Dagur - 19.08.1937, Qupperneq 1

D AGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreiðslan
er hjá JÖNI Þ. ÞÖR, Norð-
urgötu 3. Talsími 112. Upp-
sögn, bundin við áramót, sé
komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
-r* » t w w -m 4» m m + ■ w w w w w w w w ww w w ww w-w-wm w-w w w w w * w w w-w •
XX. árg. | Akureyri 19. ágúst 1937. |
40. tbl.
Kolastríð í Reykjavík.
Kaupfélag Reykjavíkur og náyrennis selur kola-
smálestina 6-8 kr. ódýrara en heildsaiamir.
Eins og almenningi er kunnugt,
hafa kol hækkað í verði erlendis á
síðustu tímum og farmgjöld einnig
hækkað. Kolakaupmenn höfuð-
staðarins aetluðu sér að hagnast
svo um munaði í skjóli verðhækk-
unarinnar; þeir áttu allmiklar
birgðir af kolum, sem þeir vitan-
lega gátu selt án hækkunar, en í
stað þess hækka þeir kolin í verði
um 20%, upp í 60 til 62 kr. smá-
lestina.
Við þessu var nú ekkert að
segja, ef kaupmennirnir hefðu
með hækkuninni verið að jafna
verðið milli birgðanna og þeirra
kola, er þeir síðar fá með hækk-
uðu erlendu verði, en þessu var
svo sem ekki að heilsa, því gróð-
ann af hækkuðu verði kola sinna
ætluðu þeir auðvitað að stinga í
eigin vasa, en viðskiptamennirnir
áttu ekki að fá að njóta neins af
honum.
Það kom líka brátt í ljós, að
verð það, sem kaupmenn höfðu
sett á kolin, var okurverð, ekki
aðeins að því leyti, sem við kom
kolabirgðunum, er þeir gátu selt
án hækkunar, heldur og gagnvar.t
þeim kolum, sem koma mundu á
næstunni. Það var hið nýstöfnaða
Kaupfélag Reykjavíkur og ná-
grennis, sem sannaði þetta með
því að auglýsa kol til sölu fyrir
félagsmenn sína 6—8 kr. ódýrara
tonnið, en kolaverzlanir selja, eða
aðeins á 54 kr. tonnið. Þessu gat
kaupfélagið, með aðstoð Sam-
bands ísl. samvinnufélaga, komið
til vegar aðeins þrem dögum ejtir
stojnjund sinn.
Með þessu var stríðið hafið um
kolaverðið milli heildsalanna og
kaupfélagsins. Þeir fyrrnefndu
vildu fá að selja kolin með okur-
verði sér til ávinnings; kaupfélag-
ið vildi selja þau sanngjörnu verði
og styðja með því að hagsmunum
viðskiptamanna sinna. Þannig
hafa að jafnaði átökin verið milli
kaupmannaverzlana og samvinnu-
verzlana. Þær fyrrnefndu hugsa
fyrst og fremst um sinn eiginn
hag, þær síðarnefndu um hag al-
mennings.
f'að er reyndar óþarfi að taka
það fram, að íhaldsmálgögnin,
Morgunblaðið og Vísir, hafa tekið
að sér að verja heildsalaokrið á
kolunum. Að því mátti ganga
vísu. Og þó sýnist sú vörn ekki á-
rennileg með þá staðreynd fyrir
augum, að verðið á kaupfélagskol-
unum er 54 kr., en á heildsalakol-
unum 60—62 kr. En þá gripu
heildsalarnir og málgögn þeirra til
þess ráðs að halda því fram, að
kol þau, er kaupfélagið seldi,
væru skipakol, er væru óhentug
til húsnotkunar, en þeir seldu aft-
ur á móti eingöngu ágæt húskol.
En þetta ráð kom heildsölunum
ekki að notum, því Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis gerði
þeim þá þann grikk að auglýsa, að
félagsmenn þess gætu fengið
hvort sem þeir vildu heldur skipa-
kol eða húskol fyrir sama verð,
kr. 54 tonnið.
Þar með er ekki annað sjáan-
legt en að heildsalarnir hafi beðið
fullkominn ósigur í þessu kola-
■ stríði og verði neyddir til að færa
kol sín niður í sanngjarnara verð
en þeir ætluðu.
Sannast hér sem endranær að
það eru kaupfélögin, sem halda
niðri verði á erlendri nauðsynja-
vöru.
Á þeim sannindum hafa menn
meðal annars fengið að þreifa hér
á Akureyri og það einmitt á þeirri
vörutegund, sem hér um ræðir.
Brezkur íslandsvinur
sjölugur.
Þann 13. þ. m. varð brezki
fræði- og vísindamaðurinn Sir
William A. Craigie sjötugur að
aldri. Er hann af öllum, er til
þekkja og kunna að meta vísinda-
leg afrek, talinn einhver mesti
andans skörungur brezku þjóðar-
irrnar, sem . eflaust hefir hyllt
þenna ágæta son sinn á viðeigandi
hátt á þessum tímamótum æfi
hans. En við íslendingar höfum
(Frh. á 4. síðu).
Kaupfélag Eyfirðinga selur kolin
nú á 53 kr. smálestina eða 1 kr. ó-
dýrara en Kaupfélag Reykjavíkur
og nágrennis.
En því kyndugra er það, að
blöð verkalýðsins hér í bæ, „Al-
þýðumaðui'inn" og „Verkamaðui'-
inn“, hafa bæði horn í síðu K. E.
A. og hreyta ónotum að félaginu
fyrir ofhátt verð á þessari nauð-
synjavöru — «kolunum.
Það er eins og einhver ónáttúra
ráði penna þeii’ra manna, sem rita
í þessi blöð um starfsemi K. E. A.
NÝJA-BÍÓ
sýnir fimtudaginn
19. þ. m. kl. 9:
Niðursett verð. Sýnd í
síðasta sinn.
Enskt stórblað
- biftir viðtal við
Jónas Jónsson.
Enska stórblaðið „MancheSter
Guardian", sem út kom 6. þ. m.,
birtir viðtal við Jónas Jónsson,
formann Framsóknarflokksins, er
um þær mundir dvaldi í Englandi.
í sambandi við þetta viðtal birtir
blaðið einnig smágrein um horfur
og ástand á íslandi, og telur ís-
lendinga standa í fremstu röð
menningarþjóða heims. Jónas
Jónsson leggur áherzlu á í þessu
viðtali, að Íslendingar skipti meir
við Breta en nokkra aðra þjóð, en
að Ottawa-samningarnir» hafi vald-
ið Islendingum nokkrum ei'fiðleik-
um, þar sem þá hafi verið sett
höft og lagðir tollar á innfluttar
vörur til Bretlands.
Aðspurður af fréttaritara blaðs-
ins um stjói'nmálahorfur á íslandi,
segir Jónas Jónsson, að hann telji
líklegast, að núverandi stjórnar-
samvinna muni haldast.
Blaðið vekur athygli á þeim
framförum, sem átt hafa sér stað á
íslandi á seinni árum, og eru öll
skrif blaðsins hin vinsamlegustu í
garð íslands og íslendinga.
Stinga þessi skrif mjög í stúf
við íregnina, sem Morgunblaðið
birti eitt sinn um ástandið á Is-
landi og sagði að stórblaðið „Tim-
es“ hefði flutt. „Times“ flutti aldr-
ei greinina, enda var hún lítt vin-
samleg í garð íslands og íslenzkra
stjórnarvalda. Um uppruna þeirr-
ar greinar hafa verið margar get-
gátur og sumar allsennilegar.
Er það vel farið er stórblöð er-
lendra þjóða og mikilsmetin flytja
vinsamlegar og sannar hugvekjur
um land vort, eins og „Manchester
Guardian“ gerir að þessu sinni, og
stingi undir stól skrifum pólitískra
ofstækismanna, sem meta hag
lands síns minna en fjandskap
sinn gegn stjórninni.
Stefán Guðmundsson
óperusöngvari
syngnr í IVjja-Bíó annað
kvöld.
Fyrir nokkru gaf Stefán Guð-
mundsson óperusöngvari Reykvík-
ingum kost á að hlýða á söng sinn
þrívegis, og var aðsókn geysimikil
í öll skiptin og dómarnir um söng
hans hinir ágætustu. Seldust að-
göngumiðarnir að söhgskemmtun-
um þessum á skemmri tíma en
dæmi eru til áður. Er þettá tal-
andi vottur þess, hversu fólk er
sólgið í að heyra þenna orðlagða
söngvara.
Síðan hefir Stefán ferðast um
og sungið á Seyðisfirði og Húsa-
vík við bezta orðstír, og sem dæmi
upp á aðsóknina má geta þess, að
i hinni rúmgóðu Húsavíkurkirkju
voru um 700 áheyrendur, víðs-
vegar úr báðum Þingeyjarsýslum.
Nú er Stefán kominn til höfuð-
staðar Norðurlands og syngur í
Nýja Bíó annað kvöld, með aðstoð
Páls ísólfssonar. Þarf víst ekki að
efa að bæjarbúar noti tækifærið
og íylli húsið.
Vilhjálmur Þór framkvæmdastjóri og
frú lians tóku sér far meö Goðafossi nú
í vikunni til Svíþjóðar.
jakob Frimannsson fulltrúi K. E. A. og
frú hans eru nýlega heim komin úr utan-
landsför.