skotnir
á Bretlandseyjum, en hinn sjötti,
lóu-ungi, sem merktur var í Víðir-
keri í Bárðardal 18. júlí, var
skotinn á Helgolandi við Þýzka-
landsströnd 13. nóvember.
Merktar hafa verið yfir 30 teg-
undir fugla. Ekki verður annað
sagt, en að árangurinn hafi verið
góður, þegar á það er litið, hve
stutt er síðan byrjað var á starfi
þessu. Það er auðvitað allt of
snemmt enn að draga ályktanir
af vitneskju þeirri, er fengizt hef-
ir, um ferðir og vetrardvöl ís-
lenzkra farfugla. En tvennt má
þó benda á, sem þegar virðist
mega álykta nokkuð af. Hið fyrra
er, hve margir hinna endurheimtu
fugla hafa náðst á Bretlandseyj-
Nú hvílir pú á drottins ástararmi
við englasöng' í helgri friðarró. —
Því frelsuð ertu frá þeim beiska harmi,
er fyrr þér ungri kaldur heimur bjó.—
Þú lagðir ung' á lífsins djúpið kalda,
en lífið hefir enga stundarbið,
svo hreif hún þig, hin sára sjúkdóms-
alda
en svo fékkst hvíldin — er þú skildir
við. —
'Að þóknast guði var þitt æskuyndi
og öllum sjúkum hjálp og' vinsemd ljá.
En mótgangs-hafrót á þig’ skall í
skyndi
og' skyggði jafnan þína gleði á.
Þú hraktist út á kalda krapaveginn,
þín klökuð spor um hjarnið rekja má,
því illa varstu ung' á tálar dregin,
þó ekki verði greint þeim skiptum frá.
Þú lagðir út á lífsins hjarnið kalda,
líknarsnauð, með unga drenginn þinn,
og máttir fátæk út í heiminn halda,
þó hryndu tárin oft um þína kinn.
En g'óður drottinn gát á öllu hefur,
hans guðdómsaugu megna allt að sjá,
þá nauðstöddu hann náðarörmum vefur,
en níðingarnir þunga refsing fá.
Nú ertu sæl og' svifin upp til hæða
þar sárin hjarta drottinn græðir þín,
svo ekkert framar orkar þig að mæða,
en önd þín frjáls í dýrðarljóma skín.
Þig syrgir ungur sonur, öldruð móðir,
og samfundina hinu megin þrá.
En alla vernda englar drottins g'óðir,
sem eyru vilja boðum þeirra ljá.
Eg klökkur niður krýp að leiði þínu
og kveð þig’ vina, nú í hinnsta sinn.
Eg finn svo sáran sviða í hjarta mínu,
að sorgartárin falla mér um kinn.
Að sjá þig hverfa svona burt í skyndi,
í svipinn vart eg' þessu trúað fæ,
en okkar líf er eins og ljós í vindi,
sem útaf slokknar fyrir minnsta blæ.
Vinur.
um, slíkt bendir óneitanlega í þá
átt, að þá leið fari meginþorri ís-
lenzkra farfugla. Hitt er, að einn
fugl skyldi nást vestur við Ame-
ríkustrendur, sem gæti bent á að
sumir fuglanna okkar leggi leið
sína í vesturveg.
Eins og gefur að skilja, er
fuglamerkingastarfið mjög háð
því, að sem flestir góðir og sam-
vizkusamir liðsmenn fáist, til að
annast það út um landið. Enn eru
liðsmennirnir innan við 20, mun
því fleirum fúslega veitt viðtaka
til starfsins. Þurfa þeir sem vinna
vildu að fuglamerkingum eigi
annað en gefa sig fram við Magn-
ús Björnsson. Utanáskrift hans
er: Náttúrugripasafnið Reykja-
vík.
Um leið og ég get þessa verks,
vil ég nota tækifærið og minnast
á að umsjónarmaður merking-
anna M. B. hefir nú í vetur gefið
út: Skrá yfir íslenzka fugla. Birt-
ist hún í tímaritinu »Náttúru-
fræðingurinn« og síðar sérprent-
uð. í skrá þessari er getið allra
þeirra fugla, sem vissa er fyrir,
að sézt hafi hér á landi. Þar er
einnig tekið fram, hvort þeir eru
var haldinn í Reykjavík fyrri
hluta þessa mánaðar. Stóð hann
yfir í 5 daga og lauk 16. þ. m.
Skal hér skýrt frá afgreiðslu
helztu mála á fundinum.
1. Lánalijör landbúnaðarins.
Þessar tillögur voru samþykkt-
ar:
1. Landsfundur bænda skorar á
Alþingi að framlengja heimildar-
lög nr. 79, frá 19. júní 1933, og
gera þau bindandi fyrir allar
lánsstofnanir, sem hafa ríkisá-
byrgð.
2. Landsfundur bænda skorar á
ríkisstjórn að láta fara fram
rannsókn fyrir næsta Alþingi
hvort ekki reynist tiltækilegt:
a) að lækka innlánsvexti,
b) að leggja vaxtaskatt á verð-
bréf,
c) að lækka útlánsvexti í öllum
lánsstofnunum til samræmis við
gjaldþol atvinnuveganna.
3. Landsfundur bænda lítur svo
á, að eins og nú hoi'fir afkomu
landbúnaðarins fái bændur eigi
risið undir hinum mikla vaxta-
þunga skuldanna, og slcorar því á
ríkisstjórn og Alþingi að hlutast
til um að fasteignaveðslánum sé
breytt í lengri lán með lægri
vaxtakjörum. Lánstími sé allt að
40—50 ár og greiðist lánin með
árlegri greiðslu með 4—4^%
(vextir og afborgun).
4. Fundurinn beinir því til rík-
isstjórnarinnar, að hún hlutist til
um að lánað verði milli deilda
Verkfærasjóðs til þeirra deilda
hans, sem ekki hafa nú fé til um-
ráða upp á væntanlegar tekjur
sjóðsins, til að styrkja kaup á
nauðsynlegum jarðræktar- og
heyvinnuverkfærum.
5. Fundurinn skorar á þing og
ríkisstjórn að láta Verkfæra-
kaupasjóð fá framvegis það fé,
sem honum hefir borið að fá og
ber samkv. jarðræktarlögum.
6. Sökum aðkallandi þarfa skor-
ar fundurinn á Alþingi og ríkis-
stjórn að veita allt að helming
staðfuglar, farfuglar, eða flökku-
fuglar, og hversu tíðir gestir þeir
síðastnefndu eru. Einnig eru tald-
ir sérstaklega þeir farfuglar, sem
verpa hér að staðaldri, eru þeir
34 en staðfuglarnir 31 tegund.
Alls eru í fuglatali Magnúsar
nefndar 158 tegundir. Ekkert
slíkt fuglatal hefir verið gefið út
á íslenzku síðan Benedikt Grön-
dal gaf út fuglatal sitt árið 1895.
Má geta þess til samanburðar, að
hann nefnir aðeins 87 tegundii'.
Magnús Björnsson hefir nú
þegar unnið íslenzkri náttúru-
fræði þarft verk með fuglarann-
sóknum sínum, og er vonandi að
hann fái þvi áfram haldið. (
Akureyri 21. marz 1934.
Steindór Steindórsson,
frá Hlöðum.