Dagur - 04.05.1939, Side 1

DAGUR.
kemur ít á hverjum
fimmtudegi Kostar
kr. 6.00 áig. Gjaldk.
Árni Jóhannsson •
Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjaldd. fyrir 1. júlí.
AFGREIÐSLAN
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Tal-
sími 112. Uppsögnj
bundin við áramót, sé
komin til afgreiðslu-
manns fyrir 1. des.
y ♦ • • *• • • •
Akureyri 4. maí 1939.
• árg. |
Heim§§ýnmgm mikla
í New York.
18. tbl.
Mörg þúsnnd gestir
heimsækja íslands-
deildloa fyrsfu
klukkufímana cftir
að sýningin var
opnuð.
Heimssýningin í New York var
opnuð síðastliðixm sunnudag, eftir
nálega þriggj a ára undirbúning.
Þetta er enginn hversdagslegur
viðburður, því sýning þessi er
með stórfelldara sniði og alþjóða-
legri blæ, en nokíkur önnur, sem
haldin hefir verið.
Uiidirbúningskostnaður hennar
er talinn að vera frá Bandaríkj-
anna hálfu 150 miljónir dollara.
Tugir og hundruð þúsunda
manna hafa unnið að þeim undir-
búningi síðan 1936.
Þátttakendur eru 62 þjóðlönd,
þar á meðal ísland. Forstöðumað-
ur íslanidsdeildarinnar er, s;m
kunnugt er, Vilhjálmur Þór.
Þetta er í fyrsta skipti, sem ís-
land tekur þátt í veraldarsýningu
og reisir sér með því aEþunga
lauikabyrði, en sem jafnframt var
talin óhjákvæmileg af ástæðum,
sem þegar verður drepið á. Velt-
ur eigi á litlu, hvernig þessi þátt-
taka fer úr hendi og hversu mikla
athygli hún fær vakið meðal allra
þeirra miljóna, er heimssýninguna
miikiu sækja.
Fregn um það, að mörg þúsund
gestir hafi heimsótt íslenzku sýn-
ingardeildina, þegar eftir opnun
hennar á sunnudaginn, gefur góð-
ar vonir um, að vel takist með
þátttöiku íslands í þessum ein-
stæða stórviðburði veraldarsög-
unnar.
Um nokfcur undanfarin ár hefir
sú hugsun vaknað meðal íslend-
inga að reyna að komast í verzl-
unar- og viðskiptasamband við
Ameriku. Hafa meorn fundið til sí-
vaxandi þaxfar á þessu, eftir þvx
Sem öllu viðskiptalífi hefir hrakað
í Evrópu. íslandi er það lífsnauð-
syn að geta eignazt fastan og
nægilega stóran markað fyrir að-
alframleiðsluvörur sínar, en það
hefir ekki tekizt fram til þessa.
Helzta vonarlandið í þessu efni er
Ameríka.
með því að setja eirlíkneski af
Leifi heppna við framhlið skálans.
Hefir þetta kostað ærið fé og hafa
landar vestan hafs reynzt þar
haukar í horni með fjárframlög,
sem oft endranær. Bandaríkja-
stjóm hefir látið hlaða stallinn
undir myndina íslandi að kostnað-
arlausu. Ennfremur leyfði hún að
notuð væri afsteypa af Leifsmynd-
inni, er Bandaríkjaþjóðin gaf ís-
andi 1930.
Þessi Leifsmynd við framhlið
sýningarskálans hefir að líkindum
ómetanlegt auglýsingagildi. Með
ómótmælanlegum rökum tengir
hún og það, sem henni fylgir,
Vilhjálmur Þór.
Með þetta fyrir augum tók
stjórn íslands því tilboði Banda-
ríkjainna að koma upp íslenzkri
sýningu í sambandi við heimssýn-
inguna miklu í New York, sem nú
er opnuð. íslenzku stjórninni var
það Ijóst, að þarna væri fyrir
hendi eitt bezta tækifæri til að
kynna bæði land og þjóð hinu
mikla heimsveldi. Lítt þekktri
smáþjóð er næsta erfitt að koma
varning sínum á framfæri á sölu-
torgum stórborga hins mikla meg-
inlands vestan Atlantshal's, án ná-
inna undanfarandi kynna, sem eru
hinn bezti grundvöllur undir var-
anlegum verzlunarsamböndum.
í íslamdsdeild sýningarinnar er
megináherzlan lögð á að kynna
þjóðina, sýna sögu hennar, líf og
menning og skerf þann, sem hún
hefir lagt til vísindalegrar, land-
fræðilegrar og sögulegrar þekk-
ingar, með dæmum úr bók-
mennta-, lista-, athafm- og sigl-
ingalífi hennar.
Á þenna hátt verður þjóðin
kynnt, frekar en með beinni vöru-
sýningu.
Sýningarskálann fyrir íslandS'
deildina leggur Bandaríkjastjóm-
in til ókeypis. Er hann annar í
þjóðskálaröðinni til vinstri við
isjálfa sýningarhöll Bandaríkjanna
Er það hinn ákjósanlegasti staður.
sem hægt er að hugsa sér.
En einmitt þess vegnia þurfti að
ganga svo frá homum, að hann
vekti á sér alveg sérstaika eftir
tekt.
Þetta hefir verið framkvæmt
saman sögu í&lands og Ameríku á
hinn virðulegasta hátt.
Sýningarskálinn stendur milli
tveggja gatna, og eru því tveir að-
alinngangar í hann. Við bakhiið
skálans stendur bronse-líkneski
Þorfinns Karlefnis. Hefir Reykja-
víkurbær annazt um þá mynda-
styttu.
Skáli íslandsdeildarinnar er
sambyggður við hús 4 annara
ríkja oig er 31 m. á lengd, 15 m. á
breidd og 21 m. á hæð.
Megi hamingja Leifs Eiríksson-
ar hvíla yfir íslandsdeild heims-
sýningarinnar miklu, svo að hún
verði uppspretta nýrrar og auk-
innar farsældar og frama íslenzku
þjóðarinnar á ókomnum tímum.
Raf magnsnotkun
og rafmagnsverð.
Eins og getið var um í síðasta
olaði er nú hafin vinnia við Laxár-
virkjunina. Vinna þar nú rúmlega
30 menn.
Við innanbæjarkerfið er ekki
hafin vinna ennþá, efni til þess
er enn ekki komið, en vonandi
kemur það svo fljótt að verkinu
verði loikið nægilega snemma og
stöðin tekið til starfa á tilsettum
tíma.
Við Akureyringar höfum lengi
þráð meiri raforku. Nú eru þær
óskir okkar vonandi að rætast. Á
komiandi hausti eigum við að geta
fengið það rafmagn, sem við þurf-
um nú og í náinni framtíð, ekki
aðeins til heimilisþarfa, heldur og
til iðnaðar þess sem nú er, og þá
ekki síður til nýs iðnaðar, sem
vonandi rís upp hér þegar orkan
er fengin til að reka hann með.
Með byggingu okurverðsins við
Laxá verður rafmagnsþörfinni
fullnægt o'g ekkert um þá hlið
málsins að segja annað en fagna
því, að það tókst að leysa málið á
viðunandi hátt þegar tekið er til-
lit til aðstæðna allra.
En það er hin hlið þessa máls,
sem við nú bíðum eftir með nokk-
urri eftirvæntingu og nokkrum
ugg og það er verðið á rafmagn-
inu til kaupenda. Verður það
ódýrara en verið hefir eða þarf
það máske að hækka í verði, og
ef svo væri hve mikið þarf það að
hækka ?
' Hér er ekki aðeins um að ræða
notkunarmöguleika almennings,
sem að sjálfsögðu fer að allveru-
legu leyti eftir því verði, sem raf-
magnið verður selt, því kaupgetan
hlýtur að ráða hvað mikið keypt
er, en þörfin þá að sitja á hakan-
um.
Hér er líka, og engu síður, á
það að líta, að raforkan þarf að
seljast svo að hagur fyrirtækisins
sé tryggur, og framtíðin, með eðli-
legum vaxtarþörfum, örugg.
Eins og kimngut e1', er svo
ástatt hér í bænum, að aukin raf-
magnsnotkun á heimilunum krefst
nokkurra, og víða mikOla, breyt-
inga, endurlagninga og nýlagn-
inga raflagna og annars undir-
búnings, í flestum húsum í bæn-
um ef rafmagn verður tekið til
þeirrar notkunar, sem æskilegt og
nauðsynlegt er, og þær fram-
kvæmdir verða ekki gerðar á
skömmum tíma.
Af þessum og fleiri ástæðum,
sem ekki verða taldir hér, væri
því mjög æskilegt að verð á raf-
magn verði ákveðið sem fyrst og
að minnsta kosti svo snemma að
nægur tími sé tii að gera þaS sem
gera þarf, til þess að notfæra það
rafmagn sem bæjarbúar treysta
sér til að kaupa.
Auk þess sem þegar hefir verið
sagt, má benda á að það getur
haft allmikla þýðingu á hvern
hátt rafmagnið verður selt. Verð-
ur þar að sjálfsögðu farið eftir
i-eynslu annara, og sú söluaðferð?