Dagur - 19.08.1937, Blaðsíða 2

166
DAGUR
40. tbl.
Tvítungutal
,Yerkam.‘ um samvinnumál
„Verkamaðurinn“, sem telur sig
vera málsvara fátækrar alþýðu og
framvörð í hagsmunabaráttu al-
mennings hér í bænum, hefir und-
anfarið aðallega beint skeytum
sínum að Kaupfélagi Eyfirðinga,
starfi þess og fyrirkomulagi. Er
svo að sjá, sem blaðið telji það
sitt aðalverkefni um þessar mund-
ir. í skrifum sínum hefir ritstjór-
inn sett á sig mikla vandlætingar-
grímu, þótzt mæla af mikilli ein-
lægni og reynt að læða því inn hjá
lesendum, að þessi skrif séu ein-
göngu til orðin vegna þessa hlut-
verks Vm. og að hér hafi verið
nauðsynlegt að hefja upp raustina.
Fyrir skemmstu gerði Vm. pönt-
unar- og kaupfélagsstarfsemi að
umtalsefni. Fannst honum það
helzt til foráttu kaupfélögunum,
og þá sérstaklega K. E. A., að þau
legðu í sjóði til eflingar starfsem-
inni og til þess að auka útfærslu-
möguleika sína.
í 38. tbl. Dags voru leidd rök að
því, að K. E. A. hefði fylgt Roch-
dale stefnunni um verðlagspólitík
enda er þessi stefna viðurkennd
alls staðar um heim. Var þar bent
á kosti þessarar stefnu fram yfir
pöntunarfyrirkomulagið, sem Vm.
ber sérstaklega fyrir brjósti, og
sýnt fram á, að í raun þá er þessi
stefna hagkvæmari neytendum,
enda sannar reynsla undanfarinna
áratuga það bezt. Var þar einnig
bent á þýðingu þess að neytenda-
félögin væru fjárhagslega sterk og
gætu þess vegna lagt út í baráttu
við hringa og auðvald, sem Vm.
ætti sérstaklega að vera kærkom-
ið, og bent á nokkur dæmi þessa
og á það, að neytendur hefðu
hagnazt á þessu, þótt þessi hagn-
aður hafi ekki allur komið sam-
stundis. Þá voru einnig bornar til
baka ýmsar missagnir Vm. um K.
E. A. og villandi dæmi um verðlag
og bent á, hvern þátt K. E. A. ætti
í því að halda verðlagi í bænum í
skefjum.
Engu að síður endurtekur Vm.
svo þennan áróður sinn óbreyttan
nú í síðasta tbl. og virðist furða
sig á því, að allir skuli ekki hafa
getað melt hinn fyrri boðskap. Er
tal blaðsins nú enn sakleysislegra
og vandlætingartónn ritstjórans
enn meir áberandi. Þeir munu
margir, sem renna grun í, af
hvaða hvötum þessi „réttláta
gagnrýni“ ritstjórans muni runnin.
En hinir, sem í vafa hafa verið,
geta auðveldlega sannfærzt með
því að athuga þetta merkilega
plagg, síðasta Vm. Þar eru tvö fé-
lög gerð að umtalsefni, Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis og K. E.
A. Notar Vm. þar tungur tvær,
enda þótt að efni það, sem um er
rætt, sé svipaðs eðlis. Hann segir,
að almenningur muni gleðjast yfir
hinum glæsilega árangri hins ný-
stofnaða neytendafélags í Reykja-
vík, þar sem því hafi þegar tekizt
að lækka kolaverðið um 8 kr. smá-
lestina og selji þau nú á kr. 54.00.
Þess er skammt að minnast, að
Vm. réðist á K. E. A. fyrir að selja
kolin á kr. 50.00 smálestina, og
honum láist alveg að geta um
kolaverð K. E. A. nú, sem selur
kolin einni kr. ódýrari smálestina
en félagið í Reykjavík, sem svo
glæsilegum árangri hefir náð.
Vm. fárast um það, að helming-
urinn af arði félagsmanna K. E. A.
komi í flestum tilfellum erfingjun-
um til góða, en honum láist alveg
að geta þess sama um K. R. O. N.
þegar hann segir frá fyrirkomu-
lagi þess, þar sem helmingur arðs
fer einnig í stofnsjóð. Ritstjórinn
segir ennfremur í þessu sama bl.,
að allir samvinnumenn muni
gleðjast yfir sameiningu neytenda-
félaganna í Reykjavík og gefur í
skyn, að hann álíti að þessi sam-
eining hafi verið skynsamleg og
gagnleg. En á sömu síðu reynir
þessi sami maður að ala á ósam-
komulagi og sundrung meðal
neytenda á Akureyri og heldur
því blákalt fram, að hér henti bezt
að hafa að minnsta kosti 2 neyt-
endafélög! Þetta tvítungutal ber
þess Ijósan vott, af hvaða hvötum
„hin réttláta gagnrýni“ er runnin,
og þessi tilfærðu dæmi ættu að
vera nóg til þess, að menn efuðust
um einlægni Vm. í þessu máli, svo
að ekki sé sagt meira.
Neytendur í Reykjavík hafa
réttilega skilið, hvert skaðræði það
er að hafa tvö neytendafélög eða
fleiri starfandi á sama stað. Þeir
hafa einnig skilið þýðingu þess, að
félögin leggi í sjóði, og þeir hafa
sömuleiðis sýnt í verkinu, að þeir
skildu hagkvæmni Rochdale-stefn-
unnar í viðskipta- og verðlagspóli-
tík. Vm. hælir K. R. O. N. á hvert
reipi fyrir að hafa snúið inn á
þessa braut, en ræðst á K. E. A.,
sem fylgt hefir þessari stefnu.
Dagur minntist eitt sinn hógvær-
lega á það, að rétt væri fyrir neyt-
endur á Akureyri að athuga, hvort
ekki væri skynsamlegt að félögin á
Akureyri gengju öll inn í eitt fé-
lag. Þetta kom svo við kaun Vm.
og hans nánustu, að þeir ruku upp
til handa og fóta með villandi og
röngum frásögnum um K. E. A.,
sem þegar hafa verið hraktar.
Ef jressum mönnum hefði verið
nokkur alvara, er þeir þykjast
bera hag almennings fyrir brjósti,
þá hefðu þeir átt að taka þetta lil
skynsamlegrar íhugunar og gera
upp með sér, hvort mundi betra
fyrir neytendur, og er lítt skiljan-
legt á hvern hátt Vm. kemst að
þeirri niðurstöðu, að eitt félag sé
bezt í Reykjavík, en tvö eða þrjú
hér.
Þessi samvinnuleiðarstjarna Vm.
segir í þessum síðasta boðskap
sínum, að með þeim verzlunar-
hætti, sem yfirgnæfandi sé hjá K.
E. A.( „skuldaverzluninni“, njóti
félagsmenn ekki þess afsláttar,
sem gefinn sé við staðgreiðslu.
Samt veit Vm. vel, að stað-
greiðsluviðskipti K. E. A. eru eins
mikil og föng eru á, og hverjum
einum frjálst að verzla eingöngu
gegn peningum og njóta bæði af-
sláttar og arðs. Hinsvegar er gildi
lánsverzlunar viðurkennt fyrir þá
viðskiptamenn, t. d. bændur, sem
fá andvirði afurða sinna greitt
einu sinni á ári, eða hafa ekki
daglega beinar peningatekjur. ís-
lenzku kaupfélögin hafa auk ann-
ars unnið það starf, sem Raffaisen
félögin á meginlandi Evrópu hafa
unnið fyrir bændur þar, sem sé
að útvega þeim fé og föng á milli
þess, sem þeir hafa ekki handbæra
peninga fyrir vörur sínar. Þessi
félög hafa unnið stórvirki þar, og
hér heima hafa kaupfélögin og
ekki sízt K. E. A. fetað í fótspor
þeirra, bæði á þennan framan-
greinda hátt, og einnig með því að
útvega bændum jarðyrkjuverk-
færi með hagkvæmum afborgun-
arkjörum.
Þess væri óskandi að Vm. tæki
til íhugunar, hvar helzt væri þörf
endurbóta, og beindi skeytum sín-
um þangað, og verður það að telj-
ast koma úr hörðustu átt, að blað
verkamanna skuli standa fyrir
hnútukasti í garð stærsta neyt-
endafélags bæjarins, sem blaðið
veit vel að hefir undanfarið og
ennþá unnið stórvirki fyrir al-
menning til sjávar og sveita hér
norðanlands.
Ef Vm. vildi raunverulega vinna
neytendum í bænum og landinu
vel, ætti hann að hvetja fólk til
þess að fylkja sér um K. E. A., og
koma þá fram með sín sjónarmið
á fundum félagsmanna, sem æðsta
úrslitavald hefir í málefnum fé-
lagsins, og yrðu þau þá þar rædd,
og það ofaná, sem neytendurnir
sjálfir teldu hagkvæmast og bezt.
Vm. og hans nánustu hafa valið
hina leiðina, að reyna að. koma á
klofningi innan samtakanna, og
sem meira að segja hafa gengið
svo langt í áróðri sínum að ganga
á eftir s.tarfsmönnum K. E. A.
með grasið í skónum, til þess að
fá þá til að skipta við sig og
svíkja sitt eigið félag. Þetta hefir
þó auðvitað ekki tekizt, en sýnir
vel riddaralegan hugsunarhátt
þessa fólks.
K. E. A. hefir nú um meir en
50 ára skeið unnið farsællega að
hagsmunamálum neytenda hér í
bænum og annarstaðar, og verið
styrkur framleiðenda héraðsins.
Þessari starfsemi mun áreiðanlega
haldið áfram í fullu trausti fólks-
ins, sem byggir bæinn og sveitina
umhverfis. Hjáróma raddir eins
og' þessi Vm.rödd hafa alltaf gosið
upp allstaðar, þar sem menningar-
og framfarastörf hafa verið unn-
in, því það er sjúkleiki sumra
manna að hafa sem flest á horn-
um sér. Væntanlega þagnar þessi
rödd brátt, og enda þótt hún héldi
áfram um sinn, þá er eflaust að
neytendur bæru gæfu til þess að
heyra hennar sanna hljóm, og
halda áfram að efla samvinnuna í
landinu ótrauðari en áður.
fuHdur binftindismanoa
á MÉIum.
Umdæmisstúkan nr. 1 boðaði til
almenns fundar um bindindismál,
er haldinn var á Þingvöllum síð-
astl. laugardag og sunnudag. Mik-
ill mannfjöldi sótti fund þenna og
voru þar samankomnir á 3. hundr-
að fulltrúar frá ýmsum félagasam-
böndum. Voru þar rædd löggjaf-
armál, fræðslumál, fjármál, sið-
ferðismál og skipulagsmál og sam-
þykktar tillögur í þeim. Síðari
fundardagurinn hófst með því að
lúðrasveit lék sálmalög á Al-
mannagjárbakka hinum syðri og
síðan fór fram guðsþjónusta í
gjánni og steig biskup landsins í
stólinn.
Er ætlazt til að fundarhald þetta
sé byrjun að almennri sókn bind-
indissinnaðra manna gegn því ein-
staklinga- og þjóðarböli, er nötkun
áfengis leiðir af sér í landinu.
Væri óskandi að fundarhald þetta
markaði tímamót til umbóta í
þessu efni.
Síldaraflinn.
Um síðustu helgi var bræðslu-
síldaraflinn orðinn full IV2 miljón
hektólítra og saltsíldaraflinn um
145 þús. tunnur. Er það að verð-
mæti talið nema YIV2. milj. kr. með
áætluðu útflutningsverði, eða um
3 milj. kr. meira en verðmæti alls
síldaraflans nam í fyrra.
■WWHWWWWHIHWM