Dagur - 18.01.1940, Qupperneq 2

10
D A G U R
3. tbl.
Klæðisf iilliiMii
í desember f vetur var eg stödd
í búð einni á Akureyri. Á meðan
eg' stóð þar við, kom inn í búðina
maður í bláum vinnufötum og
spurði eftir ísgarnssokkum. Þeir
voru þar til sýnis og sölu, og voru
þeir líkastir því að vera gerðir úr
sama efni og nýju fötin keisarans.
Ekki fann maðurinn neitt að því,
en stærðin líkaði honum ekki. Þá
spurði hann eftir kvenbuxum.
Honum voru sýndar þær, næfur-
þunnar og skálmalausar. Senni-
lega hefir þetta hvorutveggja ver-
ið búið til suður í löndum og sent
hingað upp að norðurheimskauts-
baug, til þess að seljast hér í há-
skammdeginu.
Eitthvað er nú bogið við þetta,
datt mér í hug. Úti var svalt vetr-
arveður og átti ég fullt í fangi
með að verjast kuldanum, þrátt
fyrir ullarnærfötin mín og ullar-
sokkana. En konu verkamannsins
hefir sjálfsagt fundist annað.
Út af þessu dæmi og mörgum
svipuðum hefir sú spurning vakn-
að f huga mínum, hversvegna
þjóðin klæddist ekki ullinni, sem
drottinn hefir látið vaxa á fénu
okkar, okkur til skjóls í vetrar-
næðingunum og kuldanum á okk-
ar stormasama landi? Nú er tími
til að hefjast handa . Einmitt nú
á þessum skelfingartímum, þegar
allar þjóðir reyna að búa sem bezt
að sínu og nota út í yztu æsar allt,
sem þeirra eigið land getur fram-
leitt.
Nú vill svo vel til, að á Akur-
eyri er ullarverksmiðja, sem vinn-
ur margt gagnlegt og fallegt.
Gefjunardúkar eru alþekktir fyrir
fallegt útlit og haldgæði, enda
mikið notaðir og enginn skammast
sín fyrir það að ganga í Gefjunar-
fötum.
Aftur á móti heyrist oft kvartað
um band, sem verksmiðjan fram-
leiðir, að það endist illa og verði
Ijótt við notkun. Sjálf get ég
ekki dæmt um þetta af eigin
reynd. En þessi umkvörtun er svo
almenn, að það er ekki hægt að
ganga fram hjá henni. Hver er
orsökin? Er hún ef til vill sú, að
ullin sé unnin upp með öliu sam-
an? En það er sem kunnugt er
mjög óheppileg aðferð. En hver
sem orsökin er, þá verður að
nema hana burt. Verksmiðjan
verður að framleiða eins gott
band, eins og það er bezt unnið í
heimahúsum, svo gott, að um
gæði þess verði ekki deilt. í sam-
bandi við verksmiðjuna verður
svo að vera fullkomin nýtízku
prjónastofa, sem prjónar allar
stærðir af nærfatnaði og sokkum
karla, kvenna og barna úr hinu
góða þelbandi verksmiðjunnar.
Þessar vörur verða svo að selj-
ast með svo sanngjörnu verði,
sem unnt er. Það getur vel verið,
þar sem ullin nú er stígandi, að
þær verði ekki ódýrari heldur en
útlendu nærfötin og sokkarnir,
sem nú er flutt inn. En ávinning-
urinn er samt mikill. í fyrsta lagi
eru ullarfötin hlýrri, endingar-
betri og hollari. í öðru lagi spar-
aðist útlendur gjaldeyrir, senni-
■imiiiniHiimnmn
Saumavélar
omnar
Kaupfólag Eyfirðinga.
Járn- og glervörudeild &$§£■
•m
lega svo skifti hundruðum þús-
unda, ef að algerlega væri hægt
að útiloka innflutning þessara
vörutegunda. Allan þann inn-
flutning, sem nú á sér stað á
silkinærfatnaði og silkisokkum,
ber að skoða sem þjóðarskömm,
og einkennilega er því fólki farið,
sem álítur það samboðið íslenzkri
menningu og staðháttum að ganga
í slíkum fatnaði.
En nú spyrja sjálfsagt margir:
„Látið þið ykkur detta í hug að
ungu stúlkurnar í kaupstöðunum
og jafnvel í sveitunum líka fari
að ganga í ullarnærfötum og ull-
arsokkum?11 Já, því ekki það. Ein-
hverntíma verður að nema staðar
og brjóta blað við heimskuna.
„Þetta er móður“, segja menn.
Já, það er móður núna, en fyrir
einum tveimur áratugum þekktist
þessi móður ekki. . Móðurinn
breytist alltaf og því þá ekki að
breyta þessu og taka upp það,
sem betur má fara. Það eru ullar-
verksmiðjurnar sem eiga að
skapa ullariðnaðinn og þær hafa
þegar gert það að nokkru leyti.
Gefjunardúkar eru mikið notaðir
í ytri fatnaði, bæði handa körlum,
konum og börnum. Nú þarf Samb.
ísl. samvinnufélaga að taka upp
þá iðju, að framleiða nærfatnað
og sokka.
Margt fólk í bæjunum hefir
enga ull, nema að kaupa hana, og
þá vantar það oftast tæki til að
vinna hana. Það er því mjög eðli-
legt, að margir hafi gripið til þess
að ganga í búðirnar og kaupa það,
sem þar hefir verið á boðstólum.
Ullarnærfötin og sokkarnir þurfa
að vera til sölu og vel og smekk-
lega gerð.
Víða í sveitum er ullin mikið
notuð til fatnaðar, sem betur fer.
Það eru handspunavélarnar og
eiga
engam Ibefei wim en
Ameriku.
Á i INew Ycs>a*fe. worn
sýniogar SktmdÍKmviskui þjóðamia
ffölsótiair.
(Framhald).
DANMÖRK: Danski sýningar-
skálinn er „hyggelig“. Á það hefir
sýnilega verið lögð áherzla, er
hann var hugsaður, en minna gert
af beinni fræðslustarfsemi um
land og þjóð. Veggir neðra salsins
eru prýddir stórum, máluðum
fresco myndum eftir Sikker Han-
sen. Þær sýna danskt landslag,
sem virðist einnig vera „huggu-
legt“ og danska bæi og þorp, þar
sem lítil, þokkaleg hús með rauð-
máluðum þökum eru mest áber-
andi. Annarsstaðar eru skip undir
seglum og vélknúin kaupför und-
an hinni lágvöxnu, dönsku strönd.
Á gólfinu niðri er komið fyrir
á langborðum dönskum silfurvör-
um, postulínsvörum og keramík.
Mest áberandi er þar silfursmíði
firmans George Jensen, sem unnið
hefir sér orðstír víða um lönd.
Þetta fyrirkomulag á aðalgólfinu
gefur skálanum of mikinn vöru-
húsblæ í mínum augum. Skyldi
maður halda, að Danir hefðu
margt annað merkilegra að sýna
Ameríku en Jensenssilfur, enda
þótt það sé viðurkennd ágætis-
vara. Gegnt langborðunum er
komið fyrir sýnishornum af
dansk-smíðuðum húsgögnum. Þau
eru einföld, létt og snotur.
Þá gefur að líta sýnishorn frá
glervöruverksmiðjum Bing &
Haukur Snorrason:
Gröndahl og postulínsverksmiðj-
um víða í Danmörku.
Á gólfinu er lítill gosbrunnur
umhverfis myndastyttu Kai Niel-
sen af Evu með eplið, sem er eft-
irlíking styttunnar í Enghave-
garðinum í Kaupmannahöfn.
Veggurinn andspænis aðalinn-
ganginum er eini staðurinn á sýn-
ingunni, þar sem maður fær nokk-
uð að vita um stjórn og háttu
Dana. Litlar trébrúður eru notað-
ar til þess að segja gestum að 33%
af þjóðinni stundi landbúnað og að
60% af Danmörku sé ræktað land,
hver fjölskylda eigi reiðhjól og
annað svipað. Á þessum vegg er
komið fyrir miklum upplýsingum
en svo þétt, að ef maður er búinn
að ganga sig dauðþreyttann um
sýningarsvæðið, þá er afar vafa-
samt að maður „leggi í hann“,
nema þá ef viðkomandi er því
duglégri, og hitinn í New York
hefir ekki farið yfir 90 gráður á
Fahrenheit þann daginn. Allur
skálinn niðri er bjartur og hrein-
legur. Mikill hluti eins veggjarins
er stór gluggi, og streymir birtan
um allan skálann.
Stór og breiður stigi liggur upp
á efra gólf, og þar er veitingasal-
ur. Þar er nóg um góðan mat, en
hann kostar vitaskuld peninga.
„Snaps, Böf med Lög, Rödgröd
med Flöde!“ — Bezt sem minnst
um það að hugsa. — Strax og
komið er upp á loft, biasir við
horn í salnum, sem helgað er
Grænlandi. Þar er stórt landakort
málað á vegginn, sem sýnir hnatt-
stöðu Danmerkur, Grænlands og
Ameríku. Þá eru ljósmyndir af
grænlenzku landslagi, húsakynn-
um og svo auðvitað íbúunum.
„íslendingar", heyrði eg einn
Ameríkumanninn muldra í barm
sinn fyrir aftan mig um daginn!
í skálanum eru margir ánægju-
legir Danir, karlar og konur, sem
sýna gestum skálann og skýra
einstakar sýningar.
Danski sýningarskálinn er ekki
stór frekar en sá finnski. En hann
er mjög með öðrum blæ. Hann er
bjartur og hreinlegur og það er
ánægjulegt þar inn að koma. Eg
áiít, að hann gefi ekki miklar eða
eftirminnilegar upplýsingar um
land og þjóð. En kannske er það
þó ánægjulegt að minnast þess,
að Danmörk er broshýrt land og
Danir broshýr þjóð, menntuð og
framgjörn. Og hver sem sezt niður
á veitingastofuna og fær sér
reyktan ál eða „Smörrebröd“ eða
Tuborg- og Carlsberg-bjór, hann
fer þaðan áreiðanlega með góðar
endurminningar.
NOREGUR: Norski sýningarskál-
inn stendur íslandsmegin „Friðar-
torgsins“ og er stærstur hinna
norrænu sýningarskála. Að baki
skála þess, er snýr að torginu,
reistu Norðmenn allstóra bygg-
ingu í norskum „Stabur“ stíl, og
gerðu brú mikla á milli húsanna
allhátt frá jörðu.
Þetta fyrirkomulag er klöngurs-
legt og langt frá því að vera fall-
egt að mínum dómi.
„Stabur“ byggingin er gerð úr
tré og máluð brúnum lit. Með því