Dagur - 21.02.1935, Blaðsíða 3

8. tbl.
DAGUR
31
Á útleið.
Leikur þessi hefir verið sýnd-
ur tvisvar sinnum hér í leikhús-
inu. Frumsýningin var síðastl.
laugardagskvöld og önnur leik-
sýning á sunnudagskvöldið. Að-
sókn var minni en æskilegt hefði
verið, því leikurinn á það skilið
að vera vel sóttur, bæði vegna
efnis hans og meðferðar leikend-
anna. Til leiksýninganna' hefir
mjög verið vandað, og hefir leik-
stjórinn, Ágúst Kvaran, leyst
leikstjórnina snilldai*vel af hendi.
Leikurinn hefst með því,. að
sunginn er sálmurinn »Hærra
minn guð til þín« á bak við og í
leikslok heyrist annar sálmur
sunginn. Hefir söngurinn mikla
þýðingu og eykur á blæfegurð
leiksins.
Þjóninn Scrubby leikur Ágúst
Kvaran af frábærri snilld. Er
leikur hans svo stílfastur, að
hvergi er blettur eða hrukka á.
Framkoma hans öll og fas er tig-
inmannleg, en þó jafnframt með
mildum blæ.
Frú Ingibjörg Steinsdóttir leik-
ur frú Clivedem-Banks svo af-
burðavel, að telja verður með því
bezta, er hér hefir sézt á leiksviði.
Nær hún að sýna skapgerð þess-
arar grófu heimskonu prýðilega
og persónugervið er fyrirtak.
Frú Svava Jónsdóttir leikur
hina trúu, hógværu og lítilþægu
konu, frú Midget, ljómandi vel,
gerir persónuna heilsteypta og
sanna eins og á að vera.
Tom Prior, er Jón Norðfjörð
leikur, er vandasamt hlutverk
meðferðar. Hefir leikandinn auð-
sýnilega lagt sig fram til þess að
leysa það sem bezt af hendi, enda
nær hann yfirleitt ágætum tök-
:um á því; er meðferð máls og tal
leikandans mjög eðlilegt, sérstak-
lega er þessi leikandi nú sem
að á þeim, þar sem þeir sjálfir
hafa öll yfirráð í félaginu. Sam-
kvæmt þessu eiga bændur að
vera sínir eigin kúgaraf og böðl-
ar. Á meðan ísl. getur ekki skýrt
þetta á viðunandi hátt, svo að
einhver vitglóra verði í, er það
ein sönnun fyrir því, að hann sé
á flótta í málinu í heild sinni.
Eftir allt saman ætlar ísl. að
vera svo náðugur að lofa kaupfé-
lögunum að lifa! En samkvæmt
umræddri grein þríhyrningsins
er sú náð ekki veitt alveg skilyrð-
islaust hvað K. E. A. snertir.
Skilyrðin eru þau, að félagið hafi
lélegan húsakost fyrir starfsemi
sína,. lítið eða ekkert rekstursfé,
en þó eiifkum það að samvinnu-
menn verði ofurseldir tvöfalda
skattinum.
Þessa miskunn munu samvinnu-
menn þakka eins og verðugt er.
Um tvöfalda skattinn verður
ritað sérstaklega hér í blaðið inn-
an skamms.
Eins o’g að framan er sýnt
fram á, er »íslendingur« lagður
á flótta frá árásum sínum á
Kaupfélag Eyfirðinga. Sá flótti
skal verða rekinn.
endi-anær snillingur í því að segja
stuttar og blátt áfram setningar
mjög skemmtilega.
Ungfrú Elsa Friðfinnsson og
Skjöldur Hlíðar sýna »villing-
ana«, Önrni og Henry. Elsu tekst
víðast vel,. en þó verður að geta
þess, að þar sem mest á reynir,
í iok þriðja þáttar, vill töluvert
skorta á, að hún hafi það vald á
á hlutverkinu, sem æskilegt væri,
vantar t. d. þrótt í röddina og
nægilega dramatiskan örvænting-
arkraft. Er þetta tæplega með-
færi nema þaulæfðrar og tilbreyt-
ingaríkrar leikkonu. — Skjöldur
leysiv sitt fremur vandræðalega
lilutverk af hendi lýtalaust og
sýnir mjög virðingarverða við-
leitni í þá átt að skila hlutverkinu
sómasamlega.
Þá eru ótalin þrjú hlut'verk og
öll þýðingarmikil hvert á sinn
hátt. Þessi hlutverk eru: Fjár-
málamaðurinn Lingley, leikinn af
Alfreð Jónassyni, séra William
Duke, leikinn af Sigurjóni Sæ-
mundssyni, og séra Frank Thonu-
son (rannsóknardómarinn), er
Kristján Sigurðsson kennari leik-
ur. Eru þau öll sæmilega af hendi
leyst, þegar tekið er tillit til þess,
að leikendurnir eru viðvaningar (
Ritfregn.
Séra Magnús Helgason:
SKÓLAEÆÐUB. Útgef-
andi: Samband íslenzkra
bamakennara.
Skömmu fyrir jólin veturinn
1931 kom á markaðinn bók, er
vakti svo mikla eftirtekt og hlaut
slíkar vinsældir, að sjaldgæft
mun vera um bók af líku tægi.
Þetta voru Kvöldræður séra
Magnúsar Helgasonar. Þeir, sem
kynnst höfðu séra Magnúsi per-
sónulega,. voru að visu ekki hissa
yfir þessum vinsældum bókarinn-
ar, því frá slíkum manni gat ekk-
ert annað en gott komið, auk
þess sem það var mörgurn kunn-
ugt, að séra Magnús talaði og
ritaði afburða fagurt íslenzkt
mál.
Og nú má það vera gleðiefni
öllum þeim, sem lásu Kvöldræð-
urnar sér til hugbótar og ánægju,
að nú er komin á markaðinn ný
bók eftir þennan öndvegis kenn-
ara og kennimann, og ber sú bók
nafnið Skólaræöur.
Eins og kunnugt er, starfaði
séra Magnús Helgason heilan
aldarfjórðung sem skólastjóri við
Kennaraskóla íslands. Fyrst 4
ár við kennaradeild Flensborgar-
skólans, og síðan 21 ár lem for-
stöðumaður Kennaraskólans i,
Reykjavík, og er hann lét af því
starfi vorið 1929, hafði hann
starfað samfleytt 50 ár sem
prestur og kennari. Það er þó
ekki vegna hins langa starfstíma,
sem hann ber höfuð og herðar
yfir samtíðarmenn sína á þessu
sviði, heldur fyrir afburða hæfi-
leika og glæsimennsku, sem prest-
ur og skólamaður, er ætíð mun
skipa honum höfðingjasess á því
sviði.
starfi sínu. Þó má geta þess, að
leikur Alfreðs er mun beztur,
enda er hlutverkið eitt af þeim
skemmtilegustu og skýrustu í
leiknum.
Það verður að teljast mikið
þrekvirki af Leikfélagi Akureyr-
ar að hafa komið sýningu þessa
einstæða leiks upp, á jafn stór-
myndarlegan hát't og raun ber
vitni um. Leikurinn er mjög
vandasamur viðfangs og krefst
mikillar nákvænmi og alvöru í
meðferð allri, miklu meiri en
flestir áhorfendur gera sér í
fljótu bragði grein fyrir. Er
það leiðbeinandanum, Ágúst
Kvarah, til mikils sóma, hve vel
hefir tekizt. Ber öll sýningin
glögg merki hinnar öruggu og
vandvirku leikstjórnar hans. Bæj-
arbúar ættu að sýna þessu starfi
hans þann sóma að sækja vel
þessar íeiksýningar, þar sem þá
líka, að leikurinn sjálfur,. frá
hendi höfundarins verðskuldar
það, en um þá hliðina hefir áður
verið getið í þessu blaði og verð-
ur ekki endurtekið hér. Skal þess
eins getið, að leikurinn »Á útleið«
skilur meira eftir í huga áhorf-
enda en venjulegar leiksýningar
gera.
Slcólaræður byrja á endurminn-
ingum hans heiman frá Birtinga-
holti, æskuheimili hans. Þar næst
kemur meginkafli bókarinnar,
ræður haldnar við set'ningu og
uppsögn Kennaraskólans fi’á
1908—1929, þó ekki nærri því
allar, og loks: Nokkur erindi um
uppeldi og kennslumál, og þar af
þrjú erindi um ' kristindóms-
fræðslu barna.
Af þessu yfirliti munu nú ef
til vill einhverjir fá þá hugmynd
um bókina, að hér geti vart verið
um girnilega bók að í’æða, en
svo er þó vissulega, og sá, sem
bókina byrjar að lesa, mun tæp-
lega geta hætt fyrr en bókin er
á enda.
Það eru einhverjir töfrar í stíl
séra Magnúsar. Yfir honum er
einhver heiðríkja og fegurð, sem
getur jafnvel gert hvaða efni sem
er skemmtilegt, og þar við bæt-
ist svo frábær frásagnargáfa. Af
þeim 24 ræðum í bókinni, sem
haldnar hafa verið annaöhvort
við skólasetningu eða skólaslit, er
engin annari lík. Þær eru að vísu
líkar að því leyti, að hinn sami
andi svífur þar alls staðar yfir,
andi, sem jöfnum höndum er
mótaður af kjarna kristindóms-
ins og því göfugasta og heilbrigð-
asta í íslenzkri þjóðarsál að fornu
og nýju. En hver einasta ræða
flytur eitthvað nýtt,. einhver gull-
korn, eitthvað, sem fer eldi um
hugina, og lætur manni hlýna um
hjartaræturnar, þótt alls staðar
sé sama hjartað, sem undir slær.
Þeir, sem engan áhuga hafa fyrir
kennslu eða skólamálum, geta
vissulega lesið slíkar bækur sér
tii óblandinnar ánægju. Og það
er sannarlega hressandi að geta
við og við fleygt frá sér öilu
þessu rusli,. sem maður er næst-
um því neyddur til að lesa, og
Jöriio flxnafellskot
í Saurbæjarhreppi er iaus til ábúðar
í næstk. fardögum. — Sala getur kom-
ið til mála. — Nánari upplýsingar
gefur undirritaður.
Kálfagerði 18. febr. 1935.
Jón Sigfússon.
Götulif.
Ljós eru kveikt, — nú er kvöld í
bænum —
og kyrð yfir sænum. —
Tungisljósið strýkur um strendur og
og stjörnurnar loga. — V0Sa>
Glauniur og hróp hinna gjallandi róma
um göturnar óma. —
Hið blossandi líf er úr böndtun að
rakna,
og bærinn að vakna. — —
Þeir, sem að nærast við nautnanna
— nóttunni unna. brunna,
Meðan tunglsljósið strýkur um
strendur og voga
— og stjörnurnar loga. —
Og' þeir, sem að finna ekki þreyju
í sér heima
en þurfa að gleyma,
fleygja sér út í freyðandi strauminn
— í freisið og glauminn. •—
Það er skilið og mætzt, það er skrafað
og skoðað og vegið. °k hfegið
Læðst út í húmið og lifað og notið
og lögmálið brotið. •—
Og stundum er dómur sá fluttur og
felldur,
sem framtíðin geldur. —
Þá sorgirnar elta til yztu skara,
sem afvega fara.-------
Nautnanna skjól, það er næturlífið
ög náðin og kífið.
í augnablikshrifningu allt er goldiö,
bæði andinn og holdið.
Það er lofað og svikið með lygi á
og lipurð í svörum. vörum
Hin sjúka gleði er til sigurs hafin,
og sorgin er grafin. — —
Æskan er tryllt í að tilbiðja og hljóta
og töfranna njóta. —
Rún mænir sig þreytta inn í
munaðareldinn
í myrkrinu á kveldin. —
Hún gálaust því hampar, sem er
helgast og skýrast
og hjartanu dýrast. —
Og nautnimar sigra, þær svelgja allan
þróttinn
og svo kemur nóttin.----------
/
Valdemar H6lm Hallstað.
tekið Kvöldræður eða Skólaræður
og notið þeirVa andlegn nautna,
sem þær hafa að flytja manni.
Og eins og ég get ekki kosið
þjóð minni betra hlutskipti en
það, að eignast sem flesta syni
líka séra Magnúsi Helgasyni, svo
vildi ég um leið óska, að þjóðin
bæri gæfu til að eignast margar
slíkar bækur sem Kvöldræður og
Skólaræður, svo sígildar exm þær
báðar.
Kaupið og lesið þær bækur,
þær munu fást hjá flestum bók-
sölum og Sambandi íslenzkra
barnakennara.
Hanne$ J. Magnússon.