Dagur - 10.11.1938, Síða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Arni Jóhanna-
son i Kaupfél. Eyíirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
XXI
. árg. j

Afgreiðslan
er hjá JÖNl Þ. ÞÖE, Norð-
urgötu 3. Talslmi 112. Upp-
sögn, bundin við áramót, sé
komin til afgreióslumanns
fyrir 1. des.

Akureyri 10. nóvember 1938.
48. tbl.
■#-■-#■ -#-# #-
Stefán Bergsson
fyrrv. hreppstjári frá Þverá
Stefán á Þverá — svo var hann
oftast neíndur — andaðist á Ak-
ureyri 21. okt. s. 1., tæplega 85 ára
að aldri. Er með honum til moldar
hniginn einn af mætustu og þekkt-
ustu mönnum þessa héraðs.
Stefán var fæddur á Rauðalæk
á Þelamörk 8. apríl 1854, höfðu
forfeður hans búið þar mann fram
af manni um all-langt skeið.
Stefán ólst up hjá föður sínum
fram yfir tvítugs aldur. Á sumar-
daginn fyrsta 20. apríl 1876 kvænt-
ist hann Þorbjörgu Friðriksdóttur,
fósturdóttur Stefáns alþm. Jóns-
sonar á Steinsstöðum í Öxnadal,
hinni glæsilegustu og ágætustu
konu. Hófu þau þá búskap á
Rauðalæk. Bjuggu þau þar til árs-
ins 1883, er þau fluttust að Steins-
stöðum, en árið 1887 fluttust þau
að Þverá í Öxnadal, keypti Stefán
þá jörð litlu síðar. Þar dvaldist
hann lengst af síðan til ársins
1934, og við þann stað var hann
oftast kenndur.
Stefán gerðist þegar á hinum
fyrstu búskaparárum sínum hinn
mesti athafna- og umsvifamaður,
rak hann búskap sinn með þvílík-
um myndarskap og dugnaði, að af
bar. Varð heimili þeirra hjóna
brátt alþekkt fyrir rausn og
myndarskap allan, og varð, eink-
um eftir að þau komu að Þverá,
alkunnur gisti- og dvalarstaður
ferðamanna, innlendra og er-
lendra.
Þorbjörgu konu sína missti Stef-
án árið 1934, eftir rúmlega 58 ára
sambúð. Eignuðust þau hjón sjö
börn, komust aðeins þrjú þeirra
til fullorðins ára, Rannveig, hús-
freyja á Hrauni (dáin 1935),
Steingrímur, hreppsnefndarodd-
viti á Þverá (dáinn 1915) og Bern-
harð, 1. þingmaður Eyfirðinga og
bankastjóri á Akureyri.
Stefán naut ekki skólagöngu í
æsku og harmaði hann það mjög,
en lífið sjálft varð honum skóli.
Þrátt fyrir umsvifamikinn búskap
og margskonar annir, las hann
mikið og aflaði sér staðgóðrar
þekkingar, sem að ýmsu stóð
framar skólaítroðningi vorra tíma.
Hann var sjálfmenntaður maður í
þess orðs beztu og sönnustu merk-
ingu.
Svo sem að líkindum lætur, um
mann með skapferli og gi’eind
Stefáns, þá naut hann snemma
trausts og virðingar sveitunga
sinna. Hlóðst því á hann fjöldi
trúnaðarstarfa fyrir sveit sína og
hérað. í hreppsnefnd mun hann
hafa setið yfir 20 ár og var lengi
hreppsnefndaroddviti. I sýslu-
nefnd Eyjafjarðarsýslu var hann
kosinn árið 1907, og átti þar lengst
af sæti til ársins 1934. Hreppstjóri
Öxnadalshrepps varð hann árið
1911, og gegndi því starfi til ársins
1934, er hann sagði því af sér, þá
áttræður. Öllum þessum störfum
gegndi Stefán með sínum alkunna
dugnaði og samvizkusemi, naut
hann þai’ og hins fyllsta trausts
og virðingar samstarfsmanna
sinna.
Um landsmál var Stefán mjög
áhugasamur. Skrifaði hann fjölda
greina um ýms helztu mál, er þá
voru á dagskrá meðal þjóðarinnar.
Var það þó ekki títt um bændur
á þeim tíma. Lýsa ýmsar greinar
hans flestu betur íhygli og greind
þessa sjálfmenntaða dalabónda.
Var hann um ýms mál langsýnni
en samtíðarmenn hans. Má í því
sambandi benda á, sem fágætt var
um bændur á þeim árum, að hann
var mjög á móti lögum um sölu
þjóðjarða, er sett voru árið 1905.
Benti hann þá á, að þau mundu til
vafasamra nytja fyrir bændastétt
landsins í heild. Hefir Alþingi nú
á síðustu árum fallizt á skoðun
hans í þessu máli. Hann var og
mjög á móti því, að íslandsbanki
yrði gerður að seðla- og aðalbanka
landsins. Voru þá jafnvel uppi
raddir um að leggja Landsbank-
ann með öllu niður. Barðist Stef-
án mjög á mót því. Sýndi hann
fram á hversu stórhættulegt það
væri sjálfstæði þjóðarinnar að fela
erlendu hlutafélagi þvílíkt vald
yfir fjármálum og atvinnulífi
landsmanna. Hefir nú reynslan
skorið úr, svo ekki verður um
deilt, að skoðun dalabóndans á
þessum málum var sú rétta.
Áhuga sínum fyrir landsmálum
hélt Stefán fram á síðustu daga.
Mun honum hafa fundizt fátt um
skuldasöfnun og fjármálaóreiðu
síðustu áratuga.
Að sjálfsögðu hafði Stefán ríkan
áhuga og beitti sér fyrir allskonar
félagsmálastarfsemi í sveit sinni
og sýslu. Vann hann að þeim mál-
um, sem öðrum, heill og óskiptur,
enda einlægur og ákveðinn sam-
vinnumaður. Var hann deildar-
stjóri Öxndæladeildar Kaupfélags
Eyfirðinga um mörg ár. Þreyttist
hann aldrei á að brýna fyrir
mönnum nauðsyn þess að standa
fast saman og vinna af alhug að
þeim málum, er til almennra
framfara mættu verða.
Stefán var enginn yfirlætismað-
ur, frekar lágur, en mjög*þrekvax-
inn. Andlitið með skörpum drátt-
um og festulegt. Svipurinn íhugull
og drengilegur. Öll framkoman
þannig, að hún vakti traust.
Stefán var einn þeirra manna,
er fyrst og fremst krafðist mikils
af sjálfum sér. Hafði hann nokk-
urn ímugust á ýmsum stefnum og
kröfum, sem nú vaða uppi meðal
þjóðarinnar, og skildi vel, að sá,
sem ekki hjálpar sjálfum sér, er
ekki líklegur til mikilla afreka
fyrir aðra.
Hann var ávallt efnalega sjálf-
stæður maður, og hann óskaði
einkis frekar, en þjóðin öll væri
efnalega og andlega sjálfstæð. Öll
hans langa starfsæfi var óslitinn
vinnudagur til eflingar íslenzkri
þjóðarheill.
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjálfr et sama.
En orðstírr
deyr aldrei,
hveim sér góðan getr.
Sveitungi.
Hörmulei
Togarinn „Ólafur“
frá Reykfavík hefir
farizf með 21
mann§ áhöfn.
Á miðvikudagsnóttina í síðustu
viku voru mörg skip á veiðum á
Halamiðum, þar á meðal togarinn
Ólafur, eign Alliance-félagsins.
Gekk þá veðrið upp með stórsjó,
svo að skipin héldu til lands og
höfðu tal hvert af öðru, en Ólafur
hætti brátt að svara og kom ekki
fram að óveðrinu afstöðnu. Var
þá tekið að leita hans af mörgum
skipum á öllu svæðinu frá
Straumnesi og vestur og suður
fyrir Reykjanesskaga, en sú leit
hefir engan árangur borið, og eru
menn nú orðnir úrkula vonar um
að skipið sé ofansjávar. Á skipinu
var 21 maður, flestir eða allir á
bezta aldri. Skipstjóri var Sigur-
jón Mýrdal.
Kirkjan: Messað í Akureyrar-
kirkju n. k. sunnud. kl. 2 e. h. Ól-
afur Ólafsson kristniboði prédikar.
T
Harta flir im.
Brezka stjórnin hefir ákveðið
fyrir nokkru, að brezk-ítalski vin-
áttusamningurinn skuli- ganga í
gildi 15. þ. m. og ætlar að sætta
sig við að Mussolini flytji burt af
Spáni 10 þús. sjálfboðaliða. Með
samningi þessum viðurkennir
Bretland yfirráðarétt ítala í Abes-
siníu.
— Palestína hefir verið í hern-
aðarástandi að undanförnu vegna
innbyrðis ófriðar milli Araba og
Gyðinga. Hefir ekki gengið á öðru
en morðum, brennum og ránum
milli deiluaðila. Bretar hafa reynt
að friða landið, en gengið erfið-
lega, þar til nú fyrir skömmu að
þeir efldu her sinn þar stórlega,
Tókst herliðinu að vinna. aðal-
stöðvar óaldarflokkanna í stærstu
borgunum svo sem í Jerúsalem
og stöðva óeirðirnar að mestu, en
þó logar undirniðri í ósamlyndi og
hatri milli Gyðinga og Araba i
Landinu helga.
— Fyrir nokkru náðu Japanir á
sitt vald tveimur þýðingarmiklum
stórborgum í Kína, og eru það
borgirnar Kanton og Hankow.
Tóku Japanir borgir þessar fyrir-
hafnarlítið, því Kínverjar gáfu
upp vörnina og flýðu, en sprengdu
áður í loft upp fjölda húsa, brýr
og önnur þýðingarmikil mannvirki
og liggja því borgirnar í rústum á
stórum svæðum. Telja Japanir, að
með þessum sigrum sínum sé
hernaðarlegu viðnámi Kínverja
að mestu lokið, en Kínverjar sjálf-
ir eru á annari skoðun.
—Miklar orustur hafa að und-
anförnu átt sér stað á Ebró-víg-
(Framh. á 3. síðu).