Dagur - 12.11.1936, Blaðsíða 2

190
DAGUR
46. tbl.
K v i ( I u ii
til Ólafs
Herra Ólafur Jónsson heilsar
enn upp á mig í 44. tölubl. „ís-
lendings“ og þó varla verði sagt,
að þar komi neitt nýtt fram og
þessi síðasta ritsmíð hans sé eig-
inlega útþynning hinna fyrri, þá
mun þó kurteislegra að svara
kveðjunni með fám orðum. En
hann verður þó að afsaka, að ég
geng fram hjá ýmsum endurtekn-
ingum hans, sem ég er búinn að
marg-hrekja, og eins, að ég nenni
ekki að eltast við nema sumt af
útúrsnúningum hans og rang-
færslum á orðum mínum.
Ég gat um það þegar í fyrri
grein minni um Búnaðarþingið, að
ég hefði þá aðeins séð fyrri hlut-
ann af nefndaráliti meirihlutans,
svo ég játa ekkert nýtt í þessu
efni í síðari greininni, þó Ólafur
reyni að láta líta svo út. Hinsveg-
ar voru mér þá þegar kunn öll
„rök“ Búnaðarþingsmeirihlutans,
bæði af fyrri skrifum Ól. J. og
annarra samherja hans, frásögn
Morgunblaðsins af umræðum i
Búnaðarþingi og fleiru, enda kom
ekkert nýtt fram í nefndarálitinu.
Ég tel mig því hafa haft fulla
heimild til að taka gjörðir Búnað-
arþings til athugunar og Ólafur
hefir ekki heldur svo mikið sem
gert tilraun til að sýna fram á, að
ég hafi farið rangt með, er ég gat
um ástæður þær, er búnaðar-
þingsmeirihlutinn bar fyrir sig,
heldur slær því bara föstu, með
ekki meira en í meðallagi vönd-
uðu orðbragði, að ekkert sé að
marka það sem ég segi um þetta,
af því ég hafi ekki verið búinn að
sjá síðari hluta nefndarálitsins.
Ég skora hér með á hann að
nefna dæmi þess, að ég hafi far-
ið rangt með um ástæður meiri-
hlutans.
Var Búnaðarþingið
ólöglegft ?
Ólafur heldur sig enn við það,
að lögum Bf. ísl. hafi verið breytt
á Alþingi, en þó er öll grein hans
vörn út af því, að lögum félags-
ins var ekki breytt á Búnaðar-
þingi og að þau eru því óbreytt
enn. Samkvæmt kenningu hans
eru lögin því bœði breytt og ó-
breytt. Hann virðist hafa „fengið
þetta á heilann“ og engum söns-
um ætla að taka og verður þá
auðvitað við það að sitja, en flest-
ir aðrir munu geta gert greinar-
mun á því, að ríkisvaldið setur á-
kveðin skilyrði fyrir því, að Bf.
fari með framkvæmd jarðræktar-
laganna, sem að vísu gera nauð-
synlegt að Bf. breyti lögum sín-
um, ef það fellst á skilyrðin, og
aftur hinu, ef Alþingi hefði sett
Bf. lög, eða breytt lögum þess að
því forspurðu, eins og Ólafur seg-
ir. —
Búnaðarþingið breytti ekki lög-
um Bf. ísl. í samræmi við jarð-
ræktarlögin og tók ekki að sér
Jónssonar.
framkvæmd þeirra. Það er þessi á-
kvörðtm Búnaðarþingsins, sem um
er deilt. Virðist Ólafur nú vera
farinn að sjá það, að þetta muni
ekki verða vinsælt og þessvegna
leggur hann nú megináherzluna á
þá kenningu, sem hann einnig
drap á í fyrri grein sinni, að Bún-
aðarþingið hafi ekki haft heimild
til að breyta lögum félagsins, af
því það var aukaþing, því ef þessi
kenning er rétt, þá eru fulltrúarn-
ir auðvitað löglega afsakaðir — í
þetta sinn.
Er þá rétt að athuga þessa kenn-
ingu nánar.
í lögum Bf. ísl. stendur: „Lögurn
þessum má breyta á Búnaðar-
þingi.“ Þessi orð geta ekki skilist
á annan hátt en þann, að hvert
löglegl Búnaðarþing getur breytt
lögunum, ef fyrir því er nægilegt
atkvæðamagn, sem þarf að vera
3á fulltrúa. Þessi kenning Ólafs
um að ekki hafi verið heimilt að
breyta lögunum getur því ekki
byggzt á öðru en því, að Búnaðar-
þingið í haust hafi verið ólöglegt,
enda heldur hann því beinlínis
fram og byggir það á þessum orð-
um laganna: „Búnaðarþing skal
haldið annað hvert ár í Reykjavík,
nema Búnaðarþingið samþykki
annan fundarstað.“ Þarna er það
gert að skyldu að halda þingið
annað hvert ár, með öðrum orð-
um: það má ekki halda það sjaldn-
ar. Hitt er hvergi bannað, að halda
það oftar, en segja má, að það sé
ekki leyft heldur. Lögin taka ekk-
ert fram um það atriði og að
minnsta kosti er það ekkert lög-
brot, að gera það, sem hvergi er
bannað. En þegar skýr lagaákvæði
vanta um eitthvert atriði, verður
að fara eftir því, hvað heilbrigð
skynsemi segir okkur um tilgang
og vilja löggjafans. Eru þá nokkur
líkindi til þess, að það hafi verið
tilgangur þeirra, sem sömdu lög
Bf. ísl., að banna aukaþing? Á-
reiðanlega ekki, því alltaf getur
komið fyrir að slíkt sé nauðsyn-
legt og jafnvel óhjákvœmilegt.
Bann við slíku hefði því verið hin
mesta fásinna. En það sem eigin-
lega tekur af öll tvímæli í þessu
efni er það, að auk»biinaií-
arþlng Iicíla* áður verið
Italdið án þess nokkur maður
svo mikið sem orðaði, að það vœri
ólögfegt. Það gerði ályktanir um
mjbg þýðingarmikil mál. Var það
allt tóm markleysa? Ég held ekki.
Ólafur talar um það eins og
fjarstæðu, að aukabúnaðarþing
ráðist í slíkt stórræði að breyta
lögum félagsins. En hver er mun-
urinn á aukabúnaðarþingi og Bún-
aðarþingi. Það eru alveg sömu
fulltrúarnir í báðum tilfellunum
og hafa alveg sömu skilyrði. Ég
hugsa að þeir séu alveg jafn vitrir
á aukaþingi eins og á reglulegu
þingi. Munurinn er í sjálfu sér
enginn á þessu. Þessi ástæða Ólafs
ei því ekkert annað en viðbára og
firra, eins og ég hefi áður sagt.
Búnaðarþingið í haust var löglegt
í alla staði og hafði fulla heimild
lil að breyta lögum Bf. ísl.
En meðal annarra orða: Hvers
vegna varJir. Ól. J. að fara á þing,
sem hann taldi ólöglegt?
Val búnaðarmála-
sftfóra.
Ég hefi bent á það, sem er og
staðreynd, að þó Búnaðarþingið
hefði gengið að skilyrðum jarð-
ræktarlaganna um val búnaðar-
málastjóra, þá hefði það engu
breytt frá núverandi ástandi.
Þessu neitar Ólafur og ber fyrir
sig að búnaðarmálastjórinn sé
skipaður samkv. fjárlagaákvæði,
sem aðeins gildi til eins árs, og
tekur dæmi af því, ef stjórn notar
ekki heimild fjárlaga, þá fellur
hún úr gildi eftir árið. En fjár-
lagaákvœðið 1935 um val búnaðar-
málastjóra var nú einmitt notað og
Steingr. Steinþórsson ráðinn sam-
kvæmt því og hann er ennþá bún-
aðarmálastjóri. Það er því blátt
áfram staðreynd, sem ég hefi sagt,
að ákvæði laganna um þetta hefðu
engu breytt frá núverandi ástandi,
nema ef það er meiningin að reka
Steingrím frá starfi, en um það
hefur ekkert heyrzt.
Olafur osí’ búnaðar-
þingskosningarnar.
Ólafur telur ríkinu jafnheimil
afskipti af kosningafyrirkomulagi
í félögum hvort sem þau njóta
mikils eða lítils stuðnings af ríkis-
fé, og hvort sem þau framkvæma
mörg eða fá mál í umboði ríkisins.
Ég hygg að fáir muni nú fallast á
slíka fjarstæðu með honum. Það
er yfirleitt viðurkennt að réttindi
og skyldur eigi að fylgjast að; ég
býst við að jafnvel Ólafur játi það,
að sjálfsagt sé að ríkið setji ýms
skilyrði fyrir því að geta orðið op-
inber starfsmaður, þó þau komi
ekki til greina við einkarekstur. Á
sama hátt hljóta afskipti ríkisins
af félögum að vera því meiri, sem
þau njóta hærri styrks af ríkisfé
og þó einkum ef þau beinlínis
starfa í þjónustu ríkisins. Þetta er
svo einfalt mál og sjálfsagt, að
jafnvel flestir samherjar Ólafs
munu játa það. Nú hefir Bf. ísl.
algerlega sérstöðu, bœði hvað
snertir styrk af ríkisfé og þó eink-
um og sérstáklega þau opinberu
störf, sem því hafa verið falin til
þessa. Afskipti ríkisins af Bf. ísl.
eru því jafn sjálfsögð, eins og það
er sjálfsagt, að ríkið skipti sér
ekkert af þeim félögum, sem eink-
is styrks njóta af ríkisfé og eru
ekki á neinn hátt í þjónustu rík-
isins, ef þau starfa að öðru leyti á
löglegum grundvelli. Með þessu
hef ég þó ekkert á móti því, að
beinar kosningar séu alls staðar
heppilegri og réttlátari, en lög-
gjafarvaldið hefir bara ekki að-
stöðu eða rétt til að gera kröfu
um þær í félögum, nema þau njóti
svipaðs stuðnings þjóðfélagsins
eins og Bf. ísl., en svo er ekki um
neitt annað félag sem stendur.
Ólafur reynir að draga dár að
ummælum mínum um það, að
kosningar til Búnaðarþings nú í
haust hefðu bezt skorið úr um
vilja bænda í þessu máli og biður
mig í því sambandi að útskýra
hvernig þessu sé hagað á Alþingi,
þegar það er að ræða um að
breyta stjórnarskránni. Já, ég skal
gera það. Því er hagað nákvæm-
lega á sama hátt og ég tel að Bún-
aðarþingið hefði átt að gera: Ef
Alþingi samþykkir breytingu á
stjórnarskránni, þá er rofið þing
og málið borið undir kjósendur
landsins með nýjum kosningum.
Nýkosið þing getur svo fellt
breytinguna, ef kosningar hafa
fallið svo, alveg eins og næsta
Búnaðarþing hefði getað fært
lög Bún.fél. ísl. í hið fyrra horf,
ef sá hefði orðið vilji meirihluta
bænda, þó Búnaðarþingið í haust
hefði gengið að Jarðræktarlögun-
um. Ég sé ekki að þetta sé neitt
„öfuguggalegt.“ Það var þvert á
móti hið eina rétta, ef nokkuð átti
að fara eftir vilj^a bænda í mál-
inu,
en Búnaðaiþings-
meirihlntinn þorðl
nú eininitt ekki að
bera málið undlr þá,
a. m. k. ekki á þann hátt, sem
bezt gat skorið úr um vilja þeirra.
Ólafur reynir með mörgum orð-
um að sýna fram á það, að það
gegni allt öðru máli um Alþingis-
kosningar, heldur en Búnaðar-
þingskosningar, vegna þess að
hinar fyrrnefndu kosningar hvíli
á „alhliða viðhorfi einstakling-
anna til þjóðmála.“ En eru nú
ekki landbúnaðarmálin einmitt
■nwniwnwHHinHni
Skóhlífar,
barlmanna og nng>
linga. Verð kr. 3.60.
w* Inniskór,
kvenna, mikið úrval.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Skódeildin.
skódeildm. |g|
ÍMMiHIMMMMIIIIIMa