Dagur - 01.04.1942, Blaðsíða 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Jóhann Ó. Haraldsson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Argangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odda Björnaaonar.
Frá UiQmennasambanEÍj
Eyjaljarðar
TJÉRAÐSÞING U. M. S. E., hið 21.
í röðinni, var haldið að Grund í
Svarfaðardal dagana 7. og 8. þ. m. í
boði U. M F. „Þorsteinn Svörfuður“.
Sóttu þingið 29 fulltrúar frá 8 félög-
um. Einnig var þar mættur íþrótta-
kennari, sem starfað hefir á vegum
sambandsins um 2ja mánaða tíma,
Jón Þórisson frá Reykholti.
Eins og að undanförnu tók þingið
til meðferðar flest þau mál, sem efst
hafa verið á baugi hjá ungmennafé-
lögunum svo sem: Bindindismál,
íþróttamál, samstarfs- og kynninga-
mál og ályktanir er þingið samþykkti.
t BINDINDISMÁLUM:
1. „21. þing U. M. S. E. lýsir þakk-
læti sínu yíir þeim gjörðum ríkis-
stjómarinnar að loka áiengisútsölum
ríkisins. Hins vegar finnur þingið
ástæðu til að óska eftir að ríkisstjóm-
in sjái um að engin áfengisútlát verði
leyfð frá Afengisverzlun rikisins.
2. Jafnframt treystir þingið því, að
ríkisstjórnin vitmi að auknu eftirliti
með þvi að smygl brugg og áfengis-
kaup af setufiounum eigi sér ercki
staö. Verði Islendmgar uppvisir að
brotum í þessum ernum skuIu þeir
látnir sæta pyngstu reisingum.
Þar sem atengi á ekkx ad vera fá-
anlegt landsmonnum, litur pingið svo
á, ao tramangreint eitiriit eigi ao vera
auöveit í íramkvæmd'*.
í ÍÞRÓTTAMÁLUM:
1. „Að sambandið hati a sinum veg-
um kennara í irjalsum íprottum a
komandi von og næstk. vetri, er starii
hjá sambandsieiogunum.
2. Að heraösmót samoandsins verði
framvegis, iremur en verið heiir,
íþrottamot samoandsielaganna og par
veröi veitt verOiaun tyrir bezcan
árangur, einstakhnga og ieiaga".
í SAMSTARFS- OG KYNNINGAR-
MALUM:
Að sambandsieiogm leggi kapp á
kynnmgu sm a mnn meo ureíasitrut-
um og sameiginiegum skemmtuuno-
um. Vakti pmgio atnygii á staru
Ferðaielags Aaureyrar vio vegagero-
ina a Vatnanjaliavegi.
Þa het pmgio emnig sambandsfé-
lögunum, auK. aournemarar íprotta-
kennsru, stuonrngi samoanasins trr
kennsru í verrtregum ernurn svo og Ur
songstarisemi ínnan leraganna.
ÝMSAR TILLOGUR:
„21. Heraospmg u. rvr. ö. E. skorar
á samoanasierogm aO vrnna svo sem
þau irertast mega ao vernaun moour-
xnaisms.
„kr. Héraðsþng U. M. S. E., haldið
að oruna í övarraoardal 7. og o. marz
ly^rz, sttorar a sysrumann rsyjarjaro-
arsysru ao oeita ser iyrrr pvi ao menn
þeu', sem patt tokU í narriskerut íyrrr
ioggæsrumenn í novemoer sroasuron-
um, veror srupaorr Ul ao gegna perm
storium ug perm iengrn ermmsorei og
eumennr",
„z r. neraösþing U. M. S. E. lýsir
ánægju srnm yrrr stoinun isynromga-
ieragunna i rveykjavik og n-yjarrror og
skoraT a stjorn samoauusms svo og
erustok ieiog pess, ao verta pemr
hvern pann stuomng sem vro verour
komrð.
T STJÓRN sambandsins til næsta árs
* voru kosnir:
Héraösstjóri: Fáll Helgason, Þóru-
stöðum. Héraðsritari: Baldur Hall-
dórsson, Hvammi. Héraðsféhirðir:
Guðmundur Benediktsson, Breiðabóli.
Framh. á 3. síðu.
XXV. árg. Akureyri, miðvikudaginn 1. apríl 1942 14.tbl.
Leikfélao Akureyrar
á 25 ára starísafmæli í þessum mánuði. Félagið
mun minnast þessara tímamóta með sérstakri há-
tíðasýningu á „Nýársnóttinni“ þann 25. þ. m. Sýn-
ingar á sjónleilcnum munu hefjast laust eftir páska.
Leikstjórinn, Jón Norðfjörð, á einnig 25 ára leik-
araafmæli á þessum vetri.
Oft hefir verið dauft yfir
mennta- og listalífi hins
norðlenzka höfuðstaðar, en þó
kastar fyrst tólfunum í vetur:
Engin bók frumrituð hér hefir
séð dagsins ljós, svo að kunnugt
sé, — ekkert málverk eða högg-
mynd sýnd almenningi, enginn
fiðlu- eða slaghörputónn hefir
að kalla borizt mönnum til
eyrna, nema affluttur af út-
varpi, hvað þá heldur að hljóm-
sveit — stór eða smá — hafi
stígið hér á fjalirnar. Naumast
verður heldur sagt, að nokkur
fyrirlesari eða upplesari hafi
látið til sín heyra mönnum til
skemmtunar eða fróðleiks. —
Jafnvel prýði og stolt bæjarfé-
lags vors, söngkórarnir, sem svo
oft áður hafa þó, einir að kalla,
rofið hina andlegu þögn og tóm
þessa norðurhjara, hafa að
þessu sinni tæpast látið nokkuð
á sér kræla, frekar en væru þeir
ekki til, né ættu sér sögu og góð-
an arf að rækja. — Karlakór
Akureyrar er enn eina undan-
tekningin, hvað sem síðar kann
að verða.
Og litlar fregnir hafa fram að
þessu borizt um starfsemi leik-
félagsins okkar að þessu sinni.
Að vísu mun það hafa sýnt ein-
hvem erlendan glæpa-reyfara
fyrir hátíðar í vetur, en hlotið af
því lítinn auð og því minni
frægð. — í stuttu máli sagt: —
Kvikmyndahúsið og dansknæp-
urnar hafa því næstum verið
einu „menningar“- og skemmti-
staðirnir, sem staðið hafa bæj-
arbúum opnir, þegar þá fýsti að
leita sér dægradvalar utan
veggja heimila sinna. Þrátt fyrir
þá staðreynd, að hin ytri skil-
yrði virðast sjaldan eða aldrei
hafa verið öllu ákjósanlegri til
slíkrar starfsemi, a. m. k. að
ýmsu leyti, meðan peningaflóð-
ið er enn í algleymingi, hafa
bæjarbúar lifað við svipað fá-
sinni um nýungar í listum og
bókmenntum eins og pólfarar,
er þeir eiga vetursetu á næstu
grösum við heimskautin.
J)AGUR komst nýlega á snoðir
um, að Leikfél. Akureyrar
muni langt kömið að æfa hinn
vinsæla ísl. alþýðusjónleik Ný-
ársnóttina eftir Indriða Einars-
son, og væri frumsýningar e. t.
v. von innan skamms. — í til-
efni af þessu snéri blaðið sér til
leikstjórans, Jóns Norðfjörð, og
spurðist fyrir um, hvað hæft
væri í þessum tröllasögum um
lífsmerki í listaheimi bæjarins.
— Jú, eitthvað mun hæft í
þessu, segir Norðfjörð. Æfing-
um og öðrum undirbúningi er
að verða lokið, og frumsýning er
Framh. á 3. síðu.
I
Ríkissfóðs(ek}uriiar
áællaðar 33,7 miíjánir króna fyrir
næsla fjárliagsár
Fjárlagafrumvarpið fyrir ár-
ið 1943 er nú til umræðu á Al-
þingi. Helztu niðurstöðutölur
frumvarpsins eru þessar:
Útgjöld ríkissjóðs eru áætluð
28,3 milj. kr. en tekjurnar 33,7
milj. kr., og tekjur því áætlaðar
5,4 milj. kr. umfram gjöldin. Er
þetta langsamlega hæsti tekju-
afgangur, sem nokkru sinni hefir
verið áætlaður á fjárlögum
landsins.
Eins og mönnum mun í fersku
minni gekk síðasta Alþingi svo
frá fjárlögum þessa árs, að á
þeim er gert ráð fyrir 800 þús-
und króna tekjuhalla. Voru
tekjumar áætlaðar 23,2 milj.
kr., en gjöldin 24 milj.
Hækkun teknanna á fjárlög-
um ársins 1943 eru mestmegnis
.vegna aukinna tolltekna; eru
tolltekjurnar áætlaðar 9,6 milj.
kr. hærri en á fjárlögum yfir-
standandi árs.
Afkoma ríkissjóðs á árinu
1941 hefir orðið stórum betri
en áætlað var samkv. fjárlögum
ársins, samkvæmt yfirliti fjár-
málaráðherra, og þess enda að
vænta með tilliti til ástandsins
í atvinnumálum þjóðarinnar.
Reyndust tekjurnar vera 49,5
milj. kr., en gjöldin 31,8 milj.
kr. og em báðir þessir liðir
miklum mun hærri en gert var
ráð fyrir í f járlögunum.
Aðalstöðvar Alþjóða Rauða krossins,
í Geni í Svisslandi. — Þangað senda
stríðsþjóðirnar böggla og brét sem
eiga að komast til stríðsfanganna og
þaðan er stjórnað ettirlitinu með vel-
ierð tangarma og aðbúð.
Loffvarna
æfingin
Loftvarnanefnd efndi til loft-
varnaæfingar hér í bænum s.l.
laugardag. Var hættumerki gef-
ið með rafflautum kl. 6,30 e. h.
Veður var hið versta og heyrðist
því verr en skyldi í flautunum,
enda em þær ekki nema 2 enn-
þá í öllum bænum, en 3 viðbót-
arflautur væntanlegar á næst-
unni. Er þess þá að vænta, að
hljóðmerkjakerfi bæjarins kom-
izt í sæmilegt horf.
Göturnar munu hafa tæmzt
fljótt og vel, en töluvert bar á
því að fólk stæði út við glugga
í húsum.
Loftvarnanefnd hefir nú
skyldað húseigendur í bænum
fcil þess að hafa sandfötur og
skóflur í húsum sínum, til varn-
ar eldsprengjum.
Vaxandi verzlun °g
framkvæmdir.
Ársskýrsla Kaupfél. Reykja-
víkur og Nágrennis, fyrir árið
1941, hefir nýlega verið birt. Er
af henni ljóst, að félagið er í
miklum vexti; hefir félagsmönn-
um fjölgað og verzlun og fram-
kvæmdir aukizt stórlega.
Vörusala félagsins á árinu nam
kr. 6.628.286.00, en var árið
1940 kr. 3.365.805.00. Hefir
salan því aukizt um 96,9%, ef
miðað er við krónuf jölda. Þessi
samanburður er þó villandi
(Framb. é 3. siöu).
Helztu
fréltir
JÍÐINDALÍTIÐ hefir verið af
austurvígstöðvunum í þess-
ari viku. Rússar sækja enn á, en
hafa ekki unnið neina stórsigra
upp á síðkastið.
* * *
gRETAR gerðu árás á Saint-
Nazaire við mynni Leiru-
fljóts á vesturströnd Frakklands
s.l. laugardagsnótt. Telja þeir
sig hafa valdið miklum spjöllum
á þessari kafbátastöð Þjóðverja,
en Þjóðverjar segja, að ekkert
tjón hafi orðið og hafi Bretar
misst herskip og margt manna í
árásinni. Brezki flotinn, flugher-
inn og landherinn tóku þátt í
árásinni.
* •* *
QUISLING hefir tekið yfir-
stjórn kirkjunnar í sínar
hendur, en norskir biskupar
lögðu niður embætti fyrir
skemmstu í mótmælaskyni gegn
áróðursstarfi nazista og quisl-
inga meðal barna og unglinga.
Sænsk blöð eru mjög harðorð í
garð Quislings í tilefni þessara
atburða.
(Framhald á 3. síðu.)
Hann lézt að heimili sínu í
Reykjavík þ. 19. marz s.l. á 76.
aldursári.
Foreldrar hans voru Helgi
lektor Hálfdánarson og Þórhild-
ur dóttir síra Tómasar Sæ-
mundssonar, hins valinkunna
manns.
Jón Helgason útskrifaðist úr
Látínuskólanum 1886 og tók
embættispróf í guðfræði frá
Kaupmannahafnarhásk. 1892.
Árið 1894 fékk hann veitingu
fyrir fyrsta kennaraembætti við
prestaskólann, og þegar Háskól-
inn var stofnaður 1911, var
hann skipaður prófessor við
guðfræðideild hans. Árið 1916
var hann skipaður biskup yfir
íslandi og gegndi hann því em-
bætti til ársloka 1938.
Dr. Jón Helgason þótti ágæt-
ur kennari og röggsamur í bisk-
upsembættinu. En mestan
ljóma leggur af honum sem
fræðimanni og rithöfundi. Læt-
ur hann eftir sig geisimikil rit-
störf og merkileg, sem munu
halda nafni hans á lofti um
ókomnar aldir.
Hann var kvongaður danskri
konu, sem lifir mann sinn, ásamt
5 börnum þeirra uppkomnum.
Eitt þeirra er Hálfdán, prófastur
að Mo§feUi í Mosfellssveit