Dagur - 30.06.1942, Page 2

2 DAGUR Þriðjudaginn 30. júní 1942
Háfíðleg loforð, en
efndirnar i æpandi
mótsögn við lof orðin
Þegar kosningafrestunin var
ákveðin í fyrravor, gáfu allir
þrír flokkarnir, er að þáverandi
ríkisstjórn stóðu, hátíðleg loforð
um, að eingöngu skyldi unnið
að friðsamlegum framkvæmd-
um þjóðinni og atvinnuvegum
hennar til bjargar á þeim ör-
lagaríku tímum, er yfir stæðu,
en öll hin stærri ágreiningsmál
yrðu lögð til hliðar og látin bíða
síðari tíma eða þar til ástandið
breyttist.
Einkum tók ráðherra Al-
þýðuflokksins munninn fullan í
þessu efni. Um það hafði hann
þessi orð:
„Það er sjálísagt og í artda
lýðræðis og þingræðis, að eng-
ar stórar breytingar verði gerð-
ar á íslenzkri löggjöi þann tíma,
sem íramlenging kjörtímabils-
ins kann að standa.“
Þjóðin sætti sig við kosninga-
frestunina af því einu, að nauð-
syn bryti lög, og hún treysti þvi,
að geíin loíorð yrðu haldin.
Nokkrum mánuðum síðar
bregðast tveir flokkarnir svo
hatramlega þessum gefnu lof-
orðum, að þeir gera með sér
verzlunarsamning um sjálf
stjórnskipunarlög landsins og
vekja í því sambandi upp það
allra viðkvæmasta ágreinings-
mál, sem hægt var að finna.
Átti Alþýðuflokkurinn fyrri leik
inn að þeim verzlunarsamningi
eins og kunnugt er.
Báðum flokkunum, er að
þessum aðförum stóðu, var það
mætavel ljóst, að allri friðsam-
legri samvinnu um átök og úr-
ræði til lausnar aðkallandi
vandamála var gjörsamlega
varpað fyrir borð; vitandi vits
steyptu þeir þjóðinni út i inn-
byrðis ófrið á þeím hættuleg-
ustu timum, sem yfir hana hafa
komið í allri hennar sögu.
Foringjar Alþýðuflokksins
hafa játað það opinskátt, að þeir
hafi tekið kjördæmamálið upp
á síðasta þingi í hefndarskyni
fyrir gerðardómslögin og til
þess að rjúfa stjórnarsamvinnu
Framsóknar og Sjálfstæðis-
flokksins. Það var aðeins vegna
þess, að kosningar stóðu fyrir
dyrum, að foringjar Alþýðu-
flokksins fundu upp það ráð að
kalla gerðardómslögin „þræla-
lög“ og létust fyllast heilagri
vandlætingu út af því, að kaup-
gjald verkamanna var lögbund-
ið á sama hátt og verðlag inn-
lendra framleiðsluvara. Árið
1939 sáu sömu menn ekkert
athugavert við það að sam-
þykkja gengislögin, sem þó
gengu meira á hlut verkamanna
en gerðardómslögin, en þá voru
heldur engar kosningar fram-
undan.
En svo setur Alþýðuflokkur-
inn kórónuna á allan ósómann
með því að styðja til valda
hreina íhaldsstjórn, sem ber
skylda til að framkvæma
„þrælalögin". Væri nokkur
minnsta alvara. bak við öll svig-
urmælin um „þrælalög“ og
„kúgun“, er þetta tiltæki Al-
þýðuflokksbroddanna hin stór-
felldustu svik við verkalýðinn
En allir skyni bornir menn vita
það líka ósköp vel, að hér er
aðeins um hræsni og yfirdreps-
skap að ræða hjá broddum
verkalýðsins, allt þvarg þeirra
um þessi mál er kosningabeita
og annað ekki.
Sjálfstæðisflokkurinn gengst
aftur á móti fyrir ílokksfríðind-
um sér til handa, en sem hann
reynir að dylja undir þeim fals-
hjúp, að hann sé að berjast fyr-
ir heilögu réttlætismálefni. Má
um þann flokk segja: „hans
sjóndeildarhringur er laustek-
inn gróði“ — „það innræti flýt-
ur með flugumannsblóði“.
Látum því flugumenn íhalds-
ins falla um gervallt landið. Það
er eina rétta svarið gegn öllum
svikum gefinna loforða frá
hendi Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins í sambandi við
kosningafrestunina fyrir ári síð-
an.
Sá eini flokkur, sem ekki hef-
ir svikið loforð sín, er Fram-
sóknarflokkurinn. Hann einn
hefir haldið því fram, að ágrein-
ingsmálunum yrði drepið á
dreif, þar til tímarnir breyttust
Niðurlag.
IV.
Þá er sú fullyrðing, að þessi
tilhögun rétti hlutfallið milli
flokkanna.
Undarlegt má það heita, ef
Sjálfstæðismenn treysta mál-
stað sínum og stjómmálastefnu
svo illa, að þeir hafi gersamlega
enga von um að vinna svo hylli
kjósenda, að þeir verði — fyr
eða síðar — stærsti flokkurinn
í tvímenningskjördæmunum, og
Framsóknarflokkurinn þá ann-
ar í röðinni þar, en héldi velli í
einmenningskjördæmunum,
með minnkandi atkvæðamun
þó. — Þegar svo væri komið,
fjarlægist takmarkið, sem átti
að nálgast. Framsóknarfl. hefði
þá hlutfallslega enn faerri atkv.
en nú bak við hvern þingmann.
— Ekki mundu andstöðuflokk-
ar hans ánægðari með það, og
árangurinn yrði hringl með
stjórnarskrána til hagsmuna
fyrir einstaka, pólitíska flokka.
Þannig er gmndvöllurinn,
sem þeir vilja byggja réttlæt-
ið á.
, Hátt var um það haft, að
Framsóknarflokkurinn væri í
minnihluta í tvímenningskjör-
dæmunum, þegar aðrir flokkar
væru lagðir saman. í sumum
Kanpum
ppjónles
lambskinn
hæsta verði.
Sjóvetttingum, aokkum oi
lambakinnum veitt móttuka
í BenzínatgreiOalunni. —
SkíOaleiatum o£ vendeOri
prjónavöru í VetneOervöru-
deitdhutí.
Kaupfél. Eyfirðinga
til batnaðar, og unnið yrði í
sameiningu að friðsamlegu
björgunarstarfi þjóðinni til
handa.
Þess vegna er það Framsókn-
arflokkurinn sem á að fá stöðv-
unarvald á næsta þingi.
Og það fær hann, ef kjósend-
ur gæta skyldu sinnar.
þeirra var þetta svo við síðustu
kosningar. En það haggar ekki
þeirri staðreynd, að Sjálfstæðis-
flokkinn skorti þó mun meira á,
að hafa einn meirihluta í þeim
kjördæmum. Auk þess var svo
ástatt þá, að bæði alþýðumenn
og kommúnistar óskuðu Fram-
sókn sigurs í baráttunni við
Breiðfylkinguna, og það all há-
vært. Einar Olgeirsson eggjaði
liðsmenn sína lögeggjan að
kjósa Framsókn þar sem hætta
gat verið á að Breiðfylkingin
sigraði, og kommúnistar höfðu
ekki mann í kjöri.
Þá óskuðu þessir flokkar á-
reiðanlega ekki eftir bættri að-
stöðu Sjálfstæðisflokknum til
handa um fjölgun þingmanna.
Nú dylst engum, að breytingin
á stj órnarskránni miðar að því,
fyrst og fremst. — Sú er ein af-
sökun Sjálfstæðismanna, að þeir
geti ekki stillt sig um að taka
við steiktu gæsunum, sem að
þeim séu réttar.
V.
En hvað veldur því, að nú
vill Alþýðuflokkurinn og Sósía-
listaflokkurinn efla sinn höfuð-
andstæðing? Hefir þeim ekki
þótt nóg um hann áður? Halda
„í axarskaft
LESTIR munu kannast við dönsku
skopsöguna um heyrnarlausa
manninn, sem var svo hégómlegur,
að hann vildi með engu móti, að ó-
kunnugir kæmust á snoðir um það,
að hann heyrði ekki mál þeirra. Hann
hafði klifrað upp í tré nokkurt úti
fyrir húsi sínu og var að bjástra við
að höggva af því grein. Þá bar þar að
tvo unga menn, sem ætluðu að biðja
dætra hans. Nú taldi karlsauðurinn
sjálfsagt, að gestirnir myndu fyrst
spyrja sig, til hvers hann ætlaði
greinarnar. Samtal þeirra hófst því á
þessa leið: — „Góðan daginn, maður
minn“, sögðu biðlarnir. „I axarskaft",
svaraði karl hinn heyrnarlausi. —
Var samtal þetta allt hið skoplegasta
svo sem vænta mátti og endaði í full-
um ógöngum.
Út í hött.
^TÚ höfum vér „Dagsmenn" lengi
^ staðið „á biðilsbuxunum" í trjá-
garði „íslendings" og haft tal af hús-
bóndanum, þar sem hann hefir setið
að störfum sínum uppi í hangan-
meiðnum. Höfum vér borið upp bón-
orðið á ýmsa vegu, og reynt með
blíðu og stríðu að krefja hann skýrra
sagna og afdráttarlausra um ýms er-
indi vor. Hefir .það „samtal" gengið
alltreglega fyrir ýmsar sakir. Að vísu
höfum vér orðið þess fullkomlega á-
skynja, að húsbóndinn á því heimili
er ekki daufdumbur með öllu, því að
málið er honum gefið, en hvort heyrn
og sjón er í jafngóðu lagi, er oss ekki
enn fullkunnugt. — Hefir þar allt
farið mjög á sömu leið og í sögunni:
þeir, að betur gangi við vaxandi
þingstyrk hans? Á þessu hefir
engin skýring fengizt. Alþýðu-
flokkurinn ætti að vera minn-
ugur þess, að í andstöðu við í-
haldið gat hann ekki komið einu
einasta áhugamáli sínu fram,
nema með tilstyrk Framsóknar,
og hann getur það Heldur ekki,
þótt þeir fái stjórnarskrárbreyt-
ingu sína samþykkta, nema síð-
ur sé, og ekki er vitað, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi heitið
þeim stuðningi í einu einasta
máli, öðru en þessu, að gera
stjórnina raunverulega óstarf-
hæfa, ef að nokkuð reynir á, og
styrkja þann hluta Sjálfstæðis-
flokksins til frekari viðgangs,
sem metur persónulega stundar-
hagsmuni meira en alþjóðar-
heill, samanber lýsingu forsætis-
ráðherra, Ólafs Thors. — Eg
held, að öðru hvoru hvarfli það
að forsætisráðherra, að hann
langi til að vera drenglyndur og
hreinskilinn, þótt hann mætti
sannara segja á stundum, og
gleymi þá hinum góða ásetningi
— og þess vegna verði ræður
hans sumar svo hjárænulegar
sem raun ber vitni um.
VI.
Atvinnumálaráðherra Magn-
ús Jónsson tekur það fram, að
1931 hafi kjördæmamálið verið
mikið æsingamál, og þá hafi
Framsóknarflokkinum tekizt að
ná miklum sigri. Hann gefur í
skyn, að þá hafi verið ástæða
til æsinga. En nú er málið alveg
sauðmeinlaust, að hans sögn.
Eins og hestar heetta að hrwðast
i
„Eru dætur þínar heima?“ spurðu
biðlarnir. „Það eru tryppi", sagði karl-
inn; hann hélt, að þeir vildu fá hest-
ana hans lánaða. „En konan þín?“
spurðu biðlarnir, sem vildu ná tali af
einhverjum, sem væri með fullri
rænu. „Hún er lek“, sagði kariinn;
hann hélt, að þeir vildu fá kænuna
hans lánaða yfir ána, fyrst þeir fengju
ekki hestana“. — Oss Jiefir reynzt
tengdapabbinn í „Islendings“-trénu
álíka fróðlegur og skýr x máli.
Nýjasta dæmið.
YRIR nokkrum dögum greip
„Mogginn" til þess óyndisúrræðis
í rökþrotum sínum í kjördæmamál-
inu, — í því skyni að afsaka hring-
snúninga og öfugmæli ráðherra
sinna og annarra preláta í stjórnar-
liðinu, — að hann birti kafla úr bók
Jónasar Jónssonar „Komandi ár“, þar
sem Jónas mælir með hlutfallskosn-
ingum í STÓRUM kjördæmum, þ. e.
þar, sem þrír fulltrúar eða tleiri eru
kosnir. — í-„Degi“, er út kom s. 1.
fimmtudag var rækilega ó það bent
á mjög áberandi hátt í blaðinu, að
enginn Framsóknarmaður hefir
nokkru sitmi véfengt réttmæti hlut-
fallskosninga, þegar svo stendur á, og
hlutfallskosning í tvímenningskjör-
dæmum sé eftir sem áður sama vit-
leysan, enda engin hlutfallskosning í
raun og veru, því að með slíkum
kosningamáta sé minnihlutanum gef-
inn SAMI réttur og meirihlutanum,
en ekki aðeins hlutfallslegur réttur,
eins og sanngjarnt væri. Um enga
stefnubreytingu eða tvíveðrungshótt
væri því að ræða hjó Framsóknarfl.
í þessum efnum, þótt „Mogginn" vildi
bíla, er þeir venjast þeim, eins
heldur hann, að kjósendur hætti
að hafa áhuga fyrir sáma málinu
til lengdar.
Kjósendur í dreifbýlinu
munu hafa sama áhuga fyrir
kjördæmamálinu nú og áður.
Og hestar myndu áfram hafa
sama beyg af bílum og áður, ef
bílarnir iðkuðu þá list, að renna
sér á þá.
Þessi ráðherra virðist gera sér
litlar hugmyndir um afleiðingar.
Þannig finnur hann það út, að
1931 hafi Framsókn fælt kjós-
endurna til sín! Nýstárleg er
kenning þessa háskólaprófess-
ors. Eg hefi til þessa haldið, að
menn og munir gætu fælt frá
sér en ekki að sér. — Skyldi í
honum vera endurborin kerling-
in, sem spurði, • hvort vestrið
næði lengra en hérna út á Múl-
ann? —
Skip leggur úr höfn í hættu-
lega ferð. Skipshöfnin er ósam-
stæð, en hefir komið sér sam-
an um það, að leggja til hliðar
þau deilumál, sem ekki snerta
þetta ferðalag, heldur starfa í
eindrægni að farsælum ferða-
lokum. En þó kemur þar, að
meirihluti skipshafnar hefur
deilur um hlutaskipti fyrr á ár-
um. Allt kemst í uppnám, og nú
rekur skipið á reiðanum.
Kjósendur! Það getur verið á
ykkar valdi, hvað verður um
skipið. Þeir, sem hafa heill þess
í huga, munu fylkja sér um
frambjóðendur Framsóknar-
flokksins.
Grímsey, 12. júní 1942.
Krietján EgfcTtKon.
Kristján Eggertsson, hreppstjóri í Grímsey:
V V
ið“ bregzt
fljótt og vela