Dagur - 30.06.1942, Side 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
AfgreiSsla, auglýsingar, innheimta:
Jóhann Ó. Haraldsson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Árgangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odds Bjömssonar.
XXV. árg. Akureyri, þriðjudaginn 30. júní 1942 35. tbl.
Af sjónaphól
Nopölend-
ings
Ekki verður krummi hvítur.
|jAÐ rifjaðist upp fyrir mér, þegar
* ég var að lesa „Morgunbl." fyrir
skemmstu, þar sem þetta höfuðmál-
gagn hins íslenzka íhalds var að vara
landsmenn við hættunni, sem stafaði
af „Þjóðólfs“-flokknum vegna nazista
iunrætis hans, að árið 1934 gengu
þjóðemissinnar og Sjálfstæðismenn í
fóstbræðralag í bæjárstjórakosning-
unum í Reykjavík.
„Kosningabandalag Þjóðernissinna
og Sjálfstæðismanna" hét breiðfylk-
ingin þá. „Morgunbl.“ kynnti nazist-
ana fyrir landsmönnum sem „menn-
ina með hreinu hugsanirnar". A því
herrans ári var það lífsnauðsyn fyrir
þjóðina, að hún skipaði sér undir
nierki þjóðemissinna og Sjálfstæðis-
manna.
Á skammri stund skipast veður í
lofti, Því að skammt verður að teljast
það tímabil, sem liðið er síðan 1934.
Nú hikar þetta sama blað ekki við
að tjá sig fylgjandi því, að allt sé sett
á annan endann í þessu þjóðfélagi til
þess að „fullkomna lýðræðið", eins og
það heitir, með breyttri kjördæma-
skipun í landinu tvíhernumda. Ennþá
skemmra er síðan æðstiprestur íhalds-
æskunnar í Reykjavík, Knútur Arn-
grímsson, flutti boðskapinn um „hið
brennandi ofstæki“, sem fékk góðar
undirtektir í blöðum „Sjálfstæðisins".
■pKKERT nema gott væri um það
að segja, ef hér væri um raunveru-
lega stefnubreytingu að ræða hjá í-
haldsforkólfunum. En krumma gengur
illa að verða hvítum, þótt hann baði
sig. — Á meðan „Morgunbl." flytur
innf jálgar hugleiðingar um lýðræði og
lýðfrelsi og varar við hættunni sem
starfi af nazismanum í „Þjóðólfs“-
flokknum, gengur Sjálfstæðisflokkur-
inn á Akureyri í opinbert kosninga-
bandalag við „Skjaldborg" Brynleifs
Tobiassonar, en það félag er, svo sem
kunnugt er, hið eina hér á landi, sem
af íslenzkum dómstól hefir hlotið
þann vitnisburð, að það starfi mjög í
anda nazista. Slík yfirlýsing liggur þó
ekki fyrir um þá Þjóðólfsmenn í Rvík.
Hversvegna vara íhaldsmálgögnin
ekki landsmenn við eiturgashernaöi
Skjaldborgarinnar? Er þar höggvið of
nærri lýðræðisást flokksins? Meðan
Sjálfstæðismenn eru í opinberu
bandalagi við nazistana á Akureyri,
er erfitt að trúa því, að þeir séu mjög
hræddir við hættuna sem stafi af naz-
ismanum í Reykjavík.
Allur munurinn á hinni raunveru-
legu lýðræðisást íhaldsforkólfanna
árið 1934, virðist því vera einvörð-
ungu í því fólginn, að nú elska þeir
nazistana á Akureyri, — en ekki í
Reykjavík.
Leyrúskjöl íundin.
TjAÐ spáir heldur ekki góðu um heil-
* indi íhaldsleiðtoganna í þessu máli,
að þeir hafa undanfarið verið að birta
„leyniskjöl" Framsóknarmanna, þ. e.
að Framsóknarmenn ætli að koma
hér á flokkseinræði og banna aðra
flokka. Menn muna vel „leyniskjölin",
sem Þjóðverjar fundu í Belgíu, Hol-
landi, Noregi og víðar og „sönnuðu“
það, að Bretar hefðu ætlað að ráðast
á þessi lönd og leggja undir sig, til
þess að herja á Þjóðverja þaðan.
„Morgunbl." hefir nú fundið „leyni-
skjöl“ Framsóknarmanna og segir að
Framsókn ætli sér að herja á lýðræð-
ið á komandi árum. Eins og vænta
jná um þetta lýðræðiselskaitdi mél-
Sig. E. Mlíöar veröup upp-
bótapþingmadup — fypir
Sjálfstæðisflokkinn
Sterk pök mæla með því9 að
þetta sé i*étt
Skulu hér nokkur þau helztu talin:
Kosningalögin frá 25. jan. 1934, — en eftir þeim verður nú
kosið, — mæla svo fyrir, að allt að 11 uppbótarþingsætum skuli
að afstöðnum kosningum úthlutað til jöfnunar milli þingflokka,
þannig, að hver þeirra fái þingsæti í sem fyllstu samræmi við
heildar-atkvæðatölu sína við kosningarnar. Við síðustu alþingis-
kosningar, 1937, fékk Sjálfstæðisflokkurinn 5 þessara uppbótar-
þingsæta, Alþýðuflokkurinn 3, kommúnistar 2, en Bændaflokk-
urinn 1. Framsóknarflokkurinn hlaut ekkert uppbótarþingsæti.
Allar líkur benda til þess, að Sjálfstæðisflokkurinn fái nú a. m. k.
jafnmörg uppbótarþingsæti og þá, þ. e. minnst 5. Engar líkur
mæla með því, að flokkurinn fái nýja kjördæmakosna þingmenn,
meira að segja er líklegt, að hann tapi einhverjum þeirra þing-
sæta, er hann nú hefir. Þótt vitað sé, að heildar-atkvæðamagn
flokksins muni enn fara minnkandi, er ekki sennilegt, að svo
mikil brögð verði að því, að það hafi veruleg áhrif á tölu upp-
bótarþingsæta þeirra, er flokkurinn hlýtur, þannig, að þeim fækki
af þeim ástæðum. — Sjálfstæðismenn munu því fá minnst 5
uppbótarsæti eftir sem áður, enda mun það ekki véfengt af þeim
sjálfum. — Samkvæmt 127. gr. kosningalaganna verður þessum
5 þingsætum úthlutað þannig milli þeirra frambjóðenda flokks-
ms, er ekki ná kosmngu í kjördæmum: Fyrsti uppbótarþingmaður
flokksins verður sá frambjóðandi hans, er ílest atkvæði fær í
kjödæmi sínu, án þess að ná þar kosningu. Annar uppbótarþing-
maður flokksins verður sá frambjóðanda, sem flest atkvæði íæt
af hverju hundraði greiddra atkvæða í kjördæmi sínu, þ. e. hlut-
fallslega hæsta atkvæðatölu, er fallnir frambjóðendur flokksins
hafa hlotið í kjödæmi sínu, m. ö. o., verið næst því að ná kosningu
þar. Þriðji uppbótarþingmaður er sá, er næst flest fær atkvæðin í
kjödæmi sínu, en fjórði uppbótarmaður verður sá, er næstflest
atkvæði fær hlutfallslega í kjödæmi sínu, og þannig áfram koll
af kolli, annaðhvort uppbótarsæti miðað við heildartölu atkvæða
frambjóðandans, en hitt við hlutfallslega atkvæðatölu hans í
kjördæmi sínu. Þannig er þetta, þegar ekki er raðað á landskjörs-
lista, en við þessar kosningar hefir enginn flokkanna raðaðan lista.
Hér á Akureyri standa svo sakir, eins og allir kunnugir vita, að
nái Vilhjálmur Þór kosningu, hlýtur Sig. E. Hlíðar að fá svo háa
hlutfallslega atkvæðatölu, þ. e. muna svo mjóu að hann nái kosn-
ingu, að hann hlýtur að verða 2. uppbótarþingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, eða a. m. k. 4. landkjörinn þingmaður, ef munurinn
skyldi verða eitthvað meiri, en almennt mun gert ráð fyrir. —-
Nái Vilhj. Þór aftur á móti ekki kosningu hér, fær Akureyri engan
uppbótarþingmann, þar sem Framsóknarflokkurinn mun alls ekki
koma til greina við úthlutun uppbótarþingsæta, fremur en við
síðustu Alþingiskosningar. Á móti því, sem hér hefir verið sagt,
verður alls ekki mælt með gildum rökum.
Kjósandi. Það er því Á ÞÍNU VALDl, hvort Akureyri hlýtur
1 eða 2 þingsæti (því að Sig. E. Hlíðar mun skoða sig þingmann
bæjarins, þótt hann að formi til verði nefndur landskjörinn
þingmaður). Kjóstu VILHJÁLM ÞÓR, ef þú vilt, að áhrif og
réttur bæjarins fari vaxandi á Alþingi; Kjóstu hæfasta manninn!
Sig. E. Hlíðar á þingsæti víst, þótt hann nái ekki kosningu á
Akureyri.
gagn, er það jafn æft út af þessari
leynilegu fyrirætlun Framsóknar eins
og Þjóðverjar voru hneykslaðir á yfir-
gangsfyrirætlun Breta, samkvæmt
leyniskjölum er þeir birtu daginn sem
þeir réðust á Holland og Belgíu. En
vonandi nær þessi líking ekki lengra.
Þjóðverjar hafa löngum borið það á
Breta, að þeir hefðu yfirgang í hyggju
og þannig afsakað eigin ofbeldisverk.
Fortíð íhaldsins í nazistamálinu og
stefna öll fram á þennan ,dag er slík,
að ekki er að undra þótt menn hafi
illan bifur á „uppljóstrunum“ þess á
leynifyrirætlunum Framsóknarmanna.
Forði allar góðar vættir oss frá því„
að íhaldsleiðtogarnir taki sér sverð í
hönd til varnar lýðræðinu. — Það
minnir of mikið á „frelsisstríð" nazista
í Noregi. — Krummi verður ekki
hvítur, þótt hann baði sig. Það þarf
meir* til. Norðlendingur.
■
Þjóðverjar haia haldið uppi aókn
á hendur setuliðinu í Sevastopol
undantarnar 3 vikur, en Iítið orðið
ágengt þrátt fyrir ógurlegt mann-
fall. Vörn Rússa er mjög rómuð.
Myndin sýnir þýzka hermenn á
austurvígstöðvunum.
Um þetta ei® kosiðí
— segja stjórnarflokkarnir allir.
Akureyri hefir nú 1 þingmann af 49 þingmönnum alls,
þ. e. V40 þingvaldsins. Nú ætla stjórnarflokkarnir bænum
1 þingmann af 52 alls, eða V52 þingvaldsins.
Þetta þýðir:
1 1 52^-49 3
49 52 2548 2548
SKERÐINGU á rétti Akureyringa til áhriía
á Alþingi.
„Við Alþingiskosningarnar 5. júlí næstk. verður kosið
um þessar breytingar. Ekkert annað kemur þar til greina,
ef litið er á málefnalega, hvað sem hver segir. Jeg fullyrði,
að enginn haíi leyíi til að segja, AÐ UM ÖNNUR MÁL EN
ÞETTA EINA VERÐl KOSlÐ,“
— segir Brynleifur Tobiasson í „Norðanf.“ 25. þ. m.
Hann mælir með breytingunni og kosningu Sig. E. Hlíðar,
sem hann segir, að „ætli að styðja að því með atkvæði sínu
á Alþingi, að áhrif bæjarbúa á skipun Alþingis verði í
nokkru hlutfalli við stærð bæjarins.“ (!!) Vilhjálmur Þór
„hefir hins vegar,“ segir blaðið, „valið sér það sorglega hlut-
verk að óvirða kjósendur sína, með því að vinna gegn því,
að atkvæðamagn bæjarbúa fái rétta hlutdeild í skipun Al-
þingis.“(U)
Kjósandi! Ætlar þú að verðlauna þessa naz-
ista-lygi með atkvæði þínu?
Ætlar þú að ljá stjórnarflokkunum, er beita
slíkum málflutningi, stuðning þinn, til þess að
minnka þinn eiginn rétt til áhrifa á gang þjóð-
málanna?
Um þetta er kosið, segja þeir allir!
Aknrevr) helir engra haosmuna ah gæta I hiordæma-
mailnu. Klðsum W um hagsmnnamai bæiarins a Alblngil