Dagur - 11.03.1943, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Fimmtudaginn 11. marz 1943
SKRlTNIR NÁUNGAR
I.
Fyrir nokkrum árum töldu ís-
lenzkir kommúnistar það versta
glæp að vera tækifærissinni og
hyggja til samstarfs við aðra
flokka. Þetta var á þeim tímum,
er kommúnistar boðuðu koll-
vörpun þjóðskipulagsins, sem
þeir kváðust mundu framkvæma
með blóðugri byltingu, þegar
fylling tímans kæmi.
Kommúnistar urðu þess brátt
varir, að alþjóð manna léði ekki
eyru byltingarskvaldri þeirra. Þá
gerðu þeir byltingu í boðskap
sínum og sneru því upp, er áður
vissi niður. Það, sem áður var
dauðasynd, var nú orðið að hinni
æðstu dyggð. Nú Var það heilög
skylda að nota tækifærin ræki-
lega sér til framdráttar, þó að
allt slíkt væri áður talið verk
djöfulsins. í krafti þessarar nýju
kenningar kommúnista tóku
þeir nú af hinum mesta fjálgleik
að bjóða sig til samfylkingar og
samstarfs við aðra flokka, þeir
þóttust vera orðnir afhuga
byltingu og blóðsúthellingum,
sögðust vera einlægir vinir lýð-
ræðis og þjóðfrelsis, en andvígir
öllu ofbeldi og kúgun í garð
smælingjanna.
Til þess að staðfesta sem ræki-
legast hina nýju túlkun á sjálf-
um sér og hið breytta viðhorf
sitt gagnvart mönnum og mál-
efnum, tóku kommúnistar það
ráð að breiða yfir nafn og númer
á stjórnmálafleytu sinni. Þeir
hættu að kenna sig við kommún-
ista og skírðu flokk sinn nýju
nafni, sem mun vera hið víðáttu-
mesta heiti á stjórnmálaflokki í
öllum heiminum. Nöfn hinna
stjórnmálaflokkanna á íslandi
eru fremur þægileg á vörum
manna og auðvelt að kenna
áhangendur þeirra við þá: Al-
þýðuflokksmenn, Framsóknar-
menn, Sjálfstæðismenn. En þeg-
ar kenna á kommúnista við sinn
flokk með langa nafninu á sama
hátt, þá vandast málið. Það vrði
að vera á þenna hátt:
Sameiningarflokks alþýðu —
Sósíalistaflokks- mennirnir!
Nei, fólk gefst alveg upp við
þetta langa heiti og nefnir þetta
manndót sínu rétta og uppruna-
lega nafni —■ kommúnista.
Hér er að vísu um aukaatriði
að ræða, en það er þó merki um
óhagsýni í vinnubrögðum
kommúnista.
Það er og í meira lagi fíflslegt
af kommúnistum að kenna flokk
sinn við sameiningu alþýðu, því
allir vita, að þeir hafa lagt mikla
stund á að sundra félagssamtök-
um alþýðunnar. Hefði því verið
réttnefni að kalla flokk þeirra
Sundrungarflokk alþýðu og for-
kólfana sundrungarmenn.
II.
Menn eru minnugir þess at-
burðar frá síðustu árum, að eitt
mesta stórveldi og herveldi
Norðurálfunnar stefndi her sín-
um að smáþjóð einni í nágrenni
sínu og heinrtaði land hennar til
eignar og yfirráða. Þegar hin
litla þjóð neitaði að auðmýkja
sig og verða við hinum vansæm-
?ndi kröfum um uppgjöf og af*
| hendingu ættjarðarinnar mót-
stöðulaust, var hún kúguð með
vopnavaldi og blóðugri árás af
sínurn margfalt sterkari ná-
granna. Ástand smáþjóðarinnar
varð hið ömurlegasta við það, að
hnefarétturinn fékk að ráða og
var látinn skera úr málefna-
ágreiningi. Víða um lönd fyllt-
ust menn samúð með lrinni
illa leiknu smáþjóð, og til þess
að lina þjáningar hennar, voru
samskot hafin henni til hjálpaf.
íslendingar létu nokkuð af hendi
rakna í þessu skyni. Mannúðar-
tilfinningin sagði til sín meðal
minnstu menningarþjóðar í
heimi.
Þátttaka íslenzkra kommún-
ista í þessari hjálparstarfsemi til
handa hinni nauðstöddu smá-
þjóð varð með nokkuð sérkenni-
legum hætti. Þeir spilltu á allan
hátt fyrir því, að íslendingar
tækju nokkurn þátt í hjálpinni
og fóru hinum nöprustu háðs-
og hrópyrðum um þá viðleitni
að rétta veikum bræðrum hjálp-
arhönd. Þessa samúðarviðleitni
uppnefndu kommúnistar ogköll-
uðu hana „Finnagaldur". Þá
kom það óskiljanlega innræti
kommúnista skýrt í Ijós, að þeir
ckki einungis kærðu sig kollótta
um það, a.ð eitt sérstakt stórveldi
kúgaði og rnolaði lítið lýðríki,
heldur stórglöddust þeir yfir því.
lýstu blessun sinni yfir ofbeldis-
verkinu, en hrakyrtu smáþjóð-
ina saklausa, er fyrir ofbeldinu
varð.
Þá kom það í ljós, að komm-
únistar voru haldnir af ofsafrti
á herveldið, er ofbeldinu hafði
beitt, eða þó öllu heldur á eina
háttstandandi persónu þessa her-
veldis, sem þeir féllu fram fyrir í
gagnrýnislausri tilbeiðslu og
blindri dýrkun. Þessi blinda trú
íslenzkra kommúnista á Stalin er
hliðstæð átrúnaði þýzkra nazista
á „foringjanum", nema hvað
Stalinstrúin er sýnu verri að því
leyti, að hún byggist á undir-
lægjuhætti við útlendan valds-
mann.
Nú er svo komið, að Rússar
eiga um sárt að binda og hafa
beðið mikið tjón vegna þess ægi-
I.
J£ONRÁÐ skáld Vilhjálmsson
ritar í síðasta tbl. „íslend-
ings“, 5. þ. mán„ alllanga grein,
er hann nefnir: „Hagyrðingar
og skáld“. Tilefni greinarinnar
virðist vera ritdómur, er eg reit
og birti hér í blaðinu fyrir
skemmstu um Qýkomna Ijóða-
bók, en í bókarfrétt þessari komst
eg m. a. svo að orði, að hagyrð-
ingsbragur sá, er eg tel vera á
ýmsum kvæðum í bókinni, þyki
mér stórum verri en ýmsir aðrir
smíðisgallar, sem mér finnast á
benni vera. Og síðar vara eg höf-
undinn við hroðvirkni, kæru-
leysi og hagyrðingslegri léttúð í
sambúðinni við hina torveldu
íþrótt orðsins. — Nú þykir K. V.,
að eg leggi rpeð þessu orðið hag-
yrðingur við hégóma og noti það
í nýrri og niðrandi merkingu.
Telur hann augljóst, „af anda
Qg hljúðan þessara orða, að sú
leg ahildarleiks, sem háður er í
landi þeirra. Þá stendur ekki á
kommúnistum að gangast fyrir
fjársöfnun á íslandi til handa
stórveldinu og hafa þeir fengið
nokkur stór nöfn til að flagga
með í því sambandi, þó að jaeir
sömu konnnúnistar gerðu háð og
hróp að f jársöfnuninni til
finnsku smáþjóðarinnar um ár-
ið. Það verður að segja það eins
og er, að þessi fyrirlmgaða gjöf
til styrktar Rússum í stríðinu er
ekkert annað en hégómlegt tild-
ur, gert til að sýnast en vera ekki.
Þó að allir Islendingar, rúmlega
100 þús. að tölu, reyttu sig inn
að skyrtunni til fjárstyrks handa
180 miljóna stórveldi, þá gæfi
það ekki lraft nokkur áhrif á
gang og úrslit stríðsins í Rúss-
landi. Því miður eru íslendingar
þess ekki um komnir að geta
veitt Sovétríkjunum nokkurn
stuðning, er að gagni komi, enda
allar horfur á, að Rússum muni
takast að reka nazistaherinn úr
landi sínu án okkar hjálpar!
Kommúnistar hafa heldur aldrei
efast um, að þeirra eigin sögn,
að rauði herinn gengi með stór-
sigur af hólmi í viðureigninni
við nazista.
Af sjónarhól sambýlismanna:
Amerískur dýralæknir ræðir um
íslenzkan landbúnað.
Dýralæknar amcríska setuliðsins iiafa
heimsótt mörg kúabú í nágrenni Reykja-
víkur. I>að liefir verið gainan að veita
því atliygli, hversu lítill munur er á
háttuin og aðferðum þeirra og kúabúa í
Bandaríkjunum. En ameríski bóndinn er
þó betur settur, þar sem hann getur aflað
sér fleiri og betri tækja og birgða en
fáanjeg eru hér á landi. En í grund-
vallaratriðum ættu aðferðirnar að vera
þær sömu:
1. Gotl kúabú á eingöngu að liafa
hraustar kýr. Það hefir geysimikla
þýðingu, ef mjólkin á að verða góð
og örugg. Sjúka kú skal taka burtu
frá hinum kúnum.
2. Hóflcgt fóður og gnægð af vatni
stuðlar að góðri heilsu. Þó að ís-
Ienzku kúnum sé gcfið dálítið af
korni, virðíst það ekki vera nægi-
lcgt til þess að haUla í þeim góðri
heilsu. Til þess að bæta og auka
heilsu kúnna og magn og gæði mjólk-
urinnar, skal gefa kúnum salt, þorska-
lýsi og fiskiinjöl. Það er gott að gefa
- kúnum kom, en á þessum tímum
er bæði dýrt og erfitt að ná í það.
3. Hreyfing er nauðsynleg bæði fyrir
mcnn og skepnur til jiess að viðhalda
eðlilegú líkamsstarfi og heilsu. Það
er greinilegt að mjólkurkýmar vant-
ar hreyfingu yfir vetrarmanuðina.
Kýrnar eiga að fá að hreyfa sig dag-
lega, þó að ekki sé lengur en um
hálfa klukkustiuid í cinu. Slík hreyf
ing cykur blóðrásina og efnaskipti
líkamans og stuðlar að aukningu
mjólkurinnar. Þar sem loftslagið er
miklu kaldara en í nágrenni Reykja-
víkur eru kýmar æfinlega reknar úr
fjósunum á degi hverjum, til þess
að þær gcti hrcyft sig og andað að
sér hreinu lofti. Arangurinn hefir
verið góður. Mcðan kýmar cm úti,
má inoka flórinn og þrífa betur til
en þegar þær eru inni. Það ætti ekki
að vcra úr vcgi að gcra slíka tilraun
og athtiga áhrif jiau, sem það hefir á
kýmar.
4. Til þess að hægt sé að framleiða góða
mjólk er nauðsynlegt að hafa nægi-
Iega bjart í fjósunum mcðan verið
er að mjólka.
5. Fjós og mjólkurgeymslur verða að
vera hrein til þess að hægt sé að
framleiða hreina mjólk. Rannsókn-
ir hafa sýnt að mjólk, scm er frá
óhreinum fjósum er óhrein og súm-
ar miklu fyrr en mjólk frá hreinum
fjósum.
III.
Þau vægustu orð, sem hægt er
að viðhafa um kommúnista, eru,
að þeir séu skrítnir náungar.
Gott dæmi þess er sá fáráanlegi
fugl, sem hafður er til þess að
garga í málgagni kommúnista
hér á Akureyri. Ritstjóri „Verk'a-
mannsins" gerir sér það að venju
að skiþta mönnum í tvo flokka:
kommúnista og nazista. Allir
þeir, sem ekki játa blinda trú á
Stalin og ekki geta fallizt á, að
Sovétríkin séu paradís á jörðu,
eru nazistar og í vinfengi við
Hitler, eftir því sem ritstj. Vm.
heldur fram. í samræmi við þessa
tvískiptingu hans í engla og
djöfla, stimplar hann aðstand-
endur Dags sem nazista. Það er
hið mesta skammaryrði, sem rit-
stj. Vm. getur sagt um nokkurn
mann, að hann sé í vinfengi við
þýzku nazistana og leiðtoga
jteirra, Hitler.
En hvernig var það annars urn
það leyti, er núverandi Evrópu-
styrjöld brauzt út? Var ekki ein-
(Framhald á 3. síðu).
Úr 1. tbl. Dags, 12. febrúar 1918.
— Höfuðstaður Norðurlands hefir
verið í kolahraki. Ráðstafanir hafa
verið gerðar til að útvega bænum kol,
en gengið tregt, þar til bæjarfulltrúa
Otto Tulinius tókst með sínum al-
kunna dugnaði og hjálpfýsi að útvega
bænum 70 til 100 smálestir norðan
úr Jötunheimum.
— Á síðasta bæjarstjórnarfundi hér
í bæ var ákveðið að taka allt að 50
þús. kr. bankalán til dýrtíðarráðstaf-
ana.
— Kvenfélagið „Framtíðin" ætlar
að fara að reka eldhús í barnaskólan-
uum og gefa fátæklingum miðdegis-
verð. Lofsvert fyrirtæki.
— Barnaskóli Akureyrar tók til
starfa 4. þ. m. eftir þriggja vikna lok-
un vegna kulda.
— í „íslendingi“ eru tilnefnd þrjú
ráðherraefni líkleg: Klemens, Vigur-
klerkur og Flygenring. Sú stjórn
mundi tæplega eiga nema tvo stuðn-
ingsmenn, einn í Þingeyjarsýslu og
einn á Akureyri.
Tilboð óskast
í húseiénina nr. 3 við Norður-
götu. I húsinu eru 11 herbergi
og 3 eldhús. Tilboðum sé skilað
til Olafs Ágústssonar, Strandgötu
33, iyrir 20. þ. m. Réttur áskil-
inn til að taka hvaða tilboði sem
er, eða hafna ölfum.
BIBLÍUR komnar.
Vasaútgáfan, — 5.kr. Aðrar teg-
undir EKKI komnar enn.
ARTHUR GOOK.
BÓK
DAGSINS
er
VINSÆLDIR 0G
ÁHRIF.
LIST OG USTIÐNAÐUR.
/ •
hugreifa sveit, sem hagyrðingar | um ummælum mínum, né notað
hefir verið kölluð, rísi ekki hátt
í augumþessaritdómara.“Hyggst
nú Konráð ganga fram fyrir
skjöldu til varnar hagyrðingUn-
um gegn þessari ótnaklegu og
óvæntu árás.
Eg er fullkomlega sammála K.
V. um margt jrað, er hann segir
í grein sinni í þessu tilefni um
þýðingu og hlutverk hagyrðing-
anna, alþýðuskáldanna, í vín-
garði tungunnar og bókmennt-
anna.-Það er t. d. rétt, að „hug-
tökin skáld og hagyrðingur eru
engar andstæður“, og svið hag-
yfðinganna „er sá jarðvegur, sem
skáldin hafa vaxið upþ úr“. Hins
vegar get eg engan veginn fallizt
á það, að eg hafi gert hagyrðing-
unum nokkra hnei.su m?ð þess-
nafngift þeirra í nýrri og breyttri
merkingu frá því sem áður hefir
tíðkast, eins og K. V. virðist
álíta. Að vísu tekur hann það
fram, að eg sé ekki alveg einn í
þessari sök, heldur hafi hann
orðið þess var „í seinni tíð, bæði
í útvarpi og blöðurn, að merking
þessa orðs sé að nálgast niðrandi
merkingu", enda sýnist sér merk-
ingu orðsins „hafa verið svipt
nokkuð til á síðustu tímum“.
(Leturbr. hér). Máli sínu til
stuðnings vitnar svo K. V. í hina
miklu orðabók Sigfúsar Blön-
dals, en þar sé orðið hagyrðing-
ur þýtt svo: „Rimkunstner,---
som laver flydende Vers“. Virðist
V- V.. eftir þessu að dæma, telja,
að dönsk skáld mvndu þykjast
I i
jsérlega vel haldin af lofinu, ef
slík ummæli væru um þau
höfð(!) En hvers vegna sleppir
Konráð síðari þýðingu Blöndajs
I á orðinu og táknar hana aðeins
með tveim þankastrikum í grein
sinni? En J^ar Jrýðir Blöndal orð-
ið með „Versemager“, hvað út-
leggst á íslenzku leirskáld, eða
baglari? Myndi það ekki vera
sökum Jress, að með því er af-
sannað það, sem K. V. hugðist
sanna: Þ. e. að hin niðrandi
merking orðsins sé svo ný í mál-
inu — „frá síðustu tímum" — að
Blöndal hafi ekki við hana kann-
azt? Að vísu þykir mér slík með-
ferð heimilda harla ólík því, sem
eg vænti mér af vini mínum og
fyrrverandi samstarfsmanni um
margra ára skeið, Konráði Vil-
hjálmssyni, en „fyrr er gilt en
valið" mun mega um það segja,
og „svo bregðast krosstré sem
önnur tré"-