Dagur - 12.11.1936, Blaðsíða 3

45. tbl.
DAGUR
187
hluti þjóðmálanna? Og þó Búnað-
arþingskosningar verði ekki „póli-
tískar", eins og Ólafur segist vona,
þá verða menn sjálfsagt ekki
sammála um hin ýmsu mál land-
búnaðarins, frekar en annað, og er
þá hverri stefnu í þeim málum
miklu betur tryggður réttur með
beinum kosningum, heldur en
með núverandi fyrirkomulagi, al-
veg eins og sjálfsagt þykir að
tryggja rétt hinna póiltísku flokka
i Alþingiskosningum. Ef sjálfsagt
er að hafa Alþingiskosningar bein-
ar, og jafnvel hr. Ól. J. virðist
hallast að því, geta beinar kosn-
ingar til Búnaðarþings varla verið
nein vitleysa eða goðgá, þó Ólaf-
ur vilji svo vera láta.
Ólafur segist ekkert hafa sagt
um sannleiksgildi þess, sem ég
hefi sagt um misfellur á kosning-
um innan búnaðarfélaganna, enda
er ég sannfærður um,
að hann veit að það er
rétt.
Samt leyfi hann sér að kalla þetta
„slúðursögur“ og „aðdróttanir“.
Með því segir hann óbeinlínis að
að ég fari með lýgi, því sannar
sakargijtir er engin heimild til að
kalla þessum nöfnum. Annars hefi
ég aldrei talað um kosningasvik
til Búnaðarþingsins sjálfs, heldur
um misfellur á kosningum til að-
alfunda búnaðarsambandanna, og
skal.ég
standa við allt, sem ég hef
sagt um það efni.
Ólafur vill fá sannanir „án allrar
málssóknar“. Hversvegna án máls-
sóknar? Er ekki einmitt bezt að fá
framburð manna um þetta stað-
festan fyrir rétti og úr því skorið
með dómi. Hafi ég haft í frammi
„aðdróttanir af lélegustu tegund“
eins og Ólafur segir,
þá er ég tvímœlalaust
sekur við landslög. Ég
skora því enn á Ólaf að
láta höfða meiðyrðamál á
móti mér fyrir hönd Bf.
ísl,
en að öðrum kosti að taka orð sín
aftur. Á orðum mínum skal ég
taka ábyrgð hvar sem er.
„Að reikna ekki í
árum en öldum“.
Ólafur segir að sín afstaða til
þessa máls sé sú, „að reikna ekki
í árum en öldum“ og svo láti hann
það liggja á milli hluta, hvort
hann „alheimti daglaun að kvöld-
um.“ Það er nú svo.
Þessari hugsun skáldsins
er einmitt reynt að ná
með ákvœðum 17. gr.
jarðrcéktarlaganna. Þar er
gerð tilraun til að tryggja
það, að jarðræktarstyrk-
urinn komi sveitum lands-
ins að notum í aldir,
í stað þess að næsta kynslóð þurfi
að kaupa hann fullu verði, eins
og oft hefir átt sér stað áður. Á
ekkert atriði jarðræktarlaganna
hefir Ólafur ráðizt eins hatram-
lega eins og þetta. Ég er honum
ekki svo kunnugur persónulega,
að ég viti neitt um það, hvort
hann framfylgir þessari kenn-
ingu, sem í ljóðlínunum felst, í
var fæddur 19. okt. 1855 að Sörla-
tungu í Hörgárdal og á þeim slóð-
um ólst hann upp fram um ferm-
ingaraldur; námsgáfur hafði hann
ágætar og nokkurrar tilsagnar
mun hann hafa notið, fram yfir
það, sem þá var almennt.
Haustið 1874 lagði stór hópur
manna af stað til Vesturheims.
Það haust kom fyrsta skipið tií ís-
lands til að sækja vesturfara; það
hét St. Patrick eða Patrekur helgi.
Skipið tók 365 vesturfara og með-
al þeirra var F. B. A. einn. Eftir 13
daga útivist hafnaði Patrekur
helgi sig í Quebec í Canada, en
það var 23. september um haustið.
F. B. A. settist að í Austur-Ca-
nada; er sennilegt að hann hafi að
einhverju leyti notið aðstoðar
frænda síns, Jóhannesar Arn-
grímssonar prests að Bægisá, sem
þá var í þjónustu Canadastjórnar
Qg flutzt hafði vestur árið 1872.
Strax eftir komu sína til Canada,
hóf F. B. A. skólanám. Eftir sjálfs
hans sögn byrjaði hann nám við
Lindsey High School í Wictoria
County, veturinn 1875—6 og hélt
því áfram 1876—77. Árið 1879
stundaði hann nám við Ottawa
Normal School, en 1881—82 við St.
Chatarines College Institute. 1883
er hann við Hamilton College In-
stitute og 1884 við Háskólann í
Toronto.
Að skólagöngunni lokinni gerð-
ist F. B. A. starfsmaður Canada-
stjórnar, og ritaði og þýddi bæk-
ling fyrir stjórnina, en efni hans
var lýsing á Norðvesturlandinu,
eins og norðvesturhluti Canada
var þá nefndur. Honum áskotnað-
ist nokkurt fé fyrir starfa sinn, og
sneri sér þá að öðrum verkefnum.
Árið 1886 er F. B. A. í Winnipeg
og þá stofnaði hann blaðið Heims-
kringlu. Kom fyrsta blað hennar
út 9. sept. 1886. Félagar F. B. A.
voru þeir Eggert Jónannsson, er
áður hafði að nokkru leyti haft
'umsjón með útgáfu Leifs — blaðs
er þá var hætt að koma út — og
Einar Hjörleifsson — nú Kvaran,
en hann hafði komið vestur um
haf frá Kaupmannahöfn sumarið
1885. Þorsteinn Þ. Þorsteinsson
segir í bók sinni: Vestmenn, að
einkalífi sínu. Það má vel vera að
hann geri það, en hitt er víst, að
i umræðunum um jarðræktarlög-
in hefir hann kvatt bændur til að
reikna í árum en ekki öld-
um og til að alheimta
daglaun að kvöldum.
En Framsóknarflokkurinn hefir
í þessu máli haft það sjónarmið,
„Að reikna ekki í árum en öldum,
að alheimta ei daglaun að
kvöldum,
því svo lengist mannsæfin mest.“
Bernh. Stefánsson,
þessir menn hafi haft ritstjórn
Heimskringlu á hendi. Hann læt-
ur þess einnig getið, að stofnand-
inn — F. B. A. — hafi ætlazt til að
blaðið yrði fræðandi og skemmt-
andi og færir til orð stofnandans
sjálfs, er hann ritaði 1916 þegar
Heimskringla varð 30 ára, en þar
komst F. B. A. svo að orði, að
blaðið hefði átt að vera „fréttablað
Isl. í Vesturheimi og vernda það
sem gott er og trútl og fagurt í
íslenzku og norrænu þjóðerni,
málið, söguna og skáldskapinn,
dugnaðinn og hugrekkið, en ekki
að kasta steini á kyn vort.“
Ekki varð F. B. A. auðugur af
fyrirtæki þessu, nema þá af
reynslu. Blaðið bar sig ekki fjár-
hagslega ög E. H. Kvaran hætti að
starfa við blaðið þegar 14. tölublað
þess kom út og varð þá 4 mánaða
uppihald á útkomu Heimskringlu.
F. B. A., sem aldrei vildi skulda
neinum, seldi þá Eyjólfi nokkrum
Eyjólfssyni og öðrum samstarfs-
mönnum sínum blaðið, en svo tók
F. B. A. aftur við blaðinu 22. des.
1887 og hélt því út til 15. nóvem-
ber 1888, en þá selur hann meðrit-
stjóra sínum, Eggert Jóhannssyni,
og prenturunum blaðið, varð þá
Eggert aðalritstjóri, en F. B. A.
flytur alfarinn úr Winnipeg um
jólaleytið, en 22. des. héldu íslend-
ingar 1 Winnipeg honum kveðju-
samsæti. Kemst Þ. Þ. Þ. í bók sinni
Vestmenn þannig að orði: „Missa
íslendingar þar einn hinn fjölhæf-
asta, áhugamesta, einlægasta og ó-
eigingjarnasta menntamann úr
hópi sínum, er Frímann B. Arn-
grímsson flytur frá þeim.“
F. B. A. hafði, sama árið og hann
flutti frá Winnipeg, stofnað félag
meðal ísl. í borginni, og hét það
Hið íslenzka þjóðmenningarfélag,
en tilgangur þess var að efla bók-
lega og verklega menntun; félag
þetta varð þó ekki langlíft, er
stofnandans naut ekki lengur við,
'og leið það undir lok, en hafði þó
komið sér upp dálitlu bókasafni.
Sjálfsagt myndi mörgum þykja
fróðlegt að fá nákvæma frásögn
af æfi F. B. A. og ekki er óhugs-
andi að til séu þeir, sem ritað gætu
sögu þessa merkilega manns, en
ástæða er að ætla að það reynist
erfitt verk. Sjálfur ritaði hann fátt
um dvöl sína í öðrum löndum, og
hann mun ekki heldur hafa sagt
neinum svo greinilega frá henni,
að þar séu ekki eyður í, sem tor-
velt verði að fylla.
Árið 1915 lét hann prenta á Ak-
ureyri lítið kver, er hann nefndi
Asters and Violets. Kverið er að-
eins 32 bls. í litlu broti og hefir að
geyma, auk formála og skýringa,
14 kvæði sem öll eru ort á ensku.
I formálanum stendur: „Eftirfar-
andi vers og kvæði hafa vaxið í
hugmyndagarði mínum á síðast-
liðnum 40 árum, þrátt fyrir óblíð-
ar kringumstæður." Þetta 40 ára
tímabil, sem höfundurinn talar
um, er sá tími, er hann dvaldi er-
lendis, eða frá 1874 til 1914, en þá
kom hann heim, En í skýringun-
um aftan við kvæðin segir höf-
undurinn skýrt og bert, að hann
hafi dvalið 14 ár í Canada, 5 ár og
Jarðarför Frímanns B. Arn-
grímssonar, sem andaðist 6. þ.
m., fer fram n. k. laugardag, og
hefst með húskveðju að Bjarma-
stíg 15, kl. 1 e. m.
Skyldmenni.
7 mánuði í Bandaríkjunum, 2Vs ár
á Bretlandi, 17 ár 214 mánuð á
Frakklandi og fulla 6 mánuði í
skandinaviskum löndum, en þetta
gerir 39 ár, 9Vz mánuð.
Þegar litið er yfir kvæðin, sem
flest bera með sér hvar og hvenær
þau eru ort, fær maður dálitla
hugmynd um æfiferil höfundarins
— en kvæðin ná yfir tímabilið frá
1885—1914. Öll eru kvæðin góð, og
þó að Frímann B. Arngrímsson
hefði aldrei ritað neitt annað, eru
þau nægileg til að halda nafni
hans á lofti. Lengsta kvæðið, The
Franklins Bound, er ort og prent-
að í London 1897; segist höfundur
þá hafa verið einstæðingur en ver-
ið að reyna að ryðja sér braut til
frama- meðal enskra manna og
hafa margir verið dáðir fyrir
minna afrek, og liðtækur myndi
sá þykja nú í bókmenntastétt
þessa lands, er jafn gott kvæði
sendi frá sér á erlendri tungu.
Við eitt af hinum 14 kvæðum,
er kverið geymir, hefir höf. ritað
skýringargrein, sem hver sá er les,
mun nema staðar við, og Sem
verða mun umhugsunarefni. —
Kvæðið heitir Dawn. Ég læt það
fylgja þessum línum í íslenzkri
þýðingu, sem, þó ófullkomin sé,
getur gefið þeim, sem ekki lesa
ensku, hugmynd um þá hlið Frí-
manns B. Arngrímssonar, sem
ekki var til sýnis á strætum og
gatnamótum.
DAGRENNING.
Eitt sinn stóð ég út við hafið
einn um þögult nætur skeið,
hlýddi á mjúka marar niðinn,
morgunljóma dagsins beið.
Sá eg dýrleg sólna kerfi,
svipa bjartra klæðafald.
Skynjaði hárra hnatta söngva,
hjartslátt lífs og segulvald.
Innra dulin draumkennd vitund
djúpt í huga kveikti bál.
Spurði: Hvað er líf? Hið ljúfa
lifandi hnatta mál og sál?
Hljótt varð allt á himni ogjörðu,
hvergi virtist svar að fá.
Lífið, sem mín löngun þráði,
lá fyrir handan djúpin blá.
Dagrenningin roða rúnum
ritaði þá á hvolfið breitt:
Hugur, fegurð form og elska
og faðir lífsins, Guð, er eitt.
*
Aftur heyrði eg ölduniðinn,
— sem engilrödd í þetta sinn. —.
Og á hafsins hljóðu ströndu,
hljótt eg tilbað Drottin minn.
Boston 1890.
Athugasemd höfundar er á
þessa leið:
„Hið stutta kvæði Dawn, sem
ort er á heitum sumardegi í Bos-