Dagur - 16.07.1942, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Fimmtudaginn 16. júlí 1942
Kosningaúrslitin um land allt
urðu kunn laust fyrir síðustu
helgi.
Eins og kunnugt er, var kjör-
dæmamálið aðalþungamiðja
kosninganna, þó að ýmislegt
fleira kæmi þar og til greina.
Kjósendurnir hafa nú kveðið
upp dóm sinn í þessu máli.
í aðalatriðum er hann á þá
leið, að forvígisflokkar kjör-
dæmabreytingarinnar hafa tap-
að fylgi í stórum stíl. Einkum
hefir Alþýðuflokkurinn, sem
átti frumkvæðið að hinu van-
hugsaða stjórnarskrárbrölti,
goldið mikið afhroð í kosning-
unum.
Heildarútkoma flokkanna í
kjördæmunum, að því er þing-
mannatölu snertir, er sú, að af
38 kjörnum þingfulltrúum fær
Framsóknarflokkurinn 20 þing-
menn, Sjálfstæðisflokkurinn 11,
Alþýðuflokkurinn 5 og Komm-
únistaflokkurinn 2 þingmenn.
Framsóknarflokkurinn kem-
ur því út úr kosningunum með
hreinan meirihluta kjördæma-
kosinna þingmanna. Hann hefir
tveimur þingmönnum fleira en
allir hinir flokkarnir til samans.
Þetta er dómur þjóðarinnar í
k j ördæmamálinu.
En þó að Framsóknarflokk-
urinn hafi aukið fylgi sitt til
stórra muna, en Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
orðið fyrir miklu fylgistapi, þá
hefir þessum tveim flokkum
tekizt með öflugri kosningasam-
vinnu í nokkrum kjördæmum
að hindra það, að Framsóknar-
fLokkurinn fengi stöðvunarvald
á Alþingi.
Þingmannatölur þær, sem
hér hafa verið nefndar, eru vit-
anlega ekki þær endanlegu
vegna uppbótarfyrirkomulags-
ins. Talið er líklegt, að Sjálf-
stæðisflokkurinn fái 6 uppbót-
arþingsæti, kommúnistar 4 og
Alþýðuflokkurinn 1. Hefir þá
Sjálfstæðisflokkurinn 17 þing-
menn, eða jafnmarga og eftir
síðustu kosningar, Alþýðuflokk-
urinn 6 í stað 8 eftir kosning-
arnar 1937, og kommúnistar
einnig 6 í stað 3 áður.
Um kosningaúrslitin í ein-
stökum kjördæmum má taka
fram eftirfarandi, þegar miðað
er við úrslitin 1937.
I kaupstaðakjördæmunum
fékk Sjálfstæðisfl. 13701 atkv.
1937, en nú 11959. Fylgishrun
hans þar nemur því 1742 atkv.
Alþýðuflokkurinn fékk 1937
6659 atkv. í kaupstöðunum, en
fær nú 5585, eða nær 1100 at-
kvæðum færra. í kaupstöðum
utan Reykjavíkur hefir Fram-
sóknarflokkurinn aukið atkv.-
magn sitt um 662 atkvæði, en
í Reykjavík hefir flokkurinn
tapað 142 atkvæðum, og er því
hrein aukning hans í öllum
kaupstöðunum 520 atkvæði, og
er sú aukning að langmestu
leyti á Akureyri, eða 374 atkv.
Er það sú langmesta fylgisaukn-
ing í kjördæmi við þessar kosn-
ingar, að undanteknum komm-
únistum í Reykjavík, sem fóru
úr 2742 atkv. 1937 upp í 5335
atkv. nú við kosningarnar.
í Hafnarfirði tapaði Sjálf-
stæðisflokkurinn 240 atkv. og
missti þingsætið til krata.
Á ísafirði tapaði Sjálfstæðis-
flokkurinn 140 atkv. og Al-
þýðuflokkurinn gekk saman um
87 atkv.
Á Seyðisfirði gekk Alþýðufl.
saman um 108 atkv. og Sjálf-
stæðisfl. um 46.
í Vestmannaeyjum tapaði
Sjálfstæðisfl. 143 atkv.
í Reykjavík tapaði Sjálf-
stæðisfl. 1225 atkv. frá því í
síðustu kosningum og Alþýðufl.
816 atkv. Kommúnistar unnu
þar 1617 atkv. frá síðustu kosn-
ingum og náðu einu þingsæti
frá íhaldinu.
A Akureyri græddi Sjálf-
stæðisfl. sig um 167 atk., Fram-
sóknarfl. um 374 atkv. eins og
fyrr er greint, kommúnistar um
11 atkv., en Alþýðufl. gekk
saman um 44 atkv.
Þessu næst skal litið til úr-
slitanna í nokkrum kjördæmum
í dreifbýlinu.
í kjördæmi sínu tapar Ólafur
Thors 258 atkv.
I Snæfellsnessýslu eykur
Framsóknarfl. fylgi sitt um 211
atkv. og vinnur þingsætið frá
íhaldinu. Fylgi Sjálfstæðisfl.
gengur þar saman um 174 atkv.
og Alþfl. um 64 atkv.
í Skagafjarðarsýslu hefir
Framsóknarfl. aukið fylgi sitt
allmikið, en fylgi íhaldsins jafn-
framt gengið mjög saman. í
Norður-Þingeyjarsýslu hefir
Framsóknarfl. bætt aðstpðu
sína verulega. í S.-Þingeyjar-
sýslu bætti sami flokkur við sig
nálega 130 atkv., en Alþýðufl.
fær þar aðeins þriðjung þess at-
kvæðamagns, er hann hafði
1937.
Þegar litið er til þess, að Jón-
as Jónsson hefir 474 atkv. fram
yfir samanlagt fylgi keppinauta
hans þriggja, verður brosleg sú
drýldni frambjóðanda Sjálf-
stæðisflokksins í þessu kjör-
dæmi að gera sér í hugarlund,
að hann mundi standa nærri því
að bera sigur af J. J. í kosning-
unum.
Út yfir tekur þó atkvæðatap
Sjálfstæðisflokksins í Norður-
Múlasýslu. Er það sýnt, að í-
haldið vinnur þar hvorugt þing-
sætið, þó að fyrirkomulagi hlut-
fallskosninga verði beitt þar.
Svipað má segja um S.-Múla-
sýslu. Þar hefir Sjálfstæðisfl.
stórtapað fylgi.
Enn hefir Sjálfstæðisfl. misst
verulega fylgi í báðum Skafta-
fellssýslum, og Vestursýsluna
tekur sr. Sveinbjörn af íhaldinu,
þrátt fyrir ýtrustu mótspyrnu
þess og Alþýðuflokksbroddanna
sem aldrei þreyttust á því að
rógbera sr. Sveinbjörn.
í Rangárvallasýslu er Fram-
sóknarflokkurinn mun sterkari
nú er 1937, og í Árnessýslu hef-
ir íhaldið stórtapað fylgi frá því
ári.
í Eyjafjarðarkjördæmi hefir
Framsóknarflokkurinn bætt
stórum aðstöðu sína gagnvart
íhaldinu, sem orðið hefir fyrir
miklu fylgistapi síðan 1937. Al-
þýðufl. hefir og gengið allmjög
saman í þessu kjördæmi, en
kommúnistum aukizt fylgi aðal-
lega eða einungis á Siglufirði.
Ihaldið hefir unnið tvo nýja
sigra í kosningunum, annan í N.-
Isafjarðarsýslu, hinn í Barða-
strandarsýslu. Þar fyrir utan er
nær óslitið tap þess á allri lín-
unni. Framsóknarflokkurinn
eykur fylgi sitt og bætir aðstöðu
sína svo að segja í hverju kjör-
dæmi. Hann er vaxandi flokkur.
Sjálfstæðisflokkurinn er minnk-
andi flokkur. Sjálfstæðisfl. vinn-
ur eitt kjördæmi af Framsókn,
en verður að láta tvö í staðinn.
Þá er það sýnilegt, að á „steiktu
gæsunum" verða svo og svo
mikil vanhöld.
Kommúnistar tvöfalda þing-
mannatölu sína, en Alþýðufl.
missir fjórða partinn af þingliði
sínu.
Það er því ekki að ástæðu-
lausu að spurt er:
Er Alþýðuflokkurinn að flýta
sér til grafar?
ýmsar stærðir,
teknar upp í dag.
Kaupfél. Eyfirðinga
Járn- og glervörudeildin.
T)öld,
tveggja til sex
manna — komu
með Dettifossi.
Kaupfél. Eyfirðinga
Jám- og glervörudeild.
Stúlka
eða piltur, geta komizt
að við afgreiðslustörf nú
þegar.
Nánari upplýsingar í
I síma 305,
Svarið iyrir sannleikann
T"\AGUR benti þráfaldlega á það
fyrir kosningarnar, að ekki væri
annað sýnna, eftir tóninum í „Alþýðu-
manninum“ að dæma og öðrum
vinnubrögðum krataforingjanna hér,
en að það væri meining flokksforyst-
unnar að herleiða stóran hóp fyrrver-
andi kjósenda Alþýðuflokksins yfir í
hinar pólitísku verbúðir íhaldsins, til
þess að tryggja þingsetu Sig. E. Hlíð-
ar framvegis. Ennfremur var á það
bent, að slíkt leynimakk og hrossa-
kaup með atkvæði kjósendanna
myndi vera á döfinni milli Sjálfstæð-
isins og kratanna víða annars staðar
á landinu. — Foringjum Alþýðufl.
hér virtist koma þessi uppljóstun
Dags mjög óþægilega, og hafði stjórn
Alþýðuflokksfélags Akureyrar svo
mikið við, að hún birti yfirlýsingu í
málgagni sínu þess efnis, að slíkur
orðasveimur væri með öllu tilhæfu-
laus óhróður, og ósköp ljótt af Degi
að vera að skrökva þessum svívirð-
ingum upp á aumingja kratana! —
Þessir virðulegu herrar, sem stýra
penna Alþm. og stílað höfðu grein-
arnar, þar sem skorað var mjög ber-
lega og óskammfeilið á kjósendur hér
að vinna „með fyrirhyggju og dugnaði
að kosningu“ íhaldsframbjóðandans,
eins og blaðið orðaði það, reyndust
hafa brjóstheilindi til þess að þræta
fyrir sín eigin verk og sverja og sárt
við leggja, að ekki kæmi til mála, að
nokkur Alþýðuflokkskjósandi hvarfl-
aði yfir til íhaldsins fyrir þeirra til-
verknað! Hafði stjórnin um þetta
mörg og stór orð í nefndri yfirlýsingu
sinni.
„Gustukaverkið.“
'P’N nú eru kosningarnar um garð
gengnar í bráðina og því síður á-
stæðu til þess en áður að þverskallast
gegn staðreyndunum. Og nú stendur
heldur ekki á hreinskilnilegum játn-
ingum þessa sama blaðs: Um samstarf
Alþýðuflokksins og íhaldsins í kosn-
ingunum almennt segir svo í „Alþm.“
8. þ. m.: „Hefir víða drégið til þess,
að kjósendur hins fyrrnefnda hafa
stutt kosningu Sjálfstæðismanna.“ —
Og um kosninguna hér í bænum sér í
lagi segir blaðið: „Fólk, sem áður hef-
ir kosið með Alþýðuflokknum, hátt
upp í eitt hundrað manns, sló sér á
síðustu stundu yfir á Sig. Ein. Hlíðar."
(sic!) — Skýrari játningar en þessar-
ar gerist ekki þörf úr þeirri átt. —
Auðvitað vill blaðið enn ekki kannast
við það, að foringjaliðið hafi beinlín-
is skipulagt þessar aðgerðir. Hinir ó-
breyttu liðsmenn, alþýðan sjálf, hafi
bara verið svona óðfús að fleygja sér
x faðm blessaðs íhaldsins. — Foringj-
arnir hafi við ekkert ráðið, því að
kjósendurnir hafi ekki staðizt hinar
„lótlausu skælur Sjálfstæðisins", eins
og blaðið orðar það, og „héldu að þeir
væru að gera gustukaverk á Sjálf-
stæðinu“(!!) — Blessað fólkið! Skyldi
það ekki vera stórhrifið af því, hve
málgagn þess og forsvarsblað lýsir
fagurlega hinum pólitíska þroska þess
og fódæma brjóstgæðum við íhaldið!
Ihaldið íyrst — svo alþýðan!
JjjjN kratabroddarnir eru svo sem
ekkert smeykir um sína hjörð, þótt
hún villist um stund frá hinum góða
hirði: „Alþm.“ er ekkert hræddur um
það, aö þetta umrædda fólk komi
ekki aftur til flokksins í haustkosn-
ingunum" stendur þar! Og ennfremur:
„Nú sér þetta fólk, að þessi vinnu-
brögð voru alóþörf: Sjálfstæðið hefir,
eins og er alltaf(sici) á annað hundr-
að atkvæði í bænum fram yfir Fram-
sókn. Þeir kjósendur, sem nú í þetta
sinn héldu, að þeir væru að gera gust-
ukaverk á Sjálfstæðinu(!) geta því
rólegir gengið til kosninga með Al-
þýðuflokknum í haust, eins og þeir
hafa gert.“(!!) — Ja, því ekki það:
Alþýða manna getur svo sem unað
sér róleg hjá krötunum, bara að það
sé öldungis tryggt, að íhaldið bíði við
það enga hnekki! En þurfi blessað
Sjálfstæðið á því að halda, er ekki
nema sjálfsagt að lána því nokkra
kjósendur, til þess að gera á því „gust-
ukaverk", syo að íhaldið sé alltaf
tryggt að lafa við völdin — fyrir fylgi
og gustuk kratanna!
„Linsteikt gæs!“
QÚ saga er sögð, að Garðar Þor-
steinsson hafi, að afstaðinni taln-
ingu atkvæða í Eyjafjarðarsýslu, sezt
við að reikna út fylgi flokkanna ettir
KQsninoaursiitiD
Framh. af 1. síðu.
Sigur Sveinbjarnar er hinn
glæsilegasti.
Atkvæðatala stjórnmálaflokk-
anna í kosningunum hefir orðið
þessi eftir því, sem næst verð-
ur komizt:
Sjálfstæðisflokkurinn 22.782
Framsóknarf lokkurinn 15.873
Kommúnistaflokkurinn 9.419
Alþýðuf lokkurinn 8.916
Samkvæmt þessu fær Sjálf-
stæðisflokkurinn 6 uppbótar-
þingmenn, kommúnistar 4 og
Alþýðuflokkurinn 1.
Næsta þing verður því þann-
ig skipað: Framsóknarmenn 20,
Sjálfstæðismenn 17, Kommún-
istar 6, Jafnaðarmenn 6.
Af þessum tölum kemur í
ljós að Alþýðuflokkurinn hefir
tapað 2200 atkvæðum frá því
1937, Sjálfstæðisfl. hefir tapað
um 1300 atkv., Framsóknarfl.
hefir AUKIÐ fylgi sitt um 1300
atkv. og Kommúnistar um
4500 atkv. Raunverulegt tap
Sjálfstæðisflokksins nú er því
miklu meira en 1300 atkv., því
að í síðustu kosningum lánaði
flokkurinn Bændafl. 2000 at-
kv., að því er form. flokksins
hefir sjálfur upplýst. Ætti tap
flokksins samkv. þessu að
nema um 3300 atkv. — og er
þó ekkert tillit tekið til láns-
fjaðranna frá jafnaðarmönnum,
sem flokkurinn hefir skreytt sig
með í þessum síðustu kosning-
um. Útreið „réttlætisflokk-
anna“, Sjálfstæðisfl. og Alþýðu-
fl. í þessum kosningum var því
öll hin hraklegasta, en makleg
þó.
Kvnnltt vður
samþykktir Sjúkrasam-
lagsins. Gætið þess að
viðhalda réttindunum,
með skilvísri greiðslu ið-
gjalda.
SJÚKRASAMLAG
AKUREYRAR
ÍBÚÐ óskast,
2—3 herbergi og eldshús, nú
strax eða 1. október. Þrennt í
heimili. Uppl. í síma 189.