Dagur - 17.10.1940, Blaðsíða 2

178
DAGUR
42. tbl.

Eins og drepið var á í síðasta
blaði, eru nú uppi háværar raddir
um það, að afurðir landbúnaðar-
ins séu komnar í svo hátt verð, að
þær séu lítt eða alls ekki kaup-
andi, nema þá sem „luxus“-vörur
fyrir auðmenn. Aftur á móti sé al-
gengum verkamönnum, með þv-í
kaupi er þeir nú hafa, algerlega
um megn að afla sér þessara
fæðutegunda fyrir dýrleika sakir.
Ef þessar sífeldu endurtekning-
ar dagblaðanna í Reykjavík um
óhóflegt verð á framleiðslu land-
búnaðarins hafa nokkur áhrif,
hljóta þær að verka þannig, að al-
menningur sneiði hjá kaupum
innlendu afurðanna, en halli sér
því meira að kaupum á erlendum
vörum, sem hafa þó stigið mikið
meira í verði en þær innlendu.
Það eru þvi hreinustu Lokaráð.
sem fyrgreind blöð eru að gefa al-
menningi með ráðleggingum sín-
um um það, hvernig hann skuli
haga sér um kaup lífsnauðsynja
sinna.
Formaður verðlagsnefnda þeirra,
er ákveða verð á kjöti og mjólk,
Páll Zophoníasson alþm., hefir
ritað grein í Mbl. 9. og 10. þ. m.,
þar sem hann m. a. birtir töflu,
er sýnir kaupgjald, mjólkurverð,
kjötverð og framfærslukostnað ár-
lega frá 1914 til 1940. Er tafla
þessi afar fróðleg og athugunar-
verð. M. a. má af henni sjá, að
kaup verkamanna í Reykjavík var
1914 40 aurar um tímann, en þá
var útsoluverð mjólkurlítra 22
aurar. Fyrir tímakaupið fékkst þá
1.82 lítrar mjólkur. Nú er tíma-
kaupið í Reykjavík 1.84, en útsölu-
verð mjólkur 56 aurar pr. lítra.
Fyrir tímakaupið fást því nú 3.28
1. Kaupmáttur tímakaupsins hefir
því hartnær tvöfaldast gagnvart
mjólkurverðinu, frá því sem
hann var 1914.
Þó er þessi vöxtur kaupmáttar
tímakaupsins stórum meiri hér á
Akureyri, þar sem mjólkurverðið
er aðeins 40 aurar. Hér fást allt að
5 lítrum af mjólk fyrir tíma-
kaupið.
Þá skulum við snúa okkur að
kjötinu, sem okkur er sagt að nú
sé selt með okurverði.
Árið 1914 var útsöluverð kjöts í
heilum kroppum í Rvík 58 aurar
pr. kg., og fékkst þá fyrir tíma-
kaupið þar 0.69 kg. eða 690 grömm
af kjöti. Nú er kjötið selt á kr.
2.15 (á Akureyri 2.10), og kemur
þá í ljós, að fyrir tímakaupið,
eins og það er nú, fást 0.86 kg. eða
860 grömm af kjöti. Kaupmáttur
tímakaupsins hefir því vaxið all-
verulega nú, miðað við árið 1914,
gagnvart verðlagi þessarar vöru-
tegundar. Fyrir tímakaupið fæst
nú 170 grömm meira kjöt en þá.
Þar með er það sannað, að verð-
lag á mjólk og kjöti, eins og það
er nú, hefir breytzt til hagnaðar
fyrir þá neytendur, er taka kaup
samkvæmt gildandi ákvæðum,
miðað við árið 1914, þegar enginn
minntist á dýrtíð og það orð var
ekki til í daglegu tali.
Að þessu athuguðu hlýtur hver
„óbrjálaður“ maður (í merking-
unni: maður, sem lítur skynsemd-
araugum á málið) að komast að
þeirri niðurstöðu, að þrátt fyrir
allt dýrtíðarvíl geti verðlag á
mjólk og kjöti ekki skapað nokk-
urt dýrtíðarástand, þar sem verð-
lag á þeim vörum er hlutfallslega
lœgra nú gagnvart kaupgjaldi
verkamanna, en þaS var, áður en
nokkur dýrtíð kom til sögunnar í
landinu.
Hitt skal fúslega játað, að mörg-
um manninum sé ofviða að afla
sér umræddra fæðutegunda og
margs annars eftir þörfum, vegna
fátæktar, sem rekja má til marg-
víslegra orsaka. En þá er komið
að öðru efni en hér er um að
ræða, þ. e. baráttunni til útrým-
ingar hinni almennu fátækt.
Sigtiiur Sigurjónssou
frá Grímsstöðum við Mývatn.
Fæddur 21. febrúar 1864.
Dáinn 6. ágúst 1940.
Að Grímsstöðum kom ég gestur;
gisti þar ókunnan stað.
Þrjú högg drap ég á þilið
og þú komst út á hlað.
Maður gætinn í máli.
Þú mæltir allt laust við fip.
Varst kvistur af kjarkmiklum
stofni,
með karlmennsku ró — og svip.
Við kynntumst, þú sagðir frá
sumu
er sjálfur hafðirðu reynt,
í sandroki og sauðaleitum;
við svaðilför varð þér ei meint.
En án alls yfirlætis
var ætíð frásaga þín.
Á bak við einfaldleik orðsins
atvikin nutu sín.
Nú ertu í Grafarlönd genginn —
þar gefur þér fagra sýn.
Blíðvindar um þig blási,
— blessuð sé minning þín.
F. H. Berg.
KIRKJAN: Messað verður kl. 12
á hádegi næstkomandi sunnudag
í Lögmannshlíðarkirkju.
□ Rún 594010237 - Fjh.
I. O. O. F. = 12210189 = O
Áheit á Akureyrarkirkju: Kr.
50.00 frá N. N. Þakkir Á. R.
Basar hefir Kristniboðsfélag
kvenna í Zíon föstudaginn 18. okt.
næstk. — Kaffi fæst á staðnum. —
Basarinn verður opnaður kl. 3 e.
h. Komið, skoðið útsöluna og fáið
ykkur síðdegiskaffið í. Zíon,
Viburðir síðustu daga.
(Framhald af 1. síðu).
opinberri, þýzkri tilkynningu, sem
hélt hinu sama fram.
Samkomulagsumleitanir Rússa
og Bandaríkjanna: ■— Það hefir
vakið mikla athygli, í sambandi
við þessa síðustu viðburði á Balk-
an, og ákveðnari stefnu Banda-
ríkjanna gagnvart Japan, að
sendiherra Bandaríkjanna í
Moskva, Steinhardt, og rússneskir
stjórnmálamenn, hafa rætt saman
undanfarna daga, jafnframt því,
sem Oumansky, sendiherra Rússa
í Washington, hefir verið á stöð-
ugum umræðufundum með
Sumner Welles, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna. Með til-
skipun, sem Roosevelt gaf út í
fyrradag, er éiginlega staðfest, að
eitthvað sé á seiði milli þessara
ríkja. Með þessari tilskipun er
heimilað að leggja hald á allar
skotfæra- og vopnabirgðir, sem er-
lend ríki hafa keypt í Bandaríkj-
unum, og bíða þar sendingar, til
notkunar fyrir Bandaríkin sjálf;
þegar séð er -fyrir þörfum þeirra,
er heimilað að selja eftirstöðvarn-
ar til „vinsamlegra ríkja“ og í
blaðaviðtali gaf forsetinn ótví-
rætt til kynna, að þar á meðal
væri Sovét-Rússland.
Kannske eru Rússar að breyta
um stefnu; það verður gaman að
sjá kommúnistablöðin breyta um
„línu“ þegar þar að kemur, og
kúvenda í áttina til Bretlands og
lýðræðisríkjanna!
Átökin í Miðjarðarhafi: — Á
meðan á öllu þessu gengur, hefir
brezki flotinn, ennþá einu sinni,
framkvæmt „hreinsun“ í Miðjarð-
arhafinu, og svipast um eftir
ítölskum herskipum. Af hreinustu
tilviljun höfðu þrír ítalskir tund-
urspillar hætt sér óvenjulega langt
frá landi og komst brezka her-
skipið „Ajax“ í skotfæri við tvo
þeirra og sökkti þeim, en herskip-
ið „York“ þeim þriðja. Hafa Bret-
ar ennþá einu sinni sýnt það, að
á sjó stendur þeim enginn snún-
ing, og að brezki flotinn er alls
ráðandi á þessum slóðum.
Viðburðir í Norðurhöfum; —
Heimsókn Gorts lávarðar, yfir-
hershöfðingja Breta í Frakklandi
á sínum tíma, til íslands, er líkleg
til þess að beina athyglinni norð-
ur á bóginn á ný. Gort lávarður
sté á land í Reykjavík í fyrradag.
Um erindi hans er ekkert kunn-
ugt opinberlega.
Bækur.
HLÍN, ársrit íslenzkra kvenna,
23. árg., er nýlega komin út. Ritið
er fjölbreytt að efni og hið læsi-
legasta. Auk skýrslna frá kvenfé-
lögum og nokkurra ljóða ræðir
það um húsmæðrafræðslu, heimil-
isiðnað, uppeldismál, garðyrkju,
heilbrigðismál, merkiskonur og
ýmislegt fleira fræðandi og nyt-
samt. Síðasta örk ritsins er helg-
uð börnunum; er þar litmynd á
hverri síðu ásamt lesmáli handa
börnum.
Ritið er 10 arkir að stærð og
kostar aðeins 2 krónur, sem er
gjafverð.
Útgefandi og ritstjóri er eins og
áður Halldóra Bjarnadóttir, Akur-
eyri.
EIMREIÐIN, júlí—sept. 1940, er
nýlega út komin. Helztu ritgerðir
í þessu hefti eru: Andvökur hinar
nýju, eftir Jón Magnússon;
Draumar, eftir Sigurjón Friðjóns-
son; Efni og orka, eftir Trausta
Ólafsson; Winston Churchill, eftir
Svein Sigurðsson; Ósýnileg á-
hrifaöfl, eftir A. Cannon. Ljóð
eru þar eftir ísólf Pálsson, Kol-
brún, Heiðrek Guðmundsson, Jó-
hann Bárðarson og Árna Jónsson.
Smásögur eftir Helga Valtýsson
og Kolbrún. Enn er í ritinu hitt
og annað smávegis, þar á meðal
ritsjá.
Kantötukár Akureyrar heldur
aðalfund sinn í Skjaldborg föstu-
daginn 18. þ. m. kl. 9 síðdegis. Al-
varleg mál á dagskrá. Mœtið!
Iðnskóli Akureyrar verður sett-
ur föstudaginn 18. október kL 8
síðdegis.
Á Ijósmyndastofunni í
GRÁNUFÉLAGSGÖTU 21
getið þér fengið nýmóðins
Kombinationsmyndir
og margar fleiri gerðir, sem hvergi
fást annars staðar
öuðr. Funch-Rasmussen.