Dagur - 01.06.1944, Blaðsíða 6

DAQUR
Fimmtudagur 1. júní 1944

ST£f4tir#£M
(Framhald).
in.
„Eg elska þig,“ sagði hann.
Milada var þögul. Og þó hafði hún þráð að heyra þessi orð
meira en allt annað, en nú, — þegar hann hafði talað, var óttinn
ríkastur í huga hennar, — óttinn við það, að nú færi hann frá
henni.
Hún greip um hendur hans.
Breda var líka gripinn óttatilfinningu. „Eg elska þig,“ sagði
hann, „og þó hefði eg aldrei átt að segja það. Því að hvað gagnar
það okkur nú?“ Hann stóð á fætur og gekk út að glugganum. Grá-
hattur var ennþá á verði.
„Eg er ekki hrædd,“ hvíslaði hún. „Eg treysti þér.“
Hann hélt áfram með sögu sína: „í nótt ætlum við að taka ræðu-
stúf, sem eg flyt, upp á vaxplötu. Á morgun er ætlunin að lokka
einn þulinn, sem er ekki ósvipaður mér í sjón, sem snöggvast burt
frá sínum stað. Þegar svo er komið geng eg eins og ekkert hafi í
skorist inn í útvarpssalinn, set plötuna á grammofóninn, set hann
af stað og labba út. Það er allt og sumt!“ Hann hló við. „Geturðu
ímyndað þér uppnámið í útvarpinu þegar þeir komast að raun um,
að þeir hafa verið gabbaðir?”
Þau hlógu bæði, skemmtu sér eins og börn við tilhugsunina um
bið háðulega gabb. En gleðisvipurinn var ekki lengi á andliti Mil-
ödu. „En ef þú sleppur nú ekki burt aftur? Það hlýtur að vera
krökkt af lögreglumönnum við útvarpsstöðina. Drottinn minn, —
sérðu ekki hvað miklar líkur eru til að allt komizt upp áður en þú
ert sloppinn? Hvert smáóhapp getur boðað dauðann!"
Hann reyndi að róa hana aftur. „Eg er ævinlega heppinn. Og
hvers vegna skyldum við hætta við allt, þótt við eigum á hættu að
verða drepnir? Við höfum allt að vinna, — engu að tapa. Því að
þetta er ekkert líf. Eg ann þér meir en orð fá lýst, en samt verð eg
sitja þegjandi og horfa á, að þessi Reinhardt hafi allt ráð þitt í
bendi sinni. —
Hugsaðu um sjálfa þig, Milada. Þú átt hér líka nokkuð á hættu.
Á sama augnabliki og eg byrja að tala í útvarpið er mesta leyndar-
mál lögregluforingjans á allra vitorði. Milljónir manna vita sam-
stundis, að Glasenapp framdi sjálfsmorð, — það er leyndarmálið,
sem Reinhardt heldur að þú ein vitir um. — Eg er í miklu minni
hættu en þú, Milada."
Þetta er satt, hugsaði hún ,en samt er eg ekki hrædd. Hún hló.
„Þetta er ekkert líf, — það segirðu satt, sízt fyrir mig. Gráhattur
bíður mín við dyrnar og Gestapoforinginn er á hælunum á mér,
annað hvort til þess að veiðá upplýsingar eða til þess að svívirða
mig. Dauðinn er hundrað sinnum betri.“
Heitur straumur ástar og aðdáunar fór um Breda og ruddi á
burt óframfærni hans. Hann tók hana í faðm sér.
Hún titraði, eins og hann væri einasta lífsvon hennar. Og raun-
' verulega var hann það. Allt var myrkri hulið — hvergi ljós, nema
í augUm hans. Hvergi var styrk að fá, nema í örmum hans, hvergi
mildi, nema í höndum hans, hvergi huggun, nema af vörum hans.
„Ástin mín,“ hvíslaði hún, „þegar þú ferð frá mér nemur veröld
mín staðar."
„Og samt verð eg að fara,“ sagði hann.
janoshik og gæzlumennirnir tveir voru önnum kafnir í kjallar-
anum í Mánesknæpu, meðan Gruber stóð yfir þeim með marg-
hleypuna á lofti. Rykfallinn glóðarlampi varpaði daufri birtu um
geymsluherbergið, sem var hluti af ríki Janoshiks hjá Mánes.
Þarna voru allir kassarnir og kytrurnar, sem eigandinn hafði
heimtað að hann tæki til handargagns, brotnir stólar, tómar flösk-
ur, staflar af gömlum matseðlum, druslur, fötur, burstar, körfur, —
yfirleitt allur sá sundurleiti varningur, sem fallið getur til á veit-
ingastofu. Það var ekki árennilegt, að ætla sér að finna nokkurn
skapaðan hlut í allri þessari óreiðu, — allra sízt lítið bréf.
Janoshik hristi höfuðið, mæddur á svip. „Hér er enginn hlutur
á sama stað og þegar eg var hér síðast. Eg er dauðhræddur um, að
bréf liðsforingjans hafi lent innan um allt þetta rusl hér á gólfinu.“
„Byrjaðu þá að leita í því, maður!" skipaði Gruber.
Janoshik hóf leitina af miklum dugnaði. Hann öslaði innan um
ruslið, með varðmennina á hælunum, svipti kössum til og frá,
hnaut um flöskur og ýtti stólum og borðum um gólfið. Dimm ryk-
ský hófust upp af gólfinu og sveimuðu um herbergið. Gruber flúði
fram að dyrunum og stakk nefinu út um gættina. En varðmenn-
irnir höfðu ekkert slíkt skjól. Lungu þeirra fylltust af ryki, þeir
brynntu músum og urðu bíldóttir í framan. Janoshik dró ekki af
sér, hamaðist við leitina, sýndi enga miskunn.
„Eg verð að finna það,“ muldraði hann í barm sér, — „eg verð
að finna það. Hvað ætli vesalings lögregluforinginn segi ef eg kem
afur án þess að hafa fundið þetta mikilsverða skjal.“
(Framhald).
2000 kr. og
Aðalst. Jónsson Norðurgötu 1 2950
Akuareyrar-Bíó h.f. 3690
Alfreð Þórarinsson Laxag. 2 2150
Amaro h.f. 8130
Arnþ. Þorsteinss. Bjarmast. 11 2270
Arthúr Guðmundsson Hafn. 87 2090
Atli, vélaverkst. 7890
Axel Kristjánsson h.f. 9960
Axfjörð, Friðjón 5400
Ágúst Brynjólfss. Eyrarv. 21 2490
Árni Bjarnarson Norðurg. 31 8300
Árni Guðmundss. Bjarmast. 9 3280
Árni Sigurðsson Eyrarl.v. 14 2490
Ásgeir Árnason Spít. 9 2360
Bened. Benediktss. Baldursh. 5400
Bjargey Pétursd. Strandg. 33 2490
Brynl. Tobiass. Hrafn. 2 2490
Davíð Stefánsson Bjark. 6 2490
Dráttarbraut Ák. h.f. 5810
Edvard Sigurgeirss. Spít. 15 2900
Eggert Einarsson dánarbú 6640
Eggerz, Sigurður, Strand. 33 7800
Egill Jóhannss. Eyrarl.v. 12 4650
Egill Sigurbjörnss. Oddeyr.g. 8 4400
Éiríkur Kristjánss. Eyr.l.v. 26 3320
Eyfelð, Ferd., Hafn. 88 2810
Eyþór H. Tómass. kaupm. 2490
Friðrik Magnúss. Aðalstr. 15 2820
Gaston Ásmundss. Br.g. 32 6640
Georg Jónsson Grán. 6 2070
Gísli Ólafsson Holtag. 8 2080
Gudmans Efterfl. verzl. 15360
Guðm. H. Arnórss. Hafn. 64 4150
Guðm. Jörundss. Eiðsv.g. 5 2370
Guðm. Péturss. Brekkug. 2 7 13280
Guðm. Tómass. H.-M.s. 26 2080
Guðm. Valgrímss. Brekkug. 8 2660
Guðrún Ólafsson Túng. 6 5950
Gunnar Hallgrímss. H.-M.s. 38 3930
Gunnar Jónsson Fjólug. 16 2070
Gunnar Magnúss. Strandg. 35 2000
Gunnar Steingr.s. Hafn. 100 2900
Gunnl. Tr. Jónss. Eyrarl.v. 16 6400
Mjölnir h.f. 3070
Haukur Helgason Möðruv. 10 2100
Hám. E. Björnss. Eyrar.v. 10 2870
Helgi Skúlason Möðruv. 2 5390
Hermann Sigurðss. Aðalstr. 80 2110
Hermann Stefánss. Hrafn. 6 2190
Hlíðar, Brynja, Hafn. 89 2800
Hólmst. Egilss. Eiðsv.g. 24 2120
Hvannbergsbr. skóverzl. 8300
Hösk. Steindórss. Strand. 47 4150
Indriði Helgason Ráðh.t. 1 8300
I. Brynj. & Kvaran 13030
Ingim. Ámason Oddeyrarg. 2560
Jakob Frímannsson Þing. 2 4190
Jakob Karlsson Lundi 12870
Jóh. Frímann Ham. 6 3130
Jóhann Þorkelss. Hafn. 104 2370
Jón Egilsson Ráðhúst. 5 3360
Jón P. Geirsson Aðalstr. 8 3650
Jón Guðlaugss. Munk. 14 2270
Jón Guðmundss. Bjarm. 11 2200
Jón B. Jónsson Eyrarv. 7 2040
Jón H. Sigurbjörnss. Oddag. 11 2320
Jón E. Sigurðss. Hafn. 94 8300
Jón Sveinsson Aðalstr. 72 3740
Jón Þorvaldss. Hafn. 45 2490
Jónas Davíðsson Hafn. 88 2300
Jónas Kristjánss. Skólast. 7 2350
Jónas Snæbjörnss. Hafn. 93 2080
Karl Einarsson Hafn. 25 4150
Karl Friðriksson Strand. 45 5810
Kaupfélag Eyfirðinga 85000
Kaupfélag Verkamanna 2700
Kirkegaard, J. Skip. 5 2070
Kjartan Steingr. Hafn. 100 2910
Konráð Kristjánss. Skip. 8 2610
Krist. Guðm.ss., dr. Eyrarl. 8 4940
Kristján Aðalsteinss. Bjarm. 9 2280
Kristján Arnljótss. Skipag. 9 2080
Kristján Ámason Hafn. 86 2030
Kristján P. Guðm.ss. Brkg. 27 2110
Kristján Halldórss. Hafn. 13 2080
Kristján Jónsson Norð. 4 2070
Kristján Jónss. Strandg. 41 10800
Kr. Nói Kristjánss. Hrís. 22 3500
Kristján Kristjánss. Brkg. 4 41500
Kristjén J. Sigurðss. Hafn. 45 2080
Kvaran, Jakob Hafn. 105 2740
Anna Laxdal Brkg. 1 3500
Bemh. Laxdal Eyrarl.v. 8 7470
Leo Sigurðsson Túng. 1 10970
Linh, Chr. P., 2410
Litla Búðin Hafn. 98 2500
Magnús Bjamason Strand. 17 2860
Magnus Jónasson Strand, 13 2460
meira bera:
ERLEND BLÖÐ RÆÐA UM
STOFNUN LÝÐVELDIS
Á ÍSLANDI.
(Framhald af 5. síðu).
haldið fram, að fresta þurfi end-
urskoðun sambandslaganna,
vegna rofinna tengsla, er svar
íslendinga á þá leið, að það séu
Marz, vélsmiðja 7680
Njörður h.f. 7800
Nýja Bíó h.f. 26300
Oddi, vélsmiðja h.f. 8300
Olíverzlun íslands lííf. 19090
Olsen, Björn H., Strandg. 49 2900
Ólafur Ágústsson Strandg. 33 7470
Óli Konráðss. Eyðsv. 4 5400
Óli P. Kristjánss. Hafn. 79 2180
Óskar Gíslason Rán. 2 2080
Óskar Sæmundss. Strand 1 2980
Páll Einarsson Hafn. 89 2080
Páll Sigurgeirss. Eyrarlv. 18670
Pálmi H. Jónsson Munk. 32 4150
Pétur G. Jóhannss. Munk. 22 2270
Pétur Jónsson Ham. 12 4100
Pétur H. Lárusson Hafn. 66 4980
Pöntunarfél. verkalýðsins 5050
Ragnar Ólafsson h.f. 4070
Ragnars, Sverrir, 23240
Reykjalín, Stefán, Holtag. 7 2080
Ryel, Baldvin, 29050
Ryel, Richardt, 5800
Samb. ísl. samvinnufélaga 54800
Samúel Kristbj.s. Eyrarl.v. 14 7400
Schram, Gunnar, Hafn. 84 2820
Sigfús Baldvinss. Fjólug. 10 3120
Sigtr. Helgason Skólast. 1 - 2460
Sig. O. Björnsson Þingv.str. 18 3200
Sig. Flóventss. Aðalstr. 63 49'80
Sig. Magnúss. Gránufélg. 57 2500
Sig. Pálsson Hafn. 98 3000
Skemman, verzl., 5400
Smjörlíkisgerð Ak. h.f. 8130
Snqnri Áskelsson þingv.str. 10 2080
Snæbj. Magnúss. Eiðsv.g. 13 2080
Stef. Á. Kristjánss. Oddag. 24 4940
Stefán Halldórss. Hafn. 97 2260
Stefán Jónsson Hafn. 77 3320
Stefán Stefánsson Glerárg. 2 3320
Steind. Jóhanness. Strand. 51 4420
Steindór K. Jónss. H.-M.s. 24 4510
Steindór Steindórss. Munk. 40 2650
Steinsen, Steinn, bæjarstj. 4280
Steinsteypuverkst. Ak. 2490
Svavar Guðmundss. Hafn. 107 3030
Sveinn Tómass. Geislag. 39 2500
Thorarensen, Gunnar, Hafn. 6 2080
Thorarensen, O. C., 8300
Thorarensen, Ólafur, Brg. 11 4290
Thorarensen, Stefán, Kaupv. 4 2240
Thorlacius, Haraldur, Ráðh. 5 2020
Thorlacius, Þorst., Ráðh.t. 3 6400
Tómas Björnss. Hafn. 71 8300
Tómas Steingr. & Co. 3570
Tulinius, Carl, Hafn. 18 2900
Tulinius, Otto, Hafn. 18 2900
Útgerðarfél. KEA h.f. 10040
Valg .Stefánss. kaupm. 10800
Valhöll h.f. 2660
Valtýr Aðalsteinss. Munk. 1 2080
(Framhald á 8. síðu.
einmitt óeðlilegar kringum-
stæður, sem flýtt hafi fyrir
stjórnlagabreytingunni. í 4 ár
hefir ísland orðið að treysta
sjálfu sér, og í óvissu eftirstríðs-
áranna vill landið því standa al-
gerlega sjálfstætt.
Eftir margra alda samband,
fyrst við Noreg, síðan við
dansk-norska ríkjasambandið
og loks við Danmörku, hafa ís-
lendingar ekki í heila öld farið
dult með það, að fyrir sitt leyti
krefðust þeir þess að verða að-
njótandi hins fyllsta sjálfs-
ákvörðunarréttar, er öllum frið-
sömum þjóðum ber.
„í sambandslögunum er fram
tekið, að sambandið skuli
óbreytt standa til árisns 1940,
en síðan megi segja því upp
með 3ja ára uppsagnarfresti að
afloknu þjóðaratkvæði af hálfu
hvors um sig. Þegar á árinu
1928 hafði Alþingi samþykkt
ályktun þess efnis, að ísland
hefði í hyggju að notfæra sér
þessi réttindi sín. Tæpum ára-
tug síðar lýstu foringjar stjórn-
málaflokkanna yfir hinu sama.
Því er haldið fram af íslands
hálfu, að ef allt hefði verið með
felldu, myndu ísléndingar hafa
hafið umræður við Dani í lok
ársins 1940. En þar eð íslend-
ingar álíta að slíkar umræður
hefðu aðeins verið formsatriði,
telja þeir sig hafa haft frjálsar
hendur til að gera einhliða upp-
sögn, vegna hernaðarástæðna.
í apríl 1940 tók ísland í sín-
ar hendur vörzlu utanríkismála,
síðan var kjörinn ríkisstjóri, og
17. maí 1941 samþykkti Al-
þingi ályktun, sem samkvæmt
henni átti að stofna lýðveldi
þegar er sambandslagasáttmál-
inn leyfði, þ. e. a. s. eftir árslok
1943. Gildistaka hinnar nýju
stjórnarskrár var ákveðið 17.
júní í ár“.
Ekkert tillit hefir verið tekið
til boðskapar konungs. Það er
FOKDREIFAR. . .
algjörlega fjarri íslendingum að
(Framhald af 4. síðu).
verið, að þer séuð svo ókunnur
sænskum staðháttum, að þér haldið,
að fáeinar blaðamannahræður séu öll
sænska þjóðin?
Furðuleg landkynrúngarstarf-
semi.
ætla á nokkurn hátt að fjand-
skapast við Dani, sem hafa átt
í miklum erfiðleikum, eða kon-
ung þess. Skilnaðurinn fer fram
í anda vinsemdar í garð Dan-
merkur og annarra Norður-
landa“.
TIL VILL rekur yður“, heldur
ur frk. Osterman áfram“, annars
minni til þess, að eg lét þá í ljós
mikla aðdáun á þrautseigju og list-
rænum gáfum íslenzku þjóðarinnar.
En mér er það enn minnisstætt, og eg
mun aldrei gleyma því, hvílíkt svar
þér gáfuð mér við því. Það vár á þá
leið, að „vísindalegar rannsóknir" á
Islendingum ættu að hafa leitt það í
ljós, að gáfnafar þjóðar yðar væri
ekki sem bezt eða jafnvel með lakara
móti, ef borið væri samarí við aðrar
siðmenntaðar þjóðir. Eg leyfði mér
að efast um, að slíkar rannsóknir
gætu verið áreiðanlegar, og eg leyfi
mer enn í dag að efast um, að svo
geti verið, og það eftir 5% árs sam-
búð við íslenzku þjóðina og að feng-
inni reynslu sem kennari í erlendu
tungumáli. En haldið þér virkilega, að
slík landkynningarstarfsemi af hálfu
íslendinga sé til þess fallin að auka
skilning útlendinga á íslenzkum mál-
efnum?
Samkvæmt tilkynningu frá
utanríkisráðuneytinu.
Ummæli nokkurra sænskra blaða
um sambandsslitin sýnast mér að vísu
stafa af vanþekkingu á sögulegum
staðreyndum sem forsendum málsins
og þar af leiðandi skilningsleysi; en
mér er spurn: Með hvaða rétti getið
þér, herra rithöfundur, krafizt meira
skilnings af útlendum blaðamönnum
í garð þjóðar yðar en af yður sjálf-
um? En eg leyfi mér að treysta gáfna-
fari íslenzku þjóðarinnar það vel, að
eg held, að hún kunni að meta aðra
eins landkynningarstarfsmi að verð-
leikum.
Leyfi eg mér svo að ljúka þessum
athugasemdum með fyllstu virðingu
fyrir hinni íslenzku bræðraþjóð okkar
Svía og einlægri ósk um gæfuríka
framtíð henni til handa.
Yðar
Anna Z. Osterman.