Dagur - 10.10.1935, Blaðsíða 2

174
DAGUK
41. tbl.
Loforð og svik ihaldsmanna.
„Slétt nicð stétt“ lyrir
kosningar. Stétt móti
stétt eflir kosningar.
Um síðustu kosningar til Al-
þingis lét eitt hróp íhaldsmanna
hærra öllum öðrum. Þeir sögðust
ætla að sameina allar stéttir þjóð-
félagsins til samvinnu og sam-
taka. íhaldsmenn sögðust vera
flokkur allra stétta, og að þeir
bæru því hag allra þeirra jafnt
fyrir brjósti; þess vegna væru
þeir til þess kjörnir að sameina
stéttirnar til átaka allri þjóðinnl
til blessunar og farsældar. ihalds-
menn sögðu, að stjórnmálalegt
heróp sitt væri: »stétt með stétt«.
Þetta væri þungamiðja eða kjöl-
festa í pólitík þeirrá.
Fyrir kosningarnar þreyttust
íhaldsmenn ekki á því að útlista
fyrir kjósendum, hversu háska-
legt það væri, að ein stétt stæði
mót annari í hagsmunalegum efn-
um. Allar ættu þær að vinna sam-
an að almennri velferð hver ann-
arar.
En Adam var ekki lengi í Para-
dís, og Adam íhaldsins var heldur
ekki lengi talsmaður friðarins
stétta á milli, því strax og kosn-
ingaúrslitin urðu kunn, tóku í-
haldsmenn að bera hinn svartasta
róg milli þeirra tveggja vinnandi
stétta, er í sameiningu höfðu sigr-
að íhaldið, og því rógstarfi hafa
þeir haldið áfram allt til þessa
dags. Meginþátturinn í pólitísku
starfi íhaldsmanna hefir verið
rógurinn milli bænda í sveitum og
verkamanna í kaupstöðum. Meg-
inorka íhaldsblaðanna gengur ekki
til þess að sameina þessar stéttir,
heldur til að æsa þær hvor mót
annari. Þannig hafa foringjar í-
haldsflokksins troðið niður í saúr-
inn si-tt eigiö margyfirlýsta á-
huga- og hjartans mál: Stétt með
stétt, gerzt böðlar og svikarar
gagnvart sínum eigin hátíðlegu
loforðum um fastheldni við þetta
stefnumál sitt og sýnt með þvt,
að þetta boðorð þeirra, sem þeir
hömpuðu fyrir síðustu kosningar,
var ekki annað og átti aldrei ann-
að vera en kosningafals.
Þetta er harður dómur um þann
stjórnmálaflokk, er kennir sig við
»sjálfstæði«, en hann er jafn-
framt sorglega sannur, því stað-
reyndirnar tala, og það eru þær,
sem fella óhagganlegan dóm yfir
sundrungar- og spillingaröflum I-
haldsins. Það þýðir ekki að loka
augunum fyrir sannleikanum, þó
hann á stundum geti orðið rauna-
lega ferlegur ásýndum, eins og
þegar verk íhaldsins eru krufin
til mergjar.
Augu hinna hyggnari bænda og
verkamanna hafa á seinustu tím-
um opnast fyrir því, aö hagsmun-
ir þessara stétta fara mjög sam-
an. Þenna aukna skilning þola í-
haldsmenn ekki og reyna því með
dyggri aðstoð einkafyrirtækis
þess, er nefnir sig »Bændaflokk«,
að koma af stað sundrung meðal
bænda og verkamanna og vekja
tortryggni þeirra hver gegn öðr-
um. íhaldsmenn vita þ'að, að því
fastara sem bændur og verka-
menn þoka sér saman um sameig-
inleg hagsmunamál, því örðugra
verður fyrir íhaldið að skara eld
að kökum »máttarstólpanna« í
þeim flokki, en þeir »stólpar« eru
meðal annara milliliðirnir í verzl-
unarefnum að ógleymdum ýmsum
íjárbröskurum og fjársvindlurum,
sem íhaldið vill halda verndar-
hendi yfir. é
í sundrungar- og rógsiðju i-
haldsins og þess flokks, sem kenn-
ir sig við bændur, hefir komið
fram svo bjánalegt ósamræmi, að
óhugsandi er að nokkur heilvita
maður taki lengur nokkurt mark
á fleipri rógberanna. Morgunblað-
ið hefir tekið að sér það hlutverk
með aðstoð »bændavinanna«, aö
reyna að læða þeirri trú inn hjá
bændum, að Framsóknarmenn séu
algexdega háðir jafnaðarmönnum.
Vísir hefir aftur á móti það hlut-
verk að fi-æða verkamenn í því,
að þingfulltrúar þeirra séu orðnir
ánauðugir þi-ælar hjá Framsókn-
arflokknum. Þetta ósamræmi í
blekkingunum hefir komið víðar
fram en í blöðum íhaldsins. Það
hefir einnig komið fram á sjálfu
Alþingi hlægilegur tvískinnungur
í blekkingavaðlinum. Svo ramt
hefir kveðið að þessu, að þegar í-
haldsmaður var að halda ræðu 1
neðri deild um það, að Framsókn-
axTnenn væru alveg í vasa sósial-
ista, þá var annar íhaldsmaður í
efri deild að þruma um það, að
sósíalistar fengju engu að ráða
fyi'ir ofríki Fx-amsóknarmanna.
Þessu til sönnunar má geta þess,
að á Alþingi 1934 sagði Magnús
Jónsson í efri deild:
»En ég fer nú að efast um and-
stöðuna, úr því að hv. þm. Alþfl.
hér í deild hafa greitt atkvæði
með innflutningshöftunum, sem
þeir áður hafa verið mjög á móti.
Ég sé nú, að þeir hafa orðið að
kaupa dýru verði að fá að sitja í
sólskininu stjórnarmegin, og ef
til vill eiga þeir nú að greiða hluta
af því gjaldi«.
Sami íhaldsþingmaður lýsti þvf
og yfir í umræðum um mjólkux-
málið, að Framsóknarmenn hefðu
sett »handjárn« á sósíalista í því
máli. En rétt um sama leyti sagði
Thor Thors í neðxd deild:
»Langmestur hluti þeirra, sem
kusu Fi’amsóknarflokkinn, hefir
ekki ætlast til, að sá flokkur gengi
óskiptur sósíalistum á hönd og
léti þá eina öllu ráða«.
Geta menn nú borið saman
vitnisburði þessara tveggja sann-
leiksvotta íhaldsins um samband-
ið milli þeiri-a tveggja stjórn-
málaflokka, sem gert hafa með
sér málefnasamband um stjórn
landsins. Annar þeirra, M. J.,
segir, að Alþýðuflokkurinn eigi
þátt í stjórn landsins af náð
Framsóknarflokksins Qg verði að
kaupa þá þátttöku dýru verði,
þar sem þingmenn Alþýðuflokks-
ins séu kúgaðir til að greiða at-
kvæði að vrlja Framsóknai-
manna. Hinn íhaldsþingmaðuriim,
Th. Th., segir í sömu andr'ánni,
að Framsóknarflokkurinn sé ó-
skiptur genginn sósíalistum á
hönd, og að þeir ráði öllu.
Getur Íhaldsflokkurinn gert sig
berari að háðung en á þenna
hátt?
Auðvitað dylst engum að íhalds-
menn ljúga til og frá um sam-
bandið milli stjórnarflokkanna,
svona sitt á hvað, eftir því sem
þeir telja sér bezt henta í þann
og þann svipinn. Það er öllum
ljóst, að stj órna rflokkarni r hafa
gert með sér málefnasamband urn
ákveðna lausn ákveðinna mála, t.
d. um afurðasöluna innanlands,
tryggingarmálin o. fl. íhaldsflokk-
urinn hefir eftir megni reynt að
spilla fyrir því að kjötlögin geti
komið að tilætluðum notum fyrir
bændur. íhaldsmenn hafa reynt
að espa neytendur gegn skipulagi
á sölu mjólkur og sláturfjáx-af-
urða, en hefir lítið orðið ágengt
og orðið sér til minnkunar fyrir
allt það brölt sitt og margendur-
tekna sundrungarviðleitni. Allar
þeirra skemmdatih'aunir hafa
sti’andað á skilningi framleiðenda
og neytenda á sameiginlegum
hagsmunum beggja aðila, og að
allt sé betra en íhaldið. Bændur
vita, að því betri sem afkoma
vex-kalýðs kaupstaðanna er, þvi
hægai’a er þeim um vik að selja
framleiðslu sína á innlendum
markaði. Hirxsvegar skilja vei’ka-
menn í kaupstöðum það, að sízt
er það þeim til bóta að bændur
flosni upp frá búum sínum og
bætist í atvinnuleysingjahópinn á
mölinni.
Það er þessi gagnkvæmi skiln-
ingur, sem á að vera traustur
grundvöllur undir samvinnu þess-
ara tveggja vinnandi stétta,
verkamanna og bænda, nú og
framvegis.
En foringjar íhaldsins munu
halda áfram að bera róg á milli
þessara stétta, þar til beisk
reynslan kennir þeim, að svik
þeirx-a við eigin yfirlýsingai’, þó
undir fölsku yfirskini hafi verið
gefnar, koma þeim sjálfum held-
ur óþægilega í koll.
Fimmtíu ára minniarrit
Hins Evangeliska Lúterska
Kirkjufélags íslendinga í
Vesturheimi 1885—1935, eft-
ir prófessor Riehard Beck
Ph. D.
Það heyrist stundum talað um,
aðdeyfð sé yfir íslenzku kirkjulífi
og er það þá jafnframt afsakað
með dreifbýli íslenzku sveitanna,
fámenninu og þeii’ri hörðu bai’-
áttu, sem menn verða að heyja
þar oft og einatt fyrir tilveru
sinni, svo að hin andlegu mál
lenda í undandrætti og komast
ekki að fyrir annríki dagsins. —
Satt er það, að margir slíkir örð-
ugleikar hafa æfinlega orðið
steinar í götu íslenzkra málefna,
ekki aðeins kirkjunnar, heldur
hverskonar félagssamtaka yfir-
leitt, enda munu fáar þjóðir vera
sundui’lyndari en vér fslendingar.
Slíkt er og að vonum, því að vér
eigum ætt vora að telja til hinna
mestu ójafnaðarmanna, þar sem
voru forfeður vorir, þeir er fyrst-
ir íoru að byggja ísland. Þeir
felldu að jafnaði ekki skap saman
við aðra menn, enda leituðu þeir
hingað, til þess að þurfa ekki að
semja sig að neinna siðum nema
sjálfra sín. Þegar landið fór svo
að byggjast og ekki varð hjá því
komist, að hafa meira samneyti
við aðra menn, en að fremja á
þeim víkingu og ránskap, lenti
allt í styrjöld, eins og kunnugt er
orðið og varð það því valdandi,
\ að fsland komst undir erlend yf-
irráð og hneig til niðurlægingar
og ómenningar um margar aldir.
Nú þegar sjálfforræðið er endur-
heimt og þjóðin örlítið að rétta
sig úr kútnum, logar allt í deilum
enn á ný. Hið eina, sem menn
sýnast þá hafa nokkum veginn
rænu á í dreifbýlinu, er að flokka
sig til sundurlyndis og óeiningar
í stjórnmálum. Þetta er ávöxtur-
inn af vorri hreinræktuðu ein-
staklingshyggju.
En þetta er nú ekki nema útúr-
dúr! Þeir, sem blöskra örðugleik-
arnir á íslenzku félagslífi hér
heima fyrir, ættu að kynna sér
sögu íslenzku kirkjunnar vestan-
hafs. Hvað er dreifbýlið hér í
■HHHHHHHHHIHW
ÍVínberl
ágæt tegund
nýkomin.
'M* Kaupfélag Eyfirðinga.
g® Nýlenduvörudeild.
MiimmimmmiiiiiMi