Dagur - 01.08.1935, Síða 2

134
D AGUR
31. tbl.
Ný ár᧠íhaldsins á
Slgurð Krl§tin§§on.
Síðasti »íslendingur skýrir frá
því, sem rétt er, að Sígurður
Kristinsson forstjóri hafi á aðal-
fundi S. í. S. kunngert, að á síð-
astliðnu ári hafi Sambandið geng-
ið í samband ensku kaupfélag-
anna í Manchester, af því að á
þennan hátt hafi verið hægt að
ná betri kjönim hjá enska sam-
bandinu en ella.
Út af þessu heldur svo ísl. lang-
an reiðilestur — auðvitað af ein-
skærri ást og umhyggju fyrir S.
i. S. og samvinnumönnum! Varar
blaðið samvinnumenn mjög við
Sigurði Kristinssyni og fullyrðir,
að með þessari ráðstöfun hafi
hann ofurselt Samband ísl. sam-
vinnuíélaga enskum auðvalds-
hring og sé sjálfstæði S. í. S. þar
með úr sögunni. Jarðeignir sam-
vinnufélagsbænda og aðrar eignir
þeirra séu veðsettar enska auð-
valdshringnum fyrir skuldum S.
í. S., og geti því hringurinn hve-
nær sem er gengið að bændum
eöa leikið þá eftir geðþótta.
Síðan gefur þetta kaupmanna-
málgagn í skyn, að Sigurður
Kristinsson hafi með þessari ráð-
í »íslendingi« 5. þ. m. birtist
grein ein, þar sem deilt er mjög
á K. E. A. og framkvæmdastjóra
þess fyrir skiptin á jarðskjálfta-
fé því, er úthlutað hefir verið.
Að sönnu er grein þessi ekki þess
verð að henni sé mikill gaumur
gefinn, því hún er tóm ósannindi
og ski'ifuð af óhreinum hvötum í
þeim tilgangi að ófrægja og sví-
virða aðra.
Vilhjálmur Þór hefir nú, eins
og vænta mátti, þegar svarað
greininni og lið fyrir lið brotið ó-
sannindin á bak aftur, svo að þar
við er í raun og veru litlu aö
bæta.
En mér finnst það vart sæm-
andi að einhverjir af þeim mörgu,
er styrks þessa urðu aðnjótandi,
láti ekki til sín heyra og kveði við
annan tón en gapuxi sá, er í Isl.
skrifar, og sem virðist hafa sín-
ar helztu heimildir úr Gróusög-
um þeirra ábyrgðarlausu ofbeld-
issóða, er kalla sjálfa sig »þjóð-
ernissinna«. Sést þar greinilega
hið nána samband milli þeirra og
íhaldsins.
fsl. segir, að »þeir, sem fyrir
skaðanum urðu, hafa ekki séð
eyrir (á að vera eyri; gapuxinn
kann ekki móðurmál sitt) af jarð-
skjálftasjóðnum«, og að »óskir
þeirra manna, er húsín áttu, sem
gera átti við, eða endurbyggja,
hafa algerlega .verið að vettugi
virtar og það eitt gert, sem K. E.
A. og umboðsmönnum þess þókn-
aðist«.
Mér er nú spurn: Fyrir hvað
hefir þá verið byggt, ef að menn
hafa ekkert séð af samskotafénu V
stöfun ofurselt kaupfélögin vit-
andi vits í hendur miskunnar-
lausu, útlendu auðfélagi -— með
öðrum orðum: sviki'ð alla sam-
vinnimenn landsins á hinn ó-
drengilcgasta hátt.
Á þenna hátt varar málgagn
kaupmanna samvinnumenn viö
þeirri skelfilegu hættu, sem þeim
stafi af svikum og ódrengskap
Sigurðar Kristinssonar.
öll mælgi ísl. um þetta efni er
botnlaus vitleysa.
Samband ensku samvinnufélag-
anna, er á ensku heitir »Coopera-
tive Wholsale Society« (skamm-
stafað C. W. S.) er hliðstætt S. I.
S. að ööru en því, að það er opið
til inngöngu samvinnusambönd-
um -annara landa, til þess að þau
geti notið þar betri kjara í við-
skiptum. C. W. S. er ekki auð-
hringur fremur en önnur sam-
vinnusambönd, því þar ríkir full-
komið lýðræði á þann hátt, að at-
kvæði og áhrif hins fátæka hafa
jafnt gildi og þess rika, gagn-
stætt því sem er í auðfélögum,
þar sem auömagn einstaklingsins
er öllu ráðandi. Annars er það
Hafa rnenn þá byggt af eigin
ramleik, fyrir eigið féV Ónei; þaö
vita allir að svo er ekki. Það hef-
ir verið byggt fyrir fé úr þessum
umrædda sjóði, og úr honum hef-
ir verið veitt eftir undangengnu
mati byggingarfróðra manna, er
látnir voru meta skemmdir þær,.
sem af jarðskjálftunum hlutust á
hverjum stað.
Þá virðist méi' að ekki geti ver-
ið um annað að ræða í þessu efni,
sem fsl. setur fyrir sig, en það,
að menn menn hafi fengið of lít-
ið af peningum í hendurnar, en
of mikið af efni frá K. E. A.
Þetta er algerlega gripið úr lausu
lofti. Það eru margar algerlega
heilbrigðar ástæður fyrir því, hve
mikið hefir verið látið af efni, og
skulu hér tvær tilnefndar:'
1. Þó að mikið safnaðist í sjóð-
inn, þá var þörfin íyrir efni til
endurbygginga svo aðkallandi, að
það þoldi enga bið að fullnægja
henni. K. E. A. lánaði því efni,
áður en nokkur sjóður varð til og
síðan langt fram yfir það, sem
sjóðurinn var á hverjum tíma. Á
ísl. við það, að K. E. A. hefði
heldur átt að lána peningaV Að
sjálfsögðu er það í samræmi við
lífsskoðun íhaldsmanna að telja
peningana hafameiragildi en verð-
mæti þau, sem fyrir þá fást. Lýs-
ir það þröngsýni maurapúkanna.
2. Ég veit um menn í tugatali,
og er ég, sem þetta skrifa, einn
af þeim, sem beinlínis óskuðu að
fá einungis efni út á það, sem
metið var hjá þeim, vegna þess
að þeir ætluðu að leggja fram
vinnu sjálfir og gerðu það. —
kátbroslegt, þegar auðvaldsblað,
eins og ísl. er, tekur það ráð að
hræða fólk á auðvaldinu!
S. i. S. hefir nú gengið í enska
samvinnusambandið, en þar með
hefir það ekki ofurselt sig á
nokkurn hátt eða rýrt sjálfstæði
sitt hið minnsta, því inngöngunni
fylgja engar skuldbindingar frá
þess hálfu.
Það er hrein íhaldslygi, að
jarðeignir og aðx'ar eignir sam-
vinnumanna séu veðsettar enska
sambandinu. Samb. ísl. samvinnu-
íélaga slculdar ekki enska sam-
bandinu einn einasta eyri.
Það eru kommúnistar, sem
fyrstir hafa hampað þeiri'i lygi,
að kaupfélögin séu auðhringir.
Nú er isl. fárinn að éta þessa
lygi upp eftir þeim, og hafa kom-
múnistar á þann hátt gerzt læri-
meistarar »islendings«.
En það er ekki af umhyggju
fyx'ir S. í. S., sem ísl. er að í'æða
þetta mál. Það er þýlyndi við
kaupmenn, sem rekur blaðið til
þess að snuðra eftir rógsefni á
hendur forstjóra S. í. S., er þeir
hata sem hættulegan keppinaut.
Samvinnumenn skilja, að þar
liggur fiskur undir steini. Þess
vegna taka þeir þessari nýju á-
rás íhaldsins á Sigui'ð Kristins-
son með kaldri fyrirlitnmgu.
Hvað hinu viðvíkur að menn hafi
ekki verið sjélfráðir gerða sinna
viö 1 byggingar og aðgerðir húsa
sinna vegna ráðríkis umboðs-
manna K. E. A., þá er það naum-
ast svai-a vert, því í fyi'sta lagi
voru þessir umboðsmenn K. E. A.
við byggingarnar, sem ísi. er að
blaði-a um, engir til, þar sem
blaðið í'uglar saman efnislánum
K. E. A. og störfum jarðskjálfta-
nefndarinnar, og í öðru lagi var
þaö allt eins algengt, að menn
sæju alveg sjálfir um byggingar
og aðgerðir á húsum sínum án
nokkurs sérstaks eftirlits af hálfu
nefndarinnar.
Þá er hlægilegt að lesa pistil-
inn um leiryörusendingarnar. Ég
þekki mjög víða tii, þar sem skað-
ar urðu af völdum jarðskjálft-
anna, en ég veit hvei’gi af slíkum
sendingum. Eða er ísl. að di-ótta
því að mönnum á jarðskjálfta-
svæðinu, að þeir séu svo óráð-
vandir að taka á móti styi'k af al-
mannafé, sem ætlaður er bág-
stöddu fólki, án þess að hafa
nokkurn skaða hlotið sjálfir? Sízt
munu slíkar aðdi’óttanir vera til
þess fallnar að auka fylgi blaðs-
ins og var það þó ekki mikið fyr-
ir, —
ísl.' er mjög angistai'fullur út
af því, að ekki skuli vei'a komin
skilagrein frá nefndinni. Það ér
nú svo að stai'finu er enn ekki
lokið og sjóðurinn því óuppgerð-
ur. En ekki þai’f að efa að skila-
greinin komí, þegar hægt er, og
hefði því vei’ið .sæmi’a fyrír isl.
að doka við með aðdi'óttanir sín-
ar og óhróður þangað tii, en það
hefir blaðinu verið um megn, af
þvi innibyrgð illgirni þess hefir
orðið að fá úti'ás sti'ax.
Greinarliöf. talar um hina
miklu óánægju, er ríki á rneðai
fólks á jarðskjálftasvæðinu. Það
má vel vera að hann hafi getað
þefað upp einhvern óánægðan
rnann. Sumir menn eru þannig
gex'ðir, að þeirn er ekki liægt að
gera til hæfis og eru því óánægð-
ír með allt og alla. En ekki kæmi
mér það á óvai’t, þó að þessi is-
lendingsgrein, með öllum sínum
ósannindum, vekti meiri óánægju
meðal þeirra, er styi’ks hafa notið
úr jarðskjálftasjóðnum, heldur en
afskipti j arðskj álftanefndarinnar
og K. E. A. hafa gert í sambandi
við bætur fyrir jarðskjálftatjón-
ið. Er isl. vel að þeírri óánægju í
sinn garð kominn.
Læt ég svo staðar numið um
þessi efni að sinni, en vænti þess,
að fleiri styi'kþegar láti til sín
heyra, ef ísl. heldur áfram upp-
teknum hætti.
16. júlí 1935.
Styrkþegi.
Piltur drukknar. Miðvikudaginn í
síðustu viku var Jörundur Jörundsson
úr Hrísey að flytja bein frá Dalvík til
evjarinnar ásamt tveimur ungum son-
um sínum. Kom þá ólag á bátinnf svo
iiann sökk. Yngri drengurinn, Þor-
steinn að nafni, drukknaði, en Jörundi
og eldra syni hans tókst að fleyta sér
á hlerum úr bátnum, unz bátur frá
Dalvík bjargaði þeim.
Geysir í Haukadal gaus síðastliðinn
sunnudag eftir nær 20 ára hvíld. Stóð
gosið yfir í 15 mínútur og var 40—60
metra hátt. Síðan hafa gosin haldið á-
fram við og viö.

gHWfWWHtHWIWHWK
| JMýKomið:
^ Rúsínur með steinum
2? Do. steinalausar
m Kúrenur
ggj Gráfíkjur.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Nýlenduvörudeildin. NB
iiiiiiiyiiftiigi&iiiiiii
Nokkur orð ttl „ͧ1.“