Dagur - 20.01.1942, Page 1

Vikublcxðið DAGUR
Ritstjóri: INGIMAR EYDAL.
AfgreiSslu og auglýsingar annast;
Jóhann Ó. Haraldsson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96. f
Árgangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odda Björnssonar.
SæmindiyJ selnum
„SKjaldborgin“ leggur
til atlögu
jþJÓDIN ÖLL mun fylgjast af áhuga með því,
hvernig hinni fyrstu tilraun einræðissinna að
seilast til valda í íslenzku bæjarfélagi reiðir af.
Það verður allsstaðar talinn sanngjarn mæli-
kvarði á pólitískan þroska okkar Akureyringa,
hve mikið fylgi við veitum slíkum „foringjum"
við kjörborðið á sunnudaginn kemur. - Enginn
sannur lýðræðissinni, sem ann frelsi og mann-
réttindum, mun svo auðtrúa og einfaldur, að
hann greiði atkvæði sitt fulltrúum félags, sem ís-
lenzkur dómstóll hefir nýskeð úrskurðað, að
starfi „mjög í anda einræðisstefnu nazista“.
Abyrgðarmesta starf
í veraldarsögunni
— Roosevelt skipar framleiðslustjóra —
öxulríktn bíða pólttiskan óstgur
fVerkamaðurinn‘
og skólarnir
trOMMÚNISTABLAÐIÐ „Verka-
**■ maðurinn" byrjar árið með því
að senda skólastjórum bæjarskól-
anna hér óvenjulega nýárskveðju. —
Eftir að blaðið hefir borið á Dag,
að öll skrif hans um Sovétríkin hafi
verið „lygi“, ,^níð“, „vísvitandi blekk-
ingar“, „botnlaus fáfræði" og „þykk-
asta heimska“ (öllum þessum mól-
blómum fylgir enginn rökstuðning-
ur), lýsir blaðið yfir því, að kennsl-
an í skólum bæjarins, barnaskólan-
um og Gagnfræðaskóla Akureyrar,
hafi verið „á álíka stigi“ og fræðsla
Dags. Samkvæmt þessu heldur
„Verkamaðurinn" því fram, að
kennslan í bæjarskólunum, undir
stjórn skólastjóranna Snorra Sigfús-
sonar og Þorsteins M. Jónssonar,
hafi verið innifalin í lygi, níði, vís-
vitandi blekkingum, botnlausri fá-
fræði og þykkustu heimsku. — Til
enn frekari áherzlu bætir „Verka-
maðurinn" því við, að skólamir hafi
verið gerðir að „útungunarstöð“ fyrir
„brjálsemi, heimsku og fáfræði“. —
TjAÐ Á EKKI við að gera þessum
órökstuddu og andstyggilegu gíf-
uryrðum svo hótt undir höfði, að fara
þeirra vegna að bera skjöld fyrir
skólana. En á það skal bent, að á-
byrgðarmaður að þessum þokka er
enginn annar en efsti maður D-list-
ans. Hann ber því lagalega og sið-
ferðilega ábyrgð á þessum ógeðslega
rógi á hendur forstöðumanna skól-
anna og kennaraliðs þeirra. Ekki er
það vitað, að þessi maður hafi kynnt
sér af eigin sjón og heym kennsluna
i umræddum skólum og getur því
naumast talizt dómbær í þessum
efnum á eigin spýtur. En hann er
giftur einni af hinum föstu kennslu-
konum barnaskólans, og mágkona
hans er í skólanefnd. Það er því
hætta á, að grunur geti fallið á
þessar konur um að bera slúður-
sögur um skólastarfið í ábyrgðar-
mann „Verkamannsins“. Þetta mun
þó alls ekki eiga sér stað. Til þess
eru þær báðar of vandaðar konur.
XjriTT mun sönnu nær, að sú þokka-
*lega framleiðsla, er fyrr getur, sé
andlegt fóstur þriðja manns D-list-
ans. Hann mun telja sig í baráttu-
sæti á listanum og vill því vinna
sér nokkuð til frægðar í þeirri von,
að ó frægðinni kunni hann að fljóta
inn í bæjarstjómina. Má og vera að
hin fruntalega og tilefnislausa árás
hans á skólana geri hann frægan
— að endemum. í almæli er líka,
að ábyrgðarmaður „Verkamannsins“
eigi oft erfitt með að hafa fullt
taumhald á því ólma manndýri, er
sett hefir verið í 3. sæti á lista
kommúnista við í hönd farandi bæj-
arstjómarkosningar. — En hvað
segja foreldrar í þessum bæ um hina
hrottalegu og óverðskulduðu árás
„Verkamannsins“ á þær stofnanir,
er þeir hafa falið að uppfræða böra
sín, og þeir flestir eða allir telja
sig í mikilli þakkarskuld við? Vilja
þeir heiðra höfund árásanna með
því að kjósa þann lista, sem hann
er settur til að prýða?
. . . B-LISTINN . . .
er listi frjálslyndra um-
bótamanna.

I.
Kosningablað E-listans kom
út s. 1. laugardag. Það er hin
fyrsta „opinbera herstjórnar-
stjórnartilkynning" þeirra
Skjaldbyrginga, enda munu
menn, hafa beðið hennar með
nokkurri forvitni og óþreyju,
og vænzt þess, að nokkurt
matarbragð væri að henni,
eftir allt það, sem á undan er
gengið. Plagg þetta er þó harla
sviplítið og dauft í dálkinn,
þegar til kastanna kemur.
Hafa sumir menn það í flimt-
ingi, að hógværð „foringjanna“
muni standa í einhverju sam-
bandi við „ástandið" og myndi
þeim liggja mun hærra rómur,
ef svo væri í pottinn búið, að
það væri þýzkur her en ekki
brezkur, sem dveldi í landinu.
Sennilega er það þó öllu rétt-
ari skýring á þessu fyrirbrigði,
að þeir Brynleifur, Jón og
Svavar kjósi ekki að gefa til-
efni til þess að pólitísk fortíð
þeirra verði rifjuð upþ að
nokkru ráði, að þessu sinni.
Eins og lesendum Dags er
þegar kunnugt, hefir íslenzkur
dómstóll nýlega haft lög
Skjaldborgaranna til meðferð-
ar, og blað eitt hér í bænum
hefir nú birt þau í heild. Þess
gerist því naumast þörf, að
fara hér um þau mörgum orð-
um að sinni. — Formanni fé-
lagsins er þar — að þýzkri
fyrirmynd — falið alræðis-
vald yfir öllum athöfnum fé-
lagsins; getur hann haft allar
samþýkktir og álit félagsfunda
að engu, ef honum gott þykir.
— „Fulltrúar félagsins á op-
inberum vettvangi skulu. . . .
vinna drengskaparheit að trún-
«8i ilnum viS félagið", þ n-
formanni þess, þar sem hann
ræður þar einn lögum og lof-
um — lífs ög liðinn að kalla,
því að i lögunum er svo ráð
fyrir gert, að hann geti — og
er það einnig mjög að þýzkri
fyrirmynd — skipað eftir-
mann sinn, ef foringinn hefir
þá annars sinnu á slíku undir
andlátið, því að hætt er við,
að hann kunni þá að verða í
nokkuð þungum þönkum um
„hinn kristilega grundvöll"
framhaldstilveru sinnar.
Undarlega hljóta þeir menn
að vera skapi famir, sem skrifa
nafn sitt af frjálsum og fúsum
vilja undir slík lög, og afsala
sér með því persónurétti sín-
um, skoðana- og athafnafrelsi
í félagsmálum. Að vísu var það
áður vitað að þeir félagar, Jón
og Brynleifur, höfðu um sig
„hirð“ allra — eða flestra —
hinna helztu nazistavina í
bænum, sem jafnan era reiðu-
búnir að súpa úr hófsporum
„foringjanna“ hverja þá smán,
sem nokkur einræðiskeimur er
að. — Það er og margt ó-
ánægðra manna í heimi hér,
en fæstir þeirra eru þó ó-
ánægðir með sjálfa sig. Margir
era meira að segja harla á-
nægðir með sína eigin per-
sónu, og finnst það firn mikill,
að samborgarar þeirra skuli
tregir til að viðurkenna ágæti
hennar og veita henni dálitla
tilbeiðslu og ofurlitla lotningu.
Þeir kenna þá venjulega ýmist
vondum mönnum eða vitlausu
skipulagi um þau mistök og
vonbrigði, sem að þeirn steðja
í þessum efnum. Og enn aðrir
eru haldnir af þeirri villutrú,
Frtmbald 4 3. W0&
Roosevelt Bandaríkjaforseti
hefi rskipað einn mann til þess
að hafa á hendi yfirstjórn allrar
framleiðslu til hernaðarþarfa í
Bandaríkjunum. Maðurinn heit-
ir Donald Nelson■ Sigurvonir
lýðræðisþjóðanna eru bundnar
við hina risavöxnu framleiðslu-
getu Bandaríkjamanna og þær
áætlanir þeirra að smíða 60.000
flugvélar á þessu ári og 125.000
á næsta ári auk annara risavax-
inna framkvæmda. Það er því
kannske ekki ofmælt, þegar
hinn víðkunni, ameríski blaða-
Von um árangur
af boruninni á
Laugalandi?
YETURINN 1940—41 lét hita-
veitunefnd bæjarins hefja
rannsókn á hitaveitumálinu, með
borunum í Glerárgili. Gekk bor-
unin þar erfiðlega og varð lítill
árangur.
Nú í haust var farið að bora
að Laugalandi í Glæsibæjar-
hreppi. Fyrir nokkrum dögum^
síðan var hitinn í borholunni þar
orðinn 50 stig, og er holan þó
aðeins 13 metra djúp ennþá.
Virðist þetta gefa til kynna, að
von sé um árangur á þessum
stað. Talið er að Laugaland í
Glæsibæjarhreppi sé einna álit-
legasta jarðhitasvæðið hér í sýsl-
unni; vegalengdin frá Akureyri og
þangað er aðeins 13 km. Mun
frekari frétta af þeim tilraunum
er bæjarstjómin lætur gera í
þessu efni beðið með mikilli eft-
irvæntingu.
h'ngeyska mæðiveikin
komin í Bárðardal
Fréttaritari blaðsins í Bárð-
ardal skrifar:
Mæðiveikin þingeyska er
komin upp á Bjarnarstöðum í
Bárðardal og er það sunnan við
síðustu vamarlínuna, sem lögð
var í haust. Enn sem komið er,
hafa engar ákvarðanir verið
teknar, hvorki af mæðiveiki-
nefnd né fjáreigendum um
það, hvernig skuli farið með
þetta fé.
Tíðarfar er hér með eins-
dæmum gott, eins og annars
staðar. Aldrei hefir komið
neinn snjór, aðeins fölvað
nokkram sinnum. Nú fyrst (um
áramót) er rétt búið að taka
fé í hús á þeim bæjum, þar
sem það er síðast gert, en á
sumum bæjum liggja þó lömb
úti mn.
maður og fyrirlesari Raymond
Gram Swing, kallaði starf Nel-
sons „ábyrgðarmesta starf ver-
aldarsögunnar“, — í útvarpser-
indi nú um helgina.
Áður hafa ýmsar greinar
DUFF COOPER,
striðsstjórnarráðherrann brezki t
Singapore hefir verið kallaður heim.
framleiðslunnar lotið yfirstjórn
nefnda og ráða, en amerísk blöð
hafa undanfarið haldið uppi lát-
lausri gagnrýni á stjórn fram-.
leiðslunnar og hafa talið að þar
gengi ekki allt sem skyldi. Af-
leiðing þessarar gagnrýni varð
opinber rannsókn í málinu og
ákvörðunin um að skipa fram-
leiðslustjóra, sem hefði alla
þræði framleiðslunnar á einni
hendi ,og gengur, í reynd, næst
sjálfum forsetanum að völdum.
Donald Nelson er lítt kunnur
maður vestra, sagði Swing enn-
fremur. Hann er eigandi verzl-
unarhúss í Chicago, en gekk í
þjónustu ríkisins fyrir skömmu
síðan. Þótti hann sýna þar frá-
bæran dugnað og skipulagsgáf-
ur. Nelson hefir nú tilkynnt að
víðbúnaðaráætlanir forsetans
verði framkvæmdar á tilsettum
tíma; fyrir því verði allt að
víkja skilyrðislaust.
Almenningur í Bandarkjunum
hefir fagnað hinum nýja fram-
leiðslustjóra vel.
DXULRÍKIN OG SUÐUR-
AMERÍKA.
Meðan nýskipun þessara mála
fór fram í Washington hófst al-
ameríska ráðstefnan í Rio de
Janeiro, þar sem utanríkisráð-
herrar allra Ameríkuríkjanna,
eða fulltrúar þeirra, eru mættir.
Hlutvek hennar telja amerísk
blöð fyrst og fremst að útiloka
áhrif Öxulríkjanna í Suður-
Ameríku, en ennþá hafa 8 Suð-
ur-Ameríkuríki stjórnmálasam«
(Framhild á 3, síðu)<4