Dagur - 22.12.1938, Blaðsíða 2

220
D A G U R
54. tbl.
• • • • • -
örvænishyggju til að varpa birtu
og von inn í mannlífið, með því að
boða fagnaðarerindi kærleikans.
Því að myrkrið er ekki voðalegt,
fyrr en það kemst inn í sálina.
Öllum hafís verri er hjartans ís.
Þó að sólin kynti langelda sína
jafnt árið um kring, mundum vér
ekki verða sælli að heldur, ef oss
skorti ljós trúar, vonar og kær-
leika á hugi og hjörtu.
þ AÐ koma að öllum mönnum
þeir tímar, þegar sál þeirra
stendur andspænis myrkrinu: Það
sýnist ef til til svo, að allt leiki í
lyndi, en skyndilega kemur hún
eins og sverðstunga hin sára til-
finning fyrir því, hversu gleði-
draumurinn er hverfull og tál-
drægur og hversu öll vor tilvera
er eins og spurningarmerki, óviss
og deyjandi. Og þá læðist að oss
efinn, ískaldur og spottandi, og
hlær sinn kuldahlátur gegn um
alla vora vitund. Vér getum efazt
um allt, um oss sjálf, um vini vora
og guð. Það er svo auðvelt að ef-
ast um það, hvort baráttan sé til
nokkurrar vonar, hvort lífið sé
nokkuð annað en „fíflskaparæði“,
eins og Voltaire komst að orði, eða
hégómi, eins og prédikarinn sagði.
Er það nema blóðrás og logandi
und stuttrar jarðvistar, tilgangs-
laust basl og eymd sem vér reyn-
um að fegra í augum vorum og
annara, til þess að oss sé það bæri-
legt? Erum vér ekki stöðugt að
drekka óminnisdrykk ýmiskonar
nautna eða skemmtana, aðeins tii
að reyna að gleyma hinum mikla
sorgarleik tilgangsleysisins?
Og vináttan, hversu haldgóð
reynist hún, þegar ábjátar?
Hlaupa ekki allir upp til handa og
fóta, þegar tilraun er gerð til að
svívirða einhvern og fylla þann
flokkinn, trúa hvaða óhróðri sem
er og kasta honum á milli sín, eða
þykir minnsta kosti gaman að
honum undir niðri? En ef sýna
skal einhvern drengskap, bera
hönd fyrir höfuð einhverjum og
stíga í reipið á móti ódrengskapn-
um, rekum vér oss þá ekki á það,
að þá vilja margir draga sig í hlé,
bera við friðsemi og ýmsum fögr-
um dyggðum og eru sér ekki ann-
ars meðvitandi, en að þeir séu að
uppfylla hin æðstu boðorð göfug-
mennskunnar? Ég segi ekki, að
þannig sé það ávallt. En vér skul-
um ekki láta oss koma það á ó-
vart, þó að eitthvað því um líkt
komi fram við oss, því að þess
gerast dæmi allt í kringum oss.
Og hversu djarflega reynumst vér
sjálf í slíkum kringumstæðum? Ef
vér gerum hreinskilnislega athug-
un á voru siðferðilega hugrekki,
og djörfung vorri, til að standa
með því, sem vér hyggjum þó satt
og rétt hvað sem á móti blæs —
þá munum vér oft fá ástæðu til að
fyrirverða oss og spyrja í örvænt-
ingu eins og Jakob: „Er ég þá
nema mold og aska“ fyrst mig
skortir manndóm til að fylgja
hinni guðlegu hugsjón sannleik-
ans og réttlætisins og kærleikans,
hvað sem hver segir og hvaða
átak sem það kostar?
Erfðasyndin er engin þjóðsaga.
Hún loðir við oss og gengur í erfð
frá kyni til kyns. Hún birtist í hin-
um siðferðilega heigulshætti, ill-
kvitninni, kærleiksleysinu og van-
þroskanum í því, að greina á milli
þess, sem er gott og illt. Hún birt-
ist í óhæfni vorri, til að hylla
miklar hugsjónir og hrinda þeim í
framkvæmd.
Þegar vér höfum fundið þetta
— fundið sárlega til þess hjá sjálf-
um oss og öðrum, þá skiljum vér
skáldið, sem lýsir hugarstríði sínu
svo vel í þessum erindum:
»En þegar loksins lækka tók min sól,
eg leita fór og spyrja »Hvar er skjól«?
En veröld gegndi: Veika dauðans hey,
þin von er fánýt, guð þú finnur ei.
Þá hræddist eg. »í húmi þessa eg dey«
eg hrópa tók, »ef guð minn finn cg ei«,
og brjóst mitt tók að buga kvöl og nauð
þá birtist þú og gafst mér lifsins brauð«.
Þegar maðurinn stendur fyrir
dómstóli sinnar eigin samvizku,
veit hann oft fátt sér til réttlæt-
ingar. Hann finnur vanmátt sinn
andlegan og líkamlegan. Það verð-
ur erfitt fyrir augum hans og
honum finnst guð svo óralangt
fjarri.
JþAÐ var í myrkri næturinnar,
segir sagan, er fjárhirðar
gættu hjarðar sinnar, úti á Betle-
hemsvöllum, að engill drottins
stóð hjá þeim og dýrð drottins
ljómaði í kringum þá og þeir voru
mjög hræddir. En engillinn sagði
við þá: Verið óhræddir, því sjá,
eg boða yður mikinn fögnuð, sem
veitast mun öllum lýðnum, því að
í dag er yður frelsari fæddúr, sem
er Kristur í borg Davíðs. Og i
sömu svipan var með englinum
fjöldi himneskra hersveita, sem
lofuðu guð og sögðu: Dýrð sé guði
í upphæðum, friður á jörðu og
velþóknun guðs yfir mönnunum.
Yndislegri saga en þessi hefir
eigi verið sögð, svo guðdómlega
fögur er hún í einfaldleik sínum,
svo heit af fögnuði og svo ljóm-
andi af dýrð drottins. Menn hafa
spurt: Er sagan bókstaflega sönn
í þessari mynd, eða er hún trúar-
legur skáldskapur? Slíkar spurnir
eru þýðingarlausar. Ef til vill
hefir einhver elskandi lærisveinn
Jesú lýst því, að þannig hlyti fæð-
ingu hans af hafa borið að hönd-
um. En athugum þá það, að hinn
dýpsti skáldskapur kemst oft
sannleikanum næst. Vér sjáum oft
ekki í fljótu bragði dýrlegustu
hliðina á atburðunum. Það er
þessvegna sem oss heyrist svo oft
yfir englasönginn í lífinu.
Fæðing Jesú var sannarlega
mikill fagnaðaratburður öllum
lýðum, sem lært hefir að elska
hann og sjá í honum takmark og
fullkomnun alls mannlegs lífs. í
rás aldanna hafa menn reynt að
túlka þennan fögnuð á margvís-
legan hátt. Orðið, sem var hjá
guði varð hold, segir í Jóh. guð-
spjalli. Menn hafa jafnvel sagt:
„Sá guð, sem ræður himni háum,
hann hvílir nú í dýrastalli lágum“.
Allt er þetta í raun og veru lík-
ingamál þess djúpa sannleika að
fyrir fæðingu Jesú Krists, hafa
• • •• •• •• -•-
menn skilið það betur en áðui', að
guð er mönnunum nálægur í
þrengingum þeirra og örvænting
— guð lifir og starfar í sjálfu
mannkyninu. — Jesús var sá, sem
skildi og boðaði þennan sannleika.
Hann sagði: Verið fullkomnir eins
og yðar himneski faðir er fullkom-
inn — og hann sýndi það með for-
dæmi sínu — að guðdómlegt eðli
býr með mönnunum.
Menn hafa metist á um það
hvort heldur Jesús hafi verið
guðs-sonur eða maður. Öll þyílík
fræði eru fásinna tóm. Lesið guð-
spjöllin og þið sjáið, að fagnaðar-
erindi Jesú til mannanna, var ein-
mitt það, að þeir ættu að verða
guðs-synir og erfingjar eilífs lífs.
Sá meginmunur, sem er á kenn-
ingu hans og annara trúarbragða-
höfunda, er fólginn í þessu: að
mennirnir litu áður á sig eins og
auvirðilega skepnu, sem 'guð
hefði skapað og ríkti yfir með
harðstjórn. Jesús kenndi mönnun-
um að þeir væru guðs ástfólgin
börn, honum lík að eðli og ákvörð-
uð til þess að taka þátt í lífi al-
heimsins. Þetta er svo stórkostleg-
ur mismunur á heimsskoðun, að
jafnvel kirkjan hafði ekki fullan
skilning á þessu lengi vel. Það er
fyrst nú, sem mönnum er að verða
það ljóst hvað Jesús kenndi. En
jafnframt og það verður ljóst,
hverfur burt ástæðan fyrir þessari
barnalegu, guðfræðilegu deilu,
hvort Jesús var guðs-sonur eða
maður. Samkvæmt hans eigin
kenningu, var hann hæði guðs-
sonur og maður — og allir aðrir
menn eiga að verða það. — En
vér getum bætt því við: Guðs-
sonareðlið var búið að ná meiri
Ijóma hjá honum en öðrum. Það
birtist hjá honum í þroska vits-
munanna, dýpt samúðarinnar og
kærleikans, og styrkleika viljans
til hins góða, fagra og sanna.
Hann sýndi með lífi sínu, að hann
bjó yfir guðdómlegum mætti, en
jafnframt sýndi hann það, að
mannkynið býr yfir guðdómlegum
mætti. Hann sannaði það, að neisti
guðdómsins getur tekið sér bústað
í mannlegu holdi og hann mun
einhverntíma kvikna í sálum
mannanna og verða að því bloss-
andi báli, sem lýsir upp allt
myrkrið.
• ■ • • • • • # • -» • - • »
J>ESSI er jólasöngur hinnar
kristnu trúar mitt í örvænting-
armyrkri sálarinnar - englsöngur-
inn, sem klýfur skýsorta skamm-
degisins og lyftir af oss heljar-
fargi vetrarkuldans og sýnis oss
bjarmann af fegurri sól.
Og hvað skyldu þá englamir
hafa sungið við fæðingu Jesú
annað en þetta:
Dýrð sé guði í upphæðum
friður á jörðu með þeim mönnum,
sem hann hefir velþóknun á.
Vér kunnum eigi að gera glögga
grein fyrir uppruna mannlegrar
sálar. Þeir Jóhannes og Páll trúðu
því, að Jesús hefði lifað með guði
í englaheimi hans, áður en hann
fæddist hér á jörðu. Til þess benda
þessi orð Páls: „En þótt hann rík-
ur væri gerðist hann fátækur vor
vegna, til þess að vér auðguðumst
af fátækt hans“. Þeir trúuðu því,
að guð hefði af eilífri miskunn
sinni sent hann, eins og eldri
bróður mannkyninu til hjálpar og
huggunar. Og sjálfur hafi hann af
fórnfúsum kærleika yfirgefið
fögnuð himinsins og gengist undir
kross efnisins til þess að fræða
mennina og hjálpa þeim og til
þess að frelsa þá frá villu þeirra og
vanþekking, synd þeirra og
vonsku. Til þess varði hann lífi
sínu! Hann kom fyrst og fremst
til að . frelsa mennina frá þeirri
hugmynd að þeir væri ofurseldir
eymdinni og dauðanum. Því næst
til þess að beina huga þeirra að
því sem er göfugt og guðdómlegt.
Trú Jóhannesar og Páls var
íögur eins og heillandi ævintýri.
En þessi tilvera vor er líka ef til
vill miklu dásamlegri en nokkurt
ævintýri! Hvað segir okkur öll
reynsla og öll þekking og sá
grunur er seilist inn í hið
óþekkta? Þetta talar allt einu
máli: Sjálft lífið yfirstígur hvert
ævintýri! Tilveran er langsamlega
miklu merkilegri, en mannlega
ímyndun hefir ennþá dreymt um.
Og er það þá nokkrum örðugleik-
um bundið, fyrst vér trúum því,
Ljósmyndastofan
1 Gránufélagsgðtu 21
er opin frá kl. 10—6.
HVERGI ÓDÝRAR.
Quðr. Funch-Rasmussen.
nwmnHniHmtHi
K
Skíði,
Skiðastafli og
Skíðabönd
eru áfjœtar fólagfafir.
Kaupfélag Eyfirðinga
Járn- og glervörudeild.
■»»»«*miinnnnnnf