Dagur - 24.09.1936, Qupperneq 4

164
D AGUR
39. tbl.
Flokkarnir og lýðræi
Nú á dögum er ekki um annað
tíðræddara en lýðræði og einræði,
bæði hér á lahdi og annarstaðar,
enda eru þeir atburðir nú að ger-
ast í heiminum, sem gera þetta
eðlilegt. Víða bera þeir stjórn-
málaflokkar, sem hingað til hafa
fylgt lýðræði (Demokrati), það
hvor á annan, að þeir séu að verða
einræðisflokkar. Hægri flokkarnir
kalla stefnu vinstri flokkanna
„kommúnisma11 og tala um „sam-
fylkingu“ hins „rauða hyskis“, og
vinstri flokkarnir bera aftur á
hina að þeir séu „Nazistar11 eða
„Facistar11. Þessa er einnig mjög
farið að gæta í blaðadeilum hér á
landi.
Blöð stjórnarandstæðinga, eink-
um Morgunblaðið, hafa nýlega
fundið upp slagorð, er svo hljóðar:
„Með lygum skal land vinna“.
Þau leggja að vísu þessi orð
stjórnarflokkunum í munn, en
engu er þó líkara, en að bæði
Morgunblaðið, „Framsókn“ og
fleiri blöð stjórnarandstæðinga,
trúi á kraft þessara orða og sigur
þeirrar stefnu og starfsaðferðar,
sem 1 þeim felst. Öll ósannindi
þeirra í vor og sumar um land-
helgisgæzluna, lántöku erlendis,
jarðræktarlögin, komu Staimings
hingað og margt fleira, geta varla
verið af öðru sprottin.
Eitt það nýjasta, sem Morgunbl.
hefir fundið upp af þessu tagi, er
„samfylkingin“, sem það segir að
sé komin á, eða að minnsta kosti í
undirbúningi, á milli Framsóknar-
flokksins, Alþýðuflokksins og
Kommúnista. Takmark þessarar
samfylkingar á svo auðvitað að
vera það að koma hér á kommún-
istisku einræði. Á þessu hamrar
svo blaðið dag eftir dag.
Ég þarf nú varla að taka það
fram, að allt það, sem Morgunbl.
segir um þetta efni, eru rakalaus
ósannindi. Ég hefi beztu heimildir
fyrir því, að ekkert slíkt hefir ver-
ið eða er á döfinni, að minnsta
kosti hvað Framsóknarflokkinn
snertir, og ég tel víst, að sama sé
að segja um Alþýðuflokkinn, þó
mér sé það ekki eins kunnugt.
Stjórnarandstæðingar, bæði
„Sjálfstæðismenn“ 'og aðstoðar-
menn þeirra, hinir svokölluðu
„Bændaflokksmenn“, hafa bæði í
ræðu og riti borið stjórnarflokk-
unum á brýn „einræðisbrölt og
ofbeldi“ í sambandi við afgreiðslu
þingmála, sökum þess, að þeir hafa
stundum samþ. mál á Alþingi, sem
allir stjórnarandstæðingar voru á
móti. Þetta er auðvitað hin mesta
fjarstæða, því það er einmitt ein
af grundvallarreglum lýðræðisins
að meiri hlutinn ráði. Ég skal að
vísu játa, að minni hluti getur
haft alveg eins rétt fyrir sér, en ef
hann á að ráða, þá er það ekki
lýðræði.
Það er þó langt frá að ég vilji
halda því fram, að minni hlutinn,
hvort heldur er á þingi eða ann-
arsstaðar, eigi að vera réttlaus.
Þvert á móti væri æskilegt að
sýna honum alla sanngirni og taka
>•••••••••.................
tillit til hans eins og hægt er, en
skilyrði fyrir því verður þá auð-
vitað að vera það, að hann vilji
taka á sig hluta ábyrgðarinnar
með meirihlutanum. En það hafa
núverandi stjórnarandstæðingar
ekki viljað gera. Þeir vilja fá að
ráða, og hafa fengið að ráða sumu,
t. d. um fjárveitingar, en þeir vilja
jafnframt kenna stjórninni og
stuðningsflokkum hennar um allt,
sem miður fer, jafnvel hai'ðindi,
aflaleysi, verzlunarhöft annarra
þjóða og líklega einnig borgara-
styrjöldina á Spáni, eða ætli það
sé ekki stjórninni að kenna, að
ekki er hægt að selja fisk til Spán-
ar? Þetta ábyrgðarleysi núverandi
stjórnarandstæðinga hefir meðal
annars komið greinilega fram x
fjárlagatillögum þeirra. Hver, sem
kynnir sér þær óhlutdrægt, hlýtur
að sjá að þeir hafa auðsjáanlega
litið svo á, að það væri ekki þeirra
verk að sjá fjárhag ríkissjóðs
borgið, það ætti stjórnin og henn-
ar menn einir að gera, og þó hefir
ekki verið beitt neinni hlutdrægni
um fjárveitingar á fjárlögum, það
er auðvelt að sýna og sanna, svo
ekki hafa stjórnarandstæðingar þá
afsökun.
Það er lýðræði, að meiri hlutinn
í hverju máli ráði, en einræði, að
völdin séu hjá einum manni eða
mjög fáum. En hver er þá réttur
minni hlutans í lýðræðislandi?
Hann er einkum sá, að mega afla
skoðunum sínum fylgis opinber-
lega og óhindrað, eftir því sem
hann getur. í einræðislöndunum
er ekki skoðanafrelsi, ekki prent-
frelsi né málfrelsi. En hvernig er
þessu varið hér á landi? Það þarf
ekki annað en lesa blöð stjórnar-
andstæðinga til að sjá það. Þau
ekki einasta deila á ríkisstjórnina
fj'TÍr hverja einustu stjórnarráð-
stöfun, sem hún gerir, heldur við-
hafa þau hin verstu fáryrði um
hana og hina ráðandi flokka. Ég
er að vísu ekki kunnugur blaða-
mennslu annarra þjóða, en ég ef-
ast mjög um það, að nokkursstað-
ar í heiminum sé annar eins
munnsöfnuður leyfður um sjálfa
ríkisstjórnina eins og viðhafður er
af stjórnarandstæðingum hér á
landi, og á ég þar reyndar ekki
eingöngu við núverandi stjórnar-
andstæðinga, heldur hefir tónninn
verið svipaður í garð allra ríkis-
stjórna í þau 32 ár, sem liðin eru
síðan við fengum innlenda stjórn.
Það sé langt frá mér að hæla slíku
og án efa fylgir ýmiskonar spill-
ing þeim óvandaða rithætti, sem
hér er viðhafður, en þess ber þó
jafnframt að gæta, að þetta getur
aðeins viðgengizt vegna þess, að
við höfum fyllra lýðrœði, heldur
en líklega flestar aðrar þjóðir.
Núverandi stjórnarflokkar eru
lýðræðisflokkar. Hinir þingflokk-
arnir segjast einnig vera það. Hér
skal ekkert um það fullyrt; telja
má þó fullvíst, að mikill hluti
flokksmanna aðhyllist lýðræðið
ennþá. Hitt er og auðsætt, að þeim
flokkum, sem standa yzt, hvort
heldur er til vinstri eða hægri, er
hœttast við að smittast af öfga og
nfbeldisstefnum til heggja hliða.
Fimmtudaginn 1. október n. k. verða seldar við uppboð
að í’órustöðum i Öngulstaðahreppi nokkrar kynbótakindur, tilheyr-
andi sauðfjárræktarbúinu þar. — Uppboðið hefst kl. 1 eftir hádegi.
Pórustöðum 20. september 1936.
Eiríksson.
Garðlönd.
Éeir, sem kynnu að óska eftir að
fá á leigu plægt land á Oddeyri til
matjurtaræktar, sendi umsóknir fyrir
1, Okt, n. k,
Akureyri, 21. Sept. 1936.
Bæjarstjórinn.
Þess vegna er Framsóknarflokkn-
um minnst hætta búin í þessu
efni, ailra flokka í landinu, af því
hann er miðflokkur, flokkur, sem
byggir blátt áfram tilveru sína á
lýðrœðinu.
En þó allir þeir flokkar, sem
eiga fulltrúa á Alþingi, kunni að
vera lýðræðisflokkar, þá er hitt
víst og öllum kunnugt, að einræð-
is- og öfgastefnurnar hafa náð fót-
festu hér á landi og að töluvert er
gert til að útbreiða þær af fylgis-
mönnum þeirra, einkum meðal
æskulýðsins. Það sýnist að vísu
mjög ólíklegt nú, að slíkar stefnur
nái nokkru sinni tökum á þjóð-
inni, en hver veit hvað framtíðin
ber í skauti sínu? Að minnsta
kosti er nú kominn tími til að
gæta allrar varúðar í þessu efni,
meðal annars með því að veita
þessum stefnum ekki óbeinan
stuðning, því hann getur orðið
þeim alveg eins drjúgur til fram-
dráttar eins og „agitationir" fylg-
ismanna þeirra. Ekkert greiðir
betur götu einræðisins en vantrú
á ríkjandi skipulagi og virðingar-
leysi fyrir lögunum og þeim venj-
um og stofnunum, sem þjóðinni
hafa verið helgar. Hinar taum-
lausu pólitísku æsingar stjórnar-
o.ndstœðinga og svívirðingar
þeirra um ríkisstjórnina og Al-
þingi mundu t. d. helzt hafa áhirf
í þessa átt, ef áhrifin eru nokkur.
„Sjálfstæðisflokkurinn“ segist
vera lýðræðisflokkur og ég efa
ekki, að fjöldi manna í þeim flokki
vill að svo sé. Þessir menn ættu
að athuga það, hvort blöð þeirra,
eins og t. d. Morgunblaðið, greiða
ekki, þó óbeinlínis sé, götu ein-
ræðisins miklu betur, heldur en t.
d. Nasistablaðið „ísland“ og blöð
kommúnista.
Það má að sjálfsögðu margt að
lýðræðinu finna, enda öll manna-
verk ófullkomin, og þingsjórnar
og þingræðisfyrirkomulagið hefir
auðvitað sína galla, enda ef til vill
gengið of langt hér hjá okkur og
reyndar víðar. En það er þó bezta
stjórnarformið, sem mannkynið
hefir ennþá fundið upp. Hvað
okkur íslendinga snertir, þá ætt-
um við að minnast þess, að ein-
mitt undir þessu stjórnarfyrir-
komulagi hafa orðið langsamlega
meiri framfarir og umbætur hjá
okkur, heldur en á 1000 árum áð-
ur, þótt enn sé ekki allt fengið, og
að olckar beztu menn hafa varið
Uf) sínu til að berjast fyrir því
Þakpapp
þakjárn, saumur,
hitunartæki.
Gunnar Guðlaugsson.
Vetrarstúlku
vantar mig.
Samúel Kristbfarnarson
rafvirki.
HERBEKGI óskast tilleigu
nú þegar. helzt í miðbænum. —
Upplýsingar í síma 133.
Te
nýkomið
aðeins 95 aura pakkinn.
Nýlenduvörudeildin.
Svíð 'JT’ ,1"lr
Hallgrímur járnsmiður.
Heimavist lllenotasians á
•j vantar stúlku við
II matreiðslu í þrjá
næstkomandi mánuði. — Upp-
lýsingar hjá rádskonunni.
tapaðist, í síðast-
liðinni viku, á
leiðinni úr mið-
bænum og upp á brekku. Skilist
til lögreglunnar gegn fundar-
launum.
fxelsi, sem fengið er, eins og t. d.
Jón Sigurðsson.
Þó lýðræðið hafi sína galla, þá
býst ég við, að ef það væri afnum-
ið, mundi sannast á þjóðinni, að
„enginn veit hvað átt hefir fyrr
en misst hefir“.
Bernh. Stefánsson.
ZION,
Föstudaginn 25. sepfember, kl. 8,30
e. h.: Fyrirlestur um Jóhannes
postula.
Sunnudagínn 27. september, kl. 8,30
e. h.: Almenn samkoma.
Allir eru hjartanlega velkomnir.
Ritstjóri: Ingirnaa' Eydal.
Prentsmiðja Odds Björnssonar.