Dagur - 01.06.1944, Blaðsíða 4

4
DAQUR
Fimmtudagur 1. júní 1944
DAGUR
Ritstjórn: Ingimar Eydal.
lóhann Frímann.
Haukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu annast:
Sigfús Sigvarðsson.
Skriístoía við Kaupvangstorg. — Sími 96.
Blaðið kemur út á hverjum íimmtudegi.
Argangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
,Pils handa Svíum.‘(!)
UNDANFARNA DAGA hafa í blöðum lands-
ins og útvarpi birzt ýmis ummæli erlendra
blaða, er fallið hafa í tilefni af þeim atburðum,
sem gerzt hafa hér heima, svo sem þjóðarat-
kvæðagreiðslunni, orðsendingu konungs til ís-
lenzku þjóðarinnar og svari ríkisstjómarinnar
við henni. Fyrstu blaðaummælin, sem bárust út
hingað frá Svíþjóð, eftir að kunnugt var orðið
um þessi skeytaskipti, voru því miður ekki
byggð á fullum skilningi á málstað okkar, en síð-
an hafa ýmis hin merkustu blöð sænsk birt vin-
samlegar greinar í okkar garð og sanngjarnlega á
málunum tekið eftir því, sem við er að búast, svo
örðugt sem nú er um beint samband og greið
skipti milli okkar og annarra Norðurlandaþjóða.
þESSI FYRSTU ummæli sænskra blaða voru
auðvitað þakksamlega þegin af þeim íslend-
ingum, sem skapa vilja andúð og ríg á milli ís-
lendinga og Svía. Málgögn kommúnista biðu til
dæmis ekki boðanna, heldur helltu sér með
ókvæðisorðum yfir Svía í tilefni af þessu. T. d.
stakk „Þjóðviljinn“ upp á því 11. maí sl., að við
íslendingar auruðum saman í pils handa Svíum
og gæfum þeim, og muni þeir þáþagna.Erþarna
í senn gefið í skyn — á svo rustalegan og ósvíf-
inn hátt, sem orðið getur — að Svíar séu kveif-
arleg þjóð og svo siðferðilega aumir, að hægt sé
að múta þeim til hvers, sem vera skal. Síðan
tekur Halldór Kiljan Laxness svo undir þennan
söng í sama blaði, og sízt á vinsamlegri né
kurteislegri hátt.
J^ITARI NORRÆNA FÉLAGSINS á íslandi,
Guðlaugur Rósinkranz yfirkennari, ritar
nýlega grein í „Tímann“ til þess að hnekkja
þessum ómaklega áróðri kommúnista gegn Sví-
um. Farast Guðl. R. svo orð í lok greinarinnar:
„Reiði kommúnista í garð Svía er skiljanleg.
Hún stafar ekki fyrst og fremst af þessum um-
mælum sænsku blaðamannanna, heldur af því,
að þeir hafa andúð á Svíum, sem í augum
kommúnista hafa unnið sér margt til óhelgis.
Svíar eru engir sérlegir aðdáendur Rússa, þótt
þeir láti þá jafnan njóta sannmælis. En þeir
hafa hjálpað nágrönnum sínum, Finnum, marg-
víslega í þrengingum þeirra, og slíkt er höfuð-
synd. í Svíþjóð ráða socialdemókratar mestu
um alla stjórn landsiins og framkvæmdir. Loks
er almennum velferðarmálum þjóðarinnar svo
vel fyrir komið í Svíþjóð, að öðrum þjóðum hef-
ir verið til fyrirmyndar, og þetta skipulag er
ekki kommúnistiskt, heldur blátt áfram borg-
aralegt, og svona gott borgaralegt skipulag er
hættulegt í samkeppni við kommúnismann. í
þessu er raunverulega að finna ástæðuna fyrir
því hatri í garð Svía, sem fram kemur hjá
kommúni«tum“,

BERJAST GEGN JAPÖNUM í BURMA.
Maðurirm með hattinn, t. v. á myndinni, er Joseph W. Stillwell hershöfðingi,
leiðtogi kínversku herjanna sem berjast i Norður-Burma með aðstoð
amerísks flughers. Stillwell hershöfðingi hefir barizt með Kínverjum
í mörg ár.
rG KANN ÞVI illa, að „Puellu"
minni hefir verið gert bilt við hér
í dálkinum við hliðina á mér af þess-
um óhræsis „skólamanni“, sem var að
senda henni tóninn héðan úr mínu
horni nú á dögunum — og það alger-
lega að ástæðulausu, að því er hún
sjálf segir. Eg mun því eftirleiðis
setja þann náunga undir stranga rit-
skoðun og jafnvel í fullt ritbann, ef
hann heldur uppteknum hætti að gera
stúlkunni ónæði, þegar hún uggir sízt
að sér. — „Puella“ mun vera búin að
átta sig á því, að fleiri skólar hér á
landi en barnaskólamir einir veiti
nakkra tilsögn í verkleguni greinum,
og sé því ekki rétt að álasa þeim fyrir
það, að þeir „byggi ekkert ofan á“
það, sem barnaskólarnir gera í þeim
efnum. Þetta var nú mergurinn máls-
ins, en á það drepur hún ekkert í
svari sinu til „skólamannsins11. — A
það skal svo sætzt, að hún hafi ekki
viljandi sent neinum sérstökum skóla
skeyti í fyrri grein sinni, en þó langar
mig til að spyrja hana, áður en eg set
„skólamann11 í fullt ritbann, hvað hún
eigi við með þeim ummælum sínum,
að hús Gagnfræðaskólans hér „kunni
að minnka eitthvað, þegar inn er
komið“. Annað hvort er þetta mein-
ingarlaus hortittur — því að auðvitað
eru ÖII hús minni að innan en að utan-
verðu — eða það er talsvert meinleg
sending, sem beint er að þessari
stofnun og þeim, sem þar starfa. Og
vafalaust er þeim vorkunn, þótt þeir
óski þess eindregið, að „Puella“ segi
þeim hreint og afdráttarlaust til synd-
anna, ef hún telur þá hafa til þess
unnið, fremur en með dylgjum og
hálfkveðnum vísum. Það væri líka
ólíkt „Puellu" þeirri, sem við höfum
annars haft svo góð kynni af í
kvennadálkinum, ef hún temdi sér
slík vinnubrögð að jafnaði. En vel get
eg skilið það, að hún óskar þess, að
hún þurfi ekki að „rífast um keisarans
skegg“ við fleiri skólamenn, því að
hvassir broddar eru nú ^kki lengur í
tízku og af það ,sem áður var, að
skegglaus koss var talinn eins og
brauð án salts! — Og svo skal „köku
hvolft yfir“ allt það, sem þessi bless-
aður „skólamaður" kann að hafa
meira um þetta að segja og friður
saminn milli „Fokdreifa“ og „kvenna-
dálksins."
Fyrirspurrt til ráðamartrta.
ÝZKAR flugvélar hafa nokkrum
sinnum flogið hér yfir bæinn —
sú síðasta nú sl. mánudag. — Hefir
þá venjulga verið hafin á þær all-
snörp skothríð úr loftvarnabyssum
hersins, þó einkum eftir að þær hafa
verið farnar, eða a. m. k. teknar að
sýna á sér fararsnið. Að lokum hefir
svo verið gefið loftvarnamerki og veg-
farendur reknir í loftvarnabyrgi um
#tund[. í tilefni af þessari atburðarás
hefir blaðið verið beðið að koma
þeirri fyrirspurn á framfæri við rétta
hlutaðeigendur — hvort það er nú ís-
lenzka loftvamanefndin eða her-
stjórnin, sem ræður þvi, hvenær slík
hættumerki eru gefin — hvort ekki
sé hugsanlegt — og jafnvel heppilegt
— að haga þessu svo, að fyrst komi
hættumerkin og síðan skothríðin og
flugvélarnar samtímis, en ekki öfugt,
svo sem verið hefir. Einkum virðist
þessi tilhögun myndi vera hentugri
fyrir þá, sem kynnu að hafa hug á
því að forða sér í loftvarnabyrgin
ÁÐUR EN þýzku sprengjukúlrnar
dræpu þá, ef einhvern tíma skyldi
færast alvara i leikinn eins og alltaf
má búast við að verði.
Orðsertdingin til Kiljans.
'TILEFNI af þeim ummælum H.
K. Laxness í „Þjóðviljanum" ný-
lega, „að vér íslendingar þekkjum þá
þjóð (þ. e. Svía) ekki neitt, og kær-
um okkur ekki mikið um að kynnast
henni“ og öðrum álíka dólgslegum
orðum 1 garð Svía, er birzt hafa að
undanförnu í sama blaði, — hefir
sænski sendikennarinn við háskólann
i Rvik, frk. Anna Z. Osterman, birt
orðsendingu til Laxness í „Alþýðu-
blaðinu" nú fyrir skemmstu. Þar sem
grein þessi hefir vakið allmikla at-
hygli og umtal, en ætla má, að fæstir
lesendur „Dags“ sjái „Alþýðublaðið“
að jafnaði, leyfum vér oss að birta
nokkra kafla úr orðsendingunni hér á
eftir:
ÉR HAFIГ, segir sendikennar-
inn m. a., „víst ekki gleyma því,
herra rithöfundur, að þér hittuð einu
sinni á ferðalagi í Svíþjóð, vorið
1938, bláfátækan kvenstúdent, sem af
áhugasemi hafði lagt það fyrir sig, að
kynna þjóð sinni íslenzka menningu
og einkum íslenzkar bókmenntir. Hún
var um þær mundir meira að segja að
þýða bók eftir íslenzkan rithöfund,
sem ekki mun vera yður að öllu
ókunnugur.1) Eins og þér vel vitið,
við frk. Osterman sjálfa.
hét bók þessi „Sjálfstætt fólk“, og
kostaði hún þýðanda drjúgan skilding,
sem hefir enn ekki fengizt endurgold-
inn og fæst sennilega aldrei. Þér haf-
ið sjálfur lýst því yfir, að þýðing sú
sé vel af hendi leyst, og það mun því
ekki vera þýðanda um að kenna, að
bókin skuli ekki enn hafa komið út í
Svíþjóð, að því er eg veit bezt. En
gæti það verið, að kuldi sænskra
bókaforleggjara í yðar garð sé hin
eiginlega ástæða til hatrammra um-
mæla yðar í garð þjóðar minnar? Eða
á hún að gjalda þess, að stjórnmála-
trú yðar og skoðanabræðra yðar á
eins litlum vinsældum að fagna i Sví-
þjóð og raun ber vitni? — Það getur
(Framhald á ö. síðu).
’) Kunnugir vit«, «6 hér mun étt
ÖRLÍTIÐ UM SÖNGMÓTIÐ.
Söngmenn úr ýmsum sveitum Norðurlands
settu skemmtilegan svip á Akureyri á annan
hvítasunnudag.
Hundruð syngjandi sveina og sunnan blíða
hjálpuðust að því að gera þennan dag að sann-
kölluðum sólskinsdegi, sem Akureyringar munu
lengi minnast.
Allir þeir, sem unnu að því að þetta söngmót
gæti orðið, eiga miklar þakkir skilið.
Um söngmótið sjálft verður áreiðanlega ritað
og rætt ýtarlegar, en hér; enda ætlaði eg, með
þessum fáu orðum að þakka einum aðila, sem
óbeint starfaði að þessu móti, en vera kann að
öðrum sjáist yfir að minnast á. Þessi aðili eru
húsfreyjurnar í sveitunum og þorpunum —
konur söngmannanna.
Víðast hvar er það svo í sveitum landsins, að
fólksfæðin er svo mikil, að engan má vanta til
hinna daglegu starfa. .
Vorið er annatími í sveitinni, og ekki er eg
grunlaus um, að einhver húsfreyjan hafi bætt
við störf sín til þess að maður hennar gæti kom-
izt að heiman. Þær hafa áreiðanlega, fleiri en
við höldum, átt sinn þátt í því, að gera þátt-
töku söngmótsins jafn glæsilega og hún varð.
Sumum kann að virðast þetta atriði næsta
ómerkilegt, en þó held eg, að fleiri séu, sem muni
vera mér sammála um það, að konunum, sem
sátu heima í sveit sinni, beri einnig að þakka.
Eg sendi því konum sönggestanna okkar kær-
ar kveðjur og þakkir.
„Puella".
★
FARSÆLT HEIMILISLÍF.
Til þess að gera heimilislíf farsælt þarf sex
hluti. Undirstaðan þarf að vera guðsótti. Ráð-
vendni og regla að standa fyrir stjórn. Hlýja
skal heimilinu með kærleika og lýsa það með
glaðværð. Viðra þarf það með iðjusemi, svo að
loftið endurnýjist daglega og heimilismenn
haldi góðri heilsu og fjöri.
(Raspaid).
★
Trúðu ekki öllu, sem þú heyrir. Föðurbróðir
minn var vanur að segja: „Hafirðu heyrt eitt-
hvað illt um einhvern, skaltu skipta því í
tvennt og halda öðrum helmingnum. Skiptu
síðan þeim helmingnum í fernt og haltu eftir
einum f jórða partinum, og talaðu síðan ekki við
nokkurn mann um þessa litlu ögn, sem þú hefir
haldið eftir.
★
GOTT RÁÐ.
Ef blaðlús kemst á plöntur, hvort heldur er
inni- eða garðplöntur, er gott að sprauta á blöð-
in volgu og vægu sápuvatni.
★
TIL FORELDRA.
Ef þú neitar um eitthvað, þá láttu líka þar
við sitja. Taktu aldrei neina skipun aftur, nema
þú sért neyddur til þess.
Láttu þér umhugað um skemmtanir barn-
anna. Það veldur miklum fögnuði, ef pabbi og
mamma taka þátt í ánægju smælingjanna.
Bjóddu þeim góða nótt með kossi, þegar þau
eru háttuð. Það kunna þau svo undurvel við, og
það á góðan þátt í að draga þau að þér.
Varastu að hræða börnin.
(Sundhedsbl.).
ELDHÚSIÐ. (Matarbrauð með hveitiklíði).
1 bolli rúgmjöl. 2 bollar hveitiklíð. 3 bollar
hveiti. 1 matsk. sykur. 1 tesk. salt. 3 tesk. ger-
duft. Mjólk eftir þörfum. — Þegar þetta er bak-
að, er það smurt að ofan með volgu sykurvatni.
* * *
Menn læra aldrei að þekkja
k________w sjálfa sig með íhugan og hug-
leiðingum. En reyndu að gera
skyldu þína, og þú munt brátt
- komast að raun um, hve mikið
er í þig varið.
(Goethe).
v