Dagur - 11.09.1934, Síða 2

284
D AGUR
104. tbl.
4?
Annáll
19. aldar.
III. bindi, 3. hefti, er nýlega kom-
inn út. Nær þetta hefti yfir tíma-
bilið frá 1864 og fram á árið
1867. Þetta ritverk séra Péturs
Guðmundssonar frá Grímsey
flytur afar mikinn frððleik og
margvíslegan og er hið eiguleg-
asta ritsafn. Lakast er, hvað út-
gáfan gengur seint, sem stafar af
því, að útgáfan er dýr, en kaup-
endur of fáir, svo að útgefandinn,
Hallgrímur Pétursson, á í vök að
verjast fjárhagslega með útgáf-
una. Færi vel á því, ef úr þessu
væri hægt að bæta á einhvern
hátt, svo sem með kaupendafjölg-
un, eða jafnvel opinberum styrk.
Sem sýnishorn af frásagnastíl
höfundar Annálsins skal hér birt
frásögnin um séra Jón á Grenjað-
arstað. Hún er á þessa leið:
»17. s. m. (þ. e. júní 1866) dó
að Grenjaðarstað Jón Jónsson,
uppgjafaprestur þar og riddari af
Dannebrog, á fjórða ári yfir ní-
rætt, fæddur að Stærra-Árskógi í
Eyjafjarðarsýslu 15. október
1772. Foreldrar hans voru Jón
Jónsson prestur að Stærra-Ár-
skógi Gunnlaugssonar og Hildur
Halldórsdóttir Hallssonar, prests
að Melstað í Miðfirði. (Þessi
prestur finnst eigi á Melstað í
prestatali Sveins prófasts Níels-
sonar, og má vel vera að hann
hafi verið þar aðstoðarprestur,
og líklega hinn sami, sem fékk
Breiðabólstað í Vesturhópi 1721).
Á 4. ári fluttist hann með for-
eldrum sínum til Reynistaða-
prestakalls í Skagafjarðarsýslu,
15 vetra fór hann í Hólaskóla og
útskrifaðist þaðan 1793, svo var
hann fjögur og hálft ár ritari hjá
Jóni Jakobssyni, sýslumanni í
Eyjafjarðarsýslu. Síðan var hann
kosinn meðkennari (conrektor)
við Hólaskóla 1797 og kenndi þar
í fjögur ár; en þá er Hólaskóli
var lagður niður 1801 flutti hann
fyrir tillögur stiptamtmanns og
biskups til Reykjavíkur og kenndi
þar í 2 ár. Hann prestvígðist
fyrst til Möðruvallaklausturs-
brauðs 1804 og þjónaði þar í 13
ár, og bjó að Auðbrekku þangað
til hann hafði brauðaskifti og
fékk Stærraárskóg og fluttist
þangað að fæðingarstað sínum
1816. Var veittur Grenjaðarstað-
ur 13. desember 1826 og fluttist
þangað árið eftir, hélt hann þar
fram prestsþjónustu til ársins
1854, er hann með leyfi biskups
afhenti syni sínum og aðstoðar-
presti, Magnúsi, stað og kirkju
til allrar ábyrgðar, hafði hann
þá þjónað sem embættismaður í
56 ár, fyrst sem kennari í 6 ár
og síðan sem prestur í 50, 1849
var hann sæmdur riddaranafnbót.
Árið 1812 tók hann að stunda
lækningar, eftir leyfi landlæknis
og með konungsbréfi 28. júní
1816 var honum veitt leyfi til að
lækna í Eyjafjarðar- og Þingeyj-
arsýslum og gefin nokkur læknis-
verkfæri. Jón prestur var þrí-
}cvæntur( fyrsta kona hans var
Kristrún Guðmundsdóttir, hún dó
6. ágúst 1800, eftir 6 ára sambúð,
þeim varð eigi barna auðið. Önn-
ur var Þorgerður Runólfsdóttir,
þau giftust 5. júní 1801. Þau
eignuðust 10 börn, dóu þrjú í
æsku, en 7 urðu fulltíða og voru
þessi: 1. Björn, ritstjóri Norðan-
fara, 2. Guðný, kona Sveins Ní-
elssonar prests á Staöastað, þau
skildu, 3. Kristrún, kona Hall-
gríms Jónssonar prests á Hólm-
um, 4. Hildur, átti fyrr Pál Þor-
bergsson lækni, síðar Jakob Þór-
aiúnsson Johnsen, verzlunarstjóra
í Húsavík, 5. Magnús, prestur á
Grenjaðarstað, 6. Margrét, kona
Edvalds Möller, verzlunarstjóra
við Höepfnersverzlun á Akureyri,
7. Halldór, bóndi að Geitafelli í
Helgastaðahrepp. Séra Jón missti
þessa konu sína eftir 54 ára sam-
búð 1857. Tveim árum síðar
kvæntist hann þriðja sinn, þá 87
ára gamall, Helgu Kristjánsdótt-
ur, og var sambúð þeirra tæp 7
ár. Séra Jón þótti með lærðari
mönnum, er honum voru samtíða,
enda var hann mikill vísinda- og
menntavinur, og þótti kveöa mik-
ið að honum sem fræðara og
kennimanni«.
Áfengið
og
ríkissjóðurinn.
»Nýja ríkisstjórnin mun
aldrei láta sér detta sú fá-
sinna i hug, að stuðla að
því, að þjóðin geri inn-
kaup yfir efni fram, til
þess eins, að ná um leiö
tekjum í ríkissjóðinn«.
Eg verð að segja það, að mér
þótti vænt um þessa yfirlýsingu í
greininni »FjármáI ríkis og þjóð-
ar« í 38. tbl. »Tímans« þ. á., með
því að ætla má, að hér sé rétt
farið með vilja ríkisstjórnarinn-
ar. Mér kom undir eins í hug eitt
mál í sambandi við þetta, sem
bíður nú úrlausnar, áfengismálið,
eða bannmálið. Því hefur látlaust
verið haldið fram af andbann-
ingum, og það réttilega, að bann-
ið hefði tolltekjur í stórum stíl af
ríkissjóð. En á hitt hafa þeir ekki
bent, að fyrir hvern einn pening,
sem í ríkissjóð kemur, fara marg-
ir út úr landinu, og hver flaska
áfengis, sem flutt er inn í landið,
gcrir þjóðina raunverulega fá-
tækari, þótt ekkert sé talið nema
peningarnir. Það er bæði sorg-
legt og hlægilegt í senn, að á slíkt
skuli vera bent sem lausn á fjár-
hagslegum örðugleikum.
Nú bendir margt til þess, að
horfur bannmálsins séu þannig,
að »nú falli öll vötn til Dýra-
fjarðar« og eigi verði aftur snú-
ið við í þetta sinn, þótt tening-
unum sé ekki að fullu kastað um
það. En fari svo, að næsta þing
afnemi bannið, er mér óhætt að
fullyrða, að mikill meiri hluti
þjóðarinnar væntir þess, að þing
Qg stjórn standi við ofanskráða
Það líður óðum að þeim tíma er þið þurfið
að fara að hugsa fyrir vetrinum með því að
sjóða niður garð-ávexti, kjöt og fiskmeti. —
Nú, eins og undanfarið, er sjálfsagt að panta
Xtðursíuðudösíir með smelltu loki.
Niðursuðudðsíir með loki og gúmmí-
hring.
„Weck“ niðursuðuglös, sem viðurkennd
eru um allan heim þau beztu.
Leirkrukkur og -krúsiir af öllum
stærðum
Járn- & glervörudelld
Kaupfél. Eyfirðinga.
yfirlýsingu stjórnarblaðsins, er
til þess kemur að setja skal ný á-
fengislög. Ef þjóðin hefði verið
spurð að því á síðastliðnu hausti,
hvort hún vildi meira og sterkara
áfengi, mundi meginþorri hennar
hafa sagt nei, og svo mun enn
vera. Sá litli meirihluti, sem
fékkst með afnámi bannsins, var
fyrst og fremst borinn uppi af
veikri von um að losna við heima-
bruggið. Og eins og það er nú
talið rétt frá lýðræðislegu sjónar-
miði, að láta að vilja hins litla
meirihluta, með að gera tilraun
að bæta ástandið með afnámi
bannsins, svo er hitt engu síður
skylda þings og stjórnar, að látá
að vilja hins stóra meirihluta
þjóðarinnar sem vill vera laus viö
böl áfengisnautnarinnar, ef ekki
með beinum takmörkunum á inn-
flutningi áfengis, þá með sterkum
hömlum á sölu og neyzlu þess
innanlands, og eftir því sem fram
kom í umræðum um þessi mál
síðastliðið haust, virtust andbann-
ingar einnig fyllilega gera ráð
fyrir slíkum takmörkunum með
»skynsamlegri áfengislöggjöf«, og
allir sögðust vera hlyntir bind-
indi.. Við bindindismenn bíðum
einnig eftir því að þeir standi við
yfirlýsingar sínar, og ekki mun
standa á okkur að taka í hönS
þeirra, ef að þeir í alvöru vilja
vinna með okkur að útrýmingu
áfengisbölsins, þótt þeir geti ekki
átt samleið með okkur að öllu
leyti.
Hanncs J. Magnússon.
Héraðsfundur presta og fulltrúa.
Gert er ráð fyrir, að héraðs-
fundur presta og safnaðarfull-
trúa innan Eyjafjarðar prófasts-
dæmis verði haldinn á Siglufirði
miðvikudaginn 12. sept. n, k,
verður haldinn hér á Akureyri í söng-
sal barnaskólans, dagana 15. — 16. þ. m,
Stefnuskrármál sambandsins verða rædd
og lagðar fram tillögur,
Stefnuskrármál S. N. K. eru þessi:
Uppeldismál, heilbrigðismál, heim-
ilisiðnaðarmál, garðyrkja og húsmæðra-
fræðsla. Verður sérstaklega rætt um
húsmæðraskóla Eyfirðinga. Auk þess
verður framtíð Sambandsins rædd ítar-
lega, • Á fundinum mæta fulltrúar frá
hinum ýmsu deildum S. N, K.
Fröken Halldóra Bjarnadóttir, heiðurs-
félagi og stofnandi sambandsins, talar.
Er hún nú nýkomin úr ferð sinni um
Norðurlönd og hefur frá mörgu oð
segja. Eitt eða tvö erindi verða flutt,
ef til vill fleiri skemmtiatriði.
Allar konur eru velkomnar á fund-
inn og hafa umræðu og tillögurétt.
Atkvæðisrétt aðeins fulltrúar.
Dagskráin liggur frammi í fundar*
byrjun,
Stjórniu.
Skólanefnd Reykjaskóla
hefir ráðið Jón Sigurðsson frá
Yztafelli sem skólastjóra í vetur,
en 1. kennara si*. Jón Guðnason á
Prestsbakka. Telur »Nýja Dag-
blaðið« allar horfur á því að skól-
inn verði vel sóttur.
Fréttaritstjóri:
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Kitstjóri Ingimar Eydal.
Prentsmiðja Odds Björnssonar.