Dagur - 18.03.1937, Blaðsíða 1

D A G U R
kemui- út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyi-ir 1. júlí.
XX. árg.
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR, Norð-
urgötu 3. Talsími 112. Upp-
sögn, bundin við áramót, sé
komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
• • •
Akureyri 18. marz 1937.
11. tbl.

Ulanríklsmálin í hend-
ur Islendinga sjálfra.
Um síðustu mánaðamót lögðu
alþingismennirnir Bjarni Asgeirs-
son, Jónas Jónsson, Páll Zóphoní-
asson, Gísli Guðmundsson, Ásgeir
Ásgeirsson, Héðinn Valdimarsson,
Stefán Jóh. Stefánsson og Emil
Jónsson fram svohljóðandi tiliögu
í sameinuðu þingi:
Alþingi ályktar að skora á rík-
isstjórnina að undirbúa í samráði
við utanríkismálanefnd skipulag á
meðferð utanríkismála, innan-
lands og utan, sem bezt kann að
henta, er íslendingar taka alla
stjórn þeirra mála í sínar eigin
hendur, og bera síðan tillögur um
þessi mál undir Alþingi. Kostnað
þann, er ályktun þessi hefir í för
með sér, skal greiða úr ríkissjóði.
Greinargerð: Samkvæmt sam-
bandslögunum, 18. gr., getur Al-
þingi hvenær sem er krafizt, að
byrjað verði á samningum uni
endurskoðun þeirra laga, og verði
ekki nýr samningur gerður innan
3 ára frá því að krafan kom fram,
getur Alþingi samþykkt, að sam-
bandssamningurinn sé úr gildi
felldur, enda greiði % hlutar
þingmanna þessu atkv., og það
verði síðan endursamþykkt með
% hlutum greiddra atkvæða við
almenna atkvæðagreiðslu kjós-
enda í landinu, sem % atkvæðis-
bærra kjósenda taka þátt í. Sama
rétt hefir Ríkisþing Dana.
Á Alþingi 1928 var í sambandi
við fyrirspurn frá Sig. Eggerz því
lýst yfir af hálfu Framsóknar-
flokksins, íhaldsflokksins og Al-
þýðuflokksins, að þessir flokkar
vildu nota uppsagnarákvæðin eins
fljótt og lög standa til, meðal ann-
ars til þess að taka utanríkismál-
in að fullu í hendur íslendinga.
Sjálfstæðisflokkurinn var þá að
vísu ekki fæddur, og mun því
ekki telja sig bundinn við þessar
yfirlýsingar, en aðalmenn hans
allir voru þá í íhaldsflokknum.
Gefst nú Sjálfstæðisflokknum
tækifæri til að gefa upplýsingar
máli þessu viðvíkjandi.
Á árinu 1928 var sett á stofn
föst utanríkismálanefnd þing-
manna, er starfar ásamt ríkis-
stjórninni að meðferð utanríkis-
mála, og síðan hefir raunverulega
stjórn þessara mála að miklu leyti
færzt inn í landið. Allir verzlun-
arsamningar eru gerðir að fyrir-
lagi ríkisstjórn^rinnar og utanrík-
ismálanefndar og venjulega af ís-
lenzkum sendimönnum. En að lög-
um til er ástandið óbreytt með
meðíerð Dana á þessum málum,
meðan sambandssamningurinn
stendur.
Nú er farið að styttast unz upp-
sögn á sambandssamningnum
væntanlega fer fram og full þörf
á, að undirbúningur verði gerður
um endanlega skipun þessara
mála á sem tryggilegastan og þó
kostnaðarminnstan hátt. Ákvörð-
un verður að gera um, á hvaða
stöðum erlendis þurfi að hafa sér-
staka íslenzka sendimenn og ræð-
ismenn og hvernig verði á öðrum
stöðum erlendis tryggt, að um-
Heiðraði kolles'a!
Ég leyfi mér að nefna þig svo
m. a. sökum þess, að við síðustu
samfundi okkar — á bæjarstjórn-
arfundi s. 1. þriðjudag — varst þú
svo vingjarnlegur að kalla mig
leigðan málfærslumann Kaupfé-
lags Eyfirðinga. Ég var að vísu
svo hæverskur að færast undan
þeim heiðri, en ég hygg að allir
viðstaddir hafi skilið orð þín
þannig, að þú vænir mig og aðra
bæjarfulltrúa, er mæla með því,
að K. E. A. verði leyft að reisa
mjólkursamlagið nýja á lóð sinni
í Grófargili, um það, að við setj-
um heill og hag bæjarfélagsins
skör lægra en þjónustu okkar við
hagsmuni og óskir Kaupfélags Ey-
firðinga.
Ég tel æskilegt að þú gefir al-
menningi kost á að kynnast rök-
um þínum fyrir þessari staðhæf-
ingu, og skora hér með á þig að
gera það.
Þú ert því mótfallinn að mjólk-
ursamlagið verði byggt á þessum
stað, og gerðir á fundinum harð-
vítuga tilraun til að fá bæjar-
stjórn til að vísa málinu algerlega
frá um óákveðinn tíma. Þér mis-
boðsmenn verði fyrir íslenzka rík-
ið, er annist nauðsynleg sendi-
sveitar- eða ræðismannsstörf fyrir
það. Þá þarf og að skipa málum
þessum heima fyrir með sérstakri
stjórnardeild og til allra þessara
starfa sjá fyrir hæfum mönnum í
tíma, og þó þannig, að nauðsyn-
legs sparnaðar verði gætt í hví-
vetna.
Þess verður að vænta, að gott
samkomulag fáist um lausn þess-
ara mála, sem svo miklu skipta
íslenzku þjóðina, milli allra stjórn-
málaflokka í landinu, enda þótt
Sjálfstæðisflokkurinn hafi undan-
farandi ár tekið þá afstöðu að
vinna ekki sameiginlega með öðr-
um þingflokkum að utanríkismál-
um, heldur neitað að sitja fundi
utanríkismálanefndar. Ekkert mál
er eins óeðlilegt að hafa að deilu-
efni innanlands eins og sjálfstæð-
ismál þjóðarinnar.
tókst þetta tilræði við hags-
muni verkamannanna í bænum,
en með aðstoð vina þinna tókst
þér þó að ía málið afgreitt á þann
hátt, að reykvískum yfirrétti er
að þarflausu falið að dæma í því,
og úrskurðarvaldinu þannig raun-
verulega teflt úr höndum bæjar-
manna. Þessi málalok geta tákn-
að fullan sigur þinn og tafið að
slík bygging verði reist hér í bæn-
um um óíyrirsjáanlegan tíma. Við
skulum vona, að svo illa takist þó
ekki til. En þessi afgreiðsla hlýtur
að tefja það, að unnt verði að
hefja gröft fyrir grunni bygging-
arinnar næstu daga, eins og' til
stóð. Þú slóst því ekki sjö heldur
tugi þúsunda króna í einu höggi
úr höndum verkamanna og iðn-
aðarmanna í bænum á þeim tíma
árs, sem atvinnuleysið er þó til-
finnanlegast.
Ég skyldi þó fyrstur manna
taka í hönd þér og óska þér til
hamingju með sigurinn, ef þú fær-
ir nú fyrir því gild rök, að þú sjá-
ir þarna lengra fram í tímann um
veg og prýði bæjarins en ég og
aðrir byggingarnefndarmenn og
meiri hluti bæjarstjórnar, er sam-
Umhyooja meiii hluta bæj-
arstjórnar Akureyrar lyrir
atvinnu verkamanna.
Fyrir fundi bæjarstjórnar, sem
haldinn var 16. þ. m., lá beiðni frá
Kaupfélagi Eyfirðinga um leyfi til
byggingar nýs mjólkursamlags-
húss, norðan Kaupvangsstrætis,
vestur af gamla mjólkursamlags-
húsinu. Hafði byggingarnefnd
samþykkt beiðni þessa fyrir sitt
leyti. Gröftur fyrir stórbyggingu
á þessum stað er gríðarmikið
verk; hafði það verið boðið út og
tilboð fengin og stóð ekki á öðru
en samþykkt bæjarstjórnar til
þess að verkið gæti hafizt nú þeg-
ar. Hugðu verkamenn gott til að
fá þarna vinnu, á meðan atvinnu-
leysið sverfur að um þessar
mundir. En þá bregður svo við, að
meiri hluti bæjarstjórnar, með
Jón Sveinsson í broddi fylkingar,
bregður fæti fyrir framkvæmd
þessa verks með því að vísa mál-
inu í hendur skipulagsnefndar. Er
á þenna hátt framkvæmd verksins
dregin um óákveðinn tíma og
verkamönnum bægt frá atvinn-
unni. Jóni Sveinssyni fylgdu að
málum allir sjálfstæðismennirnir
í bæjarstjórninni. Þeir eru að vísu
ekki nema 5 af 11 fulltrúum, en
einn af fulltrúum verkamanna,
Svanlaugur Jónasson, sem er stað-
gengill Erlings Friðjónssonar í
fjarveru hans, kom sjálfstæðis-
mönnum til hjálpar í umhyggju
þeirra fyrir atvinu verkamanna
hér í bæ, og var þá meirihlutinn
fenginn.
Aðrir bæjarfulltrúar greiddu
atkvæði með því, að byggingar-
leyfið væri veitt.
Það mun mega teljast heppilegt
fyrir meiri hluta bæjarstjórnar-
innar, að fundurinn var lokaður
fyrir verkamönnum og öðrum á-
heyrendum, vegna inflúensu-sótt-
varna.
þykkt hefir fyrir sitt leyti að
leyfa byggingu þessa í Grófargili.
Okkur kemur báðum saman um,
að Kaupvangsstræti sé líklegt til
að verða ein fjölfarnasta og mynd-
arlegasta gata bæjarins. Við vilj-
um því báðir prýða hana og koma
í veg fyrir, að umferð um hana
verði tafin eða trufluð með skark-
ala eða óþörfum flutningum.
Mér skilst, að þú viljir ná þessu
(Framh. á 4- síðu).
Skipulag í Grófargili.
Orðsending
til Jóns Sveinssonar.