Dagur - 25.03.1943, Blaðsíða 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EVDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
Afgrciðsla, auglýsingar, innheimta:
Sigurður Jóhannessou.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Argangurinn kostar kr. 8,00.
l’rentvcrk Odds Björnssonar.
GLR
XXVI. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 25. marz 1943
12. tbl.
SÍLDARVERKSMIÐJUR RÍKISINS MUNU VÆNTAN-
LE6A KAUPA KROSSANESVERKSMIDJUNA OG
REKA HANA EFTIRLEIDIS
Áðrar fréttir af afkornu síldarverksmiðj-
anna og fyrirhuguðum franikvæmdum
næsta sumar
SÁMTAL ¥1» ÞORSTEIN M JÓNSSON
Nýjar leiðir
Fyrirlestrar og ritgerð-
ir eftir Jónas Kristjáns-
son lækni. Rvík 1942.
■pNN eru til menn, sem eru eins og
kötturinn Bakkabræðra, sem át
allt og varð gott af. Líkaminn er furðu
slyngur að færa sér góða hluti í nyt,
en losa sig við hina, sem honum koma
að engu haldi eða illu. Þó munu þeir
ekki vera margir nú orðið, sem svo
eru hraustir, að hvorki megi þeitn eit-
ur granda utan né innan, eins og sagt
var um Sigmund konung Völsungsson
og postula frumkristninnar, og var
slíkt talið með miklum íþróttum í
fornöld. Verst kann það þó að vera,
ef líkaminn fær ekki til langframa
þau efni, sem honum eru heilsusam-
legust til starfs og uppbyggingar.
Honum eru þá allar bjargir bannaðar.
Þá mornar hann og þornar og gengur
af göflunum. Hafa læknar ærið starf
og ónæðissamt við það, að stagla og
bæta hina hrörnandi tjaldbúð, og
hrekkur þó skammt allt strit þeirra
með hníf og meðalaglös. Mannanna
mein eru eins og ormurinn í Lernu-
vatni. Þó að eitt höfuðið sé höggvið
af, vaxa fram mörg í þess stað. Þann-
ig spretta fram óteljandi flýir kvillar,
þó að sigrazt sé á gömlum. Kynslóð-
irnar veslast upp í höndum fjölgandi
lækna og batnandi sjúkrahúsa. Lung-
un grotna sundur af berklum, holdið
af krabbameini, tennurnar af tannátu,
og heili, æðar og hjarta kalkast og
bila. Eitthvað hlýtur að vera bogið
við lifnaðarhættina og öðruvisi en á
að vera.
TÓNAS KRISTJÁNSSON vill gera
* læknislistina að öðru og meira en
sjúkravagni, sem fer á eftir fylkingu
volaðra og tinir upp Jpá, serri liggja
særðir við veginn. Hann vill láta
byrgja brunninn, áður en barnið er
dottið í hann. Hann bendir á, að sú
leið sé miklu ágætari til heilsuvernd-
ar, að verjast sjúkdómum með skyn-
samlegum lífernisháttum, svo sem
notkun sólarljóss, útiveru og hollu
mataræði, heldur en það að hugsa
ekki fyrir þvi að berja í brestina, fyrr
en í óefni er komið Mataræðið telur
hann þó vera eitt meginatriðið. Heilsu
þjóðarinnar hafi stórum hrakað, síðan
hún tók að venja sig á nýtízku fæðu-
tegundir,enfjarlægjast þá fornu háttu,
að leggja sér fæðuefnin til munns sem
næst því er þau koma úr skauti nátt-
úrunnar, óspillt af hinni fínni mat-
reiðslu.
jyjÖRG ÁR eru síðan læknirinn fór
að rita greinar, er vöktu allmikla
athygli um það öfugstreymi í lifnað-
arháttum þjóðarinnar, er hún hætti að
borða súrt skyr og harðfisk og mala
sjálf korn sitt í brauð og grauta og fór
í þess stað að leggja sér til munns
sætabrauð úr fjörefnalausu hveiti,
hýðislaus hrisgrjón, og drekka sætt
kaffi í staðinn fyrir nýmjólk. Þá voru
vísindin um fjörefni og hormóna enn
komin skammt á veg og sýndi þessi
ötuli og áhugasami héraðslæknir það
fljótt, hversu vel hann fylgdist með í
öllu því, sem framast var hugsað um
þessi málefni. Nú hafa skoðanir ým-
issa ágætustu vísindamanna á sviði
heilsufræðinnar mjög hnigið í þessa
sömu átt, að fjöldi sjúkdóma stafi
(Framhald á 8. síðu).
þORSTEINN M. JÓNSSON
skólastjóri kom heini með
v/s ,,Esju“ um s.l. helgi. Hefir
hann dvalið í Rvík nú unrskeið
og m. a. setið þar stjórnarfundi
Síldarverksmiðja ríkisins, en
svo sem kunnugt er hefir hann
átt sæti í verksmiðjustjórninni
mörg undanfarin ár sem fulltrúi
Framsóknarflokksins, ásamt Þor-
rnóði Eyjólfssyni ko;isúl á Siglu-
firði. — „Dagur“ átti tal við Þor-
stein skömmu eftir heimkomuna
og spurði frétta um fyrirhugaðar
framkvæmdir ríkisverksmiðj-
anna næsta sumar.
— Sjálfsagt mun mönnum hér
á Akureyri þykja það mestum
tíðindum sæta í bili, að ríkið hef-
ir nú þegar leitað kauptilboða á
Króssanesverksmiðjunni. F.ftir
að suður kom, “vorum við Þor-
móður Eyjólfsson strax einhuga
um að leggja til, að verksmiðjan
yrði keypt, ef viðunandi kjör
fengjust, en aðrir meðlimir
verksmiðjustjórnarinnar töldu
varlegra að leita aðeins leigutil-
boða að sinni. Framkvæmda-
stjóri S. R., Jón Gunnarsson,
fylgdi og okkur Þormóði að mál-
um í þessu efni. Verksmiðju-
stjórnin ræddi síðan þetta mál
við atvinnumálaráðherra, Vil-
hjálm Þór, og réð það úrslitum,
að hann lagði eindregið til, að
verksmiðjan yrði keypt fremur
en leigð, ef þess'væri nokkur
kostur. Utanríkismálaráðuneyti-
ið hefir síðan leitað sölutillroða
á eigninni gegnum norsku stjórn-
ina í London, en Krossanesverk-
smiðján liefir, svo sem kunnugt
er, verið norsk eign frá upphafi.
Hafði þegar borizt allhagstætt
tilboð, er öll verksmiðjustjórn-
in var einhuga um að svara með
gagntilboði. Má telja víst, ef
einhverjar alveg övæntar hindr-
anir koma ekki til skjalanna, að
verksmiðjan verði keypt innan
skamms.
— Og rekin í sumar?
— Já, vafalaust með einhverj-
um hætti, ef þetta nær fram að
ganga, sem eg vona fastlega.
— Hvað er fleira að frétta af
framkvæmdum S. R.?
— Flestar bryggj'ur verksmiðj-
anna á Siglufirði voru rifnar
niður s.l haust. Verða þær nú
reistar að nýju, auknar og end-
urbættar, og sjálfvirkum löndun-
artækjum komið fyrir á þeinr.
Hafa tæki þessi öll verið smíðuð
á Siglufirði í vetur og eru hin ör-
uggustu og miklu ódýrári en
hægt var að fá þau frá vélsmiðj-
um í Rvík. Var aðeins einn fag-
maður fenginn þaðan, til þess að
stjórna verkinu. — Þá er og á
(Framh. á 2. síðu).
Ríkisstjórain nær hagkvæmum samning-
nm om kjötsölu ti! Bandaríkjastjórnar
Ríkisstjórnin gaf út tilkynn-
ingu s.l. þriðjudag um kjötsölu
til Bandaríkjastjórnar. Segir svo
í tilkynningu þessari:
,,.... Utanríkis- og atvinnu-
málaráðherra skýrði frá því á
Alþingi í dag, að lokið hefði ver-
ið samningum þeim, um sölu á
frosnu dilkakjöti, sem hann fyrir
fáurn dögum skýrði frá að stæðu
yfir.
Hefir Bandaríkjastjórn keypt
af ríkisstjórninni 1500 smálestir
af frosnu kjöti fyrir verð, sem
svarar kr. 5.40 fyrir hvert kg. f.
o. b. Kjötið kaupir Bandaríkja-
stjórn til flutnings til Bretlands.
Þetta verð gefur fyrir nefnt
kjötmagn sem næst V-/% millj. kr.
yfir markaðsverð það, sem haft
var til hliðsjónar * jan. f»r ht-
r
Islenzk Beveridge-
áætlun?
Þessi mynd af JÓHANNESI R.
SNORRASYNI, höfuðsmanni í kana-
diska fluéliðinu, hefir nýleéa borizt
hinéað. Jóharmes dvelur nú vestur
undir Klettafjöllum oé þjálfar flué-
menn i einum af skóíum Kanada-
stjórnar. — Jóhannes er sonur Snorra
Siéfússonar, skólastjóra hér í bænum.
jpélagsmálaráðuneytið . hefir
skipað nefnd til þess að gera
rannsókn á því, hvernig bezt
megi tryggja félagslegt öryggi í
sem flestum greinum hér á landi,
m. ö. o., gera drög að íslenzkri
Beveridge-áætlun. í nefndinni
eiga sæti Klemenz Tryggvason
hagfræðingur, Guðm. K. Guð-
mundsson, tryggingafræðingur
og Jón Blöndal, hagfræðingur.
Með nefndarskipun þessari
hefir verið hafizt handa um mjög
merkilegt mál. Er vafalaust að
almenningur muni fagna þessari
ráðstöfun og bíða skýrslu nefnd-
arinnar með nokkurri óþreyju.
Vér sjáum ekki ástæðu til þess
að álíta annað, en að nefndar-
skipun þessi hafi tekist vel.
Morgunblaðið telur að undir-
búningurinn sé „hæpinn", tel-
Framh. á 3. sfSu.
gjöld.ríkissjóðs vegna uppbóta á
þessari vöru voru áætluð.
Nærri 4 millj. kr. nemur upp-
hæð sú, sem samtals sparast rík-
issjóði með sölu til Bandaríkja-
stjórnar á þessu kjöti og gærunr,
sem tilkynnt var um fyrir nokkr-
um dögum að seldar væru til
Bandaríkjanna, frá því markaðs-
verði, er reiknað var með í jan.sl.
Samningar standa nú yfir um
sölu ullarframleiðslu áranna
1941 og 1942. . . .“
Ríkisstjórninni hefir heppnast
að leysa þessi mál á mjög glæsi-
legan Irátt. Mega landsmenn all-
ir mjög vel við una, slíkt sem út-
litið var fyrir skenrnrstu nreð sölu
þessara afurða og nrilljóna upp-
bætur úr ríkissjóði.
NÝJA REGLUGERÐIN UM ÚTBÚNAÐ
FARÞEGASKIPA STÖÐVAR MÁNN-
FLUTNINGA UM- EYJAFJÖRÐ
Póstbáturinn „Ester“ hættur siglingum!
j LÖGBIRTINGABLAÐINU 19. febr. s. 1., er birt ný reglugerð
um útbúnað skipa, er sigla á ófriðarsvæðinu og jafnframt ný
ákvæði unr útbúnað strandferðaskipa og varðskipa.
í 3. kafla reglugerðarinnar
segir, að auk þess að fullnægja
skilyrðum unr siglingar skipa
skv. lögunr frá 1938, skulu þau
fullnægja eftirfarandi fyrirnræl-
unr:
Hafa varðtunnu í framsiglu
eða varðskýli ofan á stýrishúsi.
Hafa morse-ljóstæki með spegl-
unr.
Utan á bátununr skulu vera'
korkpúðar.
A botní bátanna skulu vera
handlistar.
I bjargbátnum skal vera lit-
búnaður til />ess að þétta leka.
Skipið skal hafa bjargfleka
með öllum útbúnaði, svo að flek-
inn ásamt bjargbátum geti rúm-
að alla á skipinu miðað við hina
mestu farþegatölu, sem skipið
má flytja.
Reglur þessar koma til fram-
kvæmda fyrirvaralaust.
Póstbáturinn Ester átti að
leggja héðan í póstferð til lrafn-
anna við fjörðinn og til Siglu-
fjarðar og Grímseyjar s.l. föstu-
dag. Voru farþegar kornnir um
borð, er skipaeftirlitsmaður kom
á vettvang og lét alla farþega og
póst fara í land aftur, þar eð
,,Ester“ fullnægir ekki ofan-
greindum fyrirmælum. Fór ,,Est-
er“ eingöngu með vörur þessa
ferð, en farþegar komust ekki
kiðar sinnar. Farb§gar, sepi agtU
að höfðu að taka skipið á við-
komustöðum hér út með firðin-
um, komust heldur ekki leiðar
(Framhald á 3. síðu).
„Á hverfanda hveli“
Frumsýning kvikmyndar-
innar hér verður næstk.
mánudagskvöld
NýJa BÍÓ hefir fengið kvik-
myndina „Á hverfandi
hveli" (Gone With the Vind)
hingað norður og munu sýningar
hefjast n. k. mánudagskvöld.
Þetta er ein hin íburðarmesta
kvikmynd, sem nokkru sinni hef-
ir verið gerð. Hún er gerð eftir
hinni frægu skáldsögu Margaret
Mitchell, en sú skáldsaga hefir
náð meiri vinsældum en dæmi
eru til um slík verk á síðari tínr-
um, ekki aðeins í Bandaríkj-
unum heldur og víða um lönd.
Þýðing Arnórs Sigurjónssonar
hefir náð mikilli útbreiðslu hér
á landi. Myndin er lengri en
venja er til um kvikmyndir. Hún
er í 2 köflunr, en verður sýnd í
einu lagi og mun sýningin taka
tæpar 4 klst. Hefjast sýningar kl.
8. Verð aðgöngumiða rnun tölu-
vert hærra en að venjulegum
sýrjingvi.m,