Dagur - 12.04.1945, Blaðsíða 4

4
D A © U R
Fimmtudaginn 12. apríl 1945
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu annast:
Marinó H. Pétursson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 87. — Sími 166.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Bjömssonar.
Staðarprestur og kapelán
|£UNNUGIR VITA, að ritstjóri „Verkamanns-
ins“ er ekki ögreindur maður að eðlisfari og
getur verið sæmilega pennafær, þegar hann vand-
ar sig. Yfirleitt hefir liann og það taumhald á
tungu sinni, ímyndunarafli og blekkingahneigð,
að hann lætur að jafnaði ekki önnur ósannindi á
þrykk út ganga í blaði sínu en þau, sem liann
treystir öllum þorra lesenda sinna til að trúa
svona nokkurn veginn a. m. k. Þessi skynsam-
lega varfærni mannsins ber því óneitanlega ofur-
lítinn keirn af siðgæðisvitund og blygðunarsemi,
þótt raunar sé einnig á það að líta, að takmörk
þessi eru livorki sérlega þröng né ófrjálsleg, því
að söfnuður sá, sem ritstj. messar yfir, mun engan
veginn vandfýsinn né klígjugjarn, þótt honum sé
öðru hvoru ætlað að gleypa það, sem öðru fólki
þætti hvorki lystugt né fitandi sálarfóður. Hins
vegar virðist aðstoðarprestur sá, senr svo oft stígur
í stól „Verkamannsins“ nú upp á síðkastið, í for-
föllum aðalritstjórans, ekkert þekkja til þeirra
takmarka, sem sæmileg greind og sómatilfinning
setja ritmennsku annarra manna, þegar þeir eru
ófuilir. Það er sök sér, að rithöfundur þessi er
engan veginn sómasamlega' sendibréfsfær unt
rét-tritun og aðra meðferð íslenzks máls. Hitt er
aðalatriðið, að svo blygðunarlaus, ósvífin og raka-
laus sorpskrif sem þau, er fljóta úr penna hans,
munu öldungis dæmalaus í íslenzkri blaða-
mennsku, og er þá óneitanlega mjög langt til
jafnað, því að sannarlega var þar ekki allt í sóm-
anum, áður en þessi herramaður kom þar til
skjalanna.
*
JjAÐ MUN HAFA VERIÐ þessi kapelán, sem
messaði í kirkju „Verkamannsins" um síðustu
helgi. 1 grein, er nefnist „Stjórnmálafræði Tíma-
Dallins“, er fullyrt, að íslenzkir Framsóknarmenn
séu nazistar — allir sem einn, að því er virðist. —
„Ástin á Hiklers-nazismanum gerir þá æfinlega
blinda,“ stendur þar. „Framsóknarmenn virðast
leggja þá merkingu í HLUTLEYSI, að aldrei
megi á nokkum hátt gagnrýna nazista eða leggja
glæpum þeirra lastyrði. Til sönnunar þessu er
það, að Framsóknarforkólfarnir hér rísa æfinlega
upp á afturfótunum, eins og creiðir raltkar, ef ís-
lendingar lláta á sér skilja, að þeim líki miður,
þegar þýzku nazistarnir drepa tugi og aftur tugi
íslenzkra borgara. . . . Engin fórn er nógu stór
handa Hitler og hans böðlum, að áliti Framsókn-
airmanna. . . .“ o. s. frv., o. s. frv. — Um frétta-
burð Framsóknatblaðanna frá styrjöldinni og
boðskap þeirra yfirleitt segir, að „Tíminn" og
„Dagur“ „emja hér uppi (sic!) á íslandi enn
hærra en þýzku nazista-forsprakkarnir sjálfir og
biðja Rauða hernum óbæna". Blöð Framsóknar-
manna gera, segir þar ennfremur, „kenningar
ehlendra fasista að sínum eigin.... Það er vafa-
mál, }>ótt nazistar hefðu hér opinbert málgagn,
að það héldi betur uppi vörn fyrir Hitler og
Þýzkaland en Framsóknarblöðin hafa viiljað gera
öll stríðsáhin.“ Öll er greinin í þessum sama dúr.
■ylÐ ÞÁ MENN, er svona rita, er tilgangslaust
að rökræða eins og siðaðir menn ættu í hlut.
Það væri öldungis jafn mikil fjarstæða ^ð skír-
skota til skynsemi þeirra eins og til sómatilfinn-
ingar þeirra og sannleiksástar. Þeir þekkja livort
eð er ekki slík hugtök nema af óljósri afspum.
Þeir myndu halda áfrarn að þræta, þótt allar þær
greinar um styrjaldarmálefni og afstöðuna til
nazista, er birzt hafa í blöðum Framsóknar-
manna frá upphafi til þessa dags, væru lagðar í
innrAs A okinava
Bandaríkjamenn gcngn fyrir nokkru á land á japösku eynni Okinava í Ryukyu-eyja-
klasanum sunnan við Japan. Notuðu þeir niörg hundruð flutningaskip og hcrskip við
hernaðaraðgerðirnar. Japönum tókst ekki að hindra landgönguna, þótt þeir beittu
flughcr sínum gcgn innrásarflotanum. Myndin sýnir herinn á leið í innrásarbátana.
„íslendingur" þrítugur.
gLAÐIÐ „ÍSLENDINGUR“ hér í
bæ gaf út allmyndarlegt auka-
blað í tilefni þrjátíu ára afmælis síns
9. þ. mán. Stofnandi blaðsins var Sig-
urður E. Hlíðar dýralæknir og núver-
andi alþingismaður Akureyrarkjör-
dæmis, en Ingimar Eydal kennari
gerðist meðritstjóri hans þegar frá
upphafi. Á þessum árum hafaoftorðið
ritstjóraskipti við blaðið, og þótt
naumast verði fullyrt, að þar hafi
ávallt verið breytt til batnaðar, er
óhætt að segja það, að ritstjórar
blaðsins hafa lengst af — eða jafnvel
einn bunka þeim til vinstri
handar, ásamt Alþýðublaðinu,
sem aldrei hefir heldur verið
myrkt í rnáli, er það lýsti andúð
sinni og fyrirlitningu á Möndul-
veldunum og öllu þeirra athæfi,
— en á hægri hönd þeirn Morg-
unblaðið — meðan óvænlegast
horfði fyrir Bandamönnum — en
þó fyrst og fremst „Þjóðviljinn"
og „Verkamaðurinn“ sjálfur með
öllum níðgreinunum um Vest-
urveldin og leiðtoga þeirra og
vinskaparmálunum við Þjóð-
verja, meðan vináttusamningur
þeirra Hitlers og Stalins var enn
í fullu gildi og Rússland enn
ekki komið í styrjöldina. — Sag-
an hefir að vísu sannað, að lygin
og óskammfeilnin hafa stundum
reynzt bitur vopn í höndum
kænna áróðursmanna, en það
þarf þó a. m. k. visst lágmark
vitsmuna og varfærni til þess að
beita þeim vopnum svo, að gagni
komi. Aðstoðarprestur „Verka-
mannsins" á enn langt þroska-
skeið fyrir höndum, áður en
hann nær þessu lágmarki. Högg
hans eru því klámhögg og annað
ekki og sízt hættulegri en brek
annarra vangefinna og illa sið-
aðra óknyttastráka. Það er að
sönnu óþrifalegt verk að hirta
hann, meðan hann klínir sig enn
út í sínum eiginn saur, en verður
þó að gerast, meðan þess er ein-
hver von, að hann verði að lok-
um — með nauðsynlegum aga og
uppeldi — hæfur í samfélagi sið-
aðra manna.
alltaf — verið mætir og vel menntir
menn og flestir prýðilega ritfærir. Má
þar ekki sízt nefna þann manninn,
sem lengst hefir stýrt blaðinu, eða
samfleytt 14 ár, en það er Gunnlaug-
ur Tryggvi Jónsson, nú bóksali hér í
bænum. Má glöggt marka vinnu-
brögð hans-við blaðið á því, að hann
naut ávallt mikilla vinsælda og álits,
meðan hann gegndi því starfi sem
ávallt endranær — jafnt pólitískra
andstæðinga sem samherja sinna og
flokksbræðra. Um málstað þann, sem
blaðið hefir barizt fyrir á hverjum
tíma, má auðvitað alltaf deila, enda
hefir það ekki ávallt verið einhama í
þeim efnum. Skal hér ekki lengra út í
þá sálma farið að sinni, en það eitt
þakkað og viðurkennt, sem vel hefir
verið um stefnu blaðsins og starf,
síðan það hóf fyrst göngu sína.
„Vandfýsni um valandstæðinga“.
j AFMÆLISBLAÐI „íslendings“
segir svo rh. a. í grein um starfsemi
blaðsins: .... Hann (þ. e. „Islend-
ingur“) hefir oftast haft orð á sér fyr-
ir hófsaman og kurteislegan rithátt".
Með orðinu oftast er þarna sleginn
svo hæfilegur varnagli, að við „Dags-
menn“ getum gjarnan strikað undir
málsgrein þessa í heild og verið henni
samþykkir. „Degi“ er það ánægjuefni
að geta með fullum heilindum vottað,
að vonaviðskiptin við „Islending“
hafa lengstaf á liðnum árum verið
stórum menningarlegri og hæfilegri
en við hin andstöðublöðin í bænum.
Sæmilegra leikreglna hefir þar að
jafnaði verið gætt á báða bóga.-----
Brezka stórskáldið Oscar Wilde
komst einu sinni svo að orði, að
„menn geti aldrei verið vandfýsnir
um of, er þeir velja sér andstæðinga“.
(„A man cannot be too careful in the
choice of his enemies“). Þetta er
vissulega hverju orði sannara. Menn
geta þroskað rökvísi sína og riddara-
mennsku á því að deila — og deila
hart, ef með þarf — við verðuga og
hæfa andstæðinga, en á hinn bóginn
þurfa menn ávallt að vera vel á verði,
ef viðureign við lágkúrulega, ófima
og illa siðaða andstæðinga á ekki að
lækka þá sjálfa og smækka. En við
blaðamennirnir getum því miður ekki
ávallt látið þann munað eftir okkur
að „velja okkur andstæðinga". Lífið
sjálft — ekki sízt á stjórnmálasviðinu
— breytir öfugmælunum stundum í
spakmæli. Þannig verðum við blaða-
mennirnir stundum að „standa í skít-
verkum í þégu hreinlætismálanna“,
engu síður en götusóparar og aðrir
hreingerningamenn. Því miður opna
(Framhald á 5. síðu).
Góða veðrið og garðarnir
EG HEFI einhvers staðar lesið það, að sá, sem
vilji eignast fallegan garð, fái ekki góðan
árangur, nema hann hefjist handa snemma að
vorinu og það meira að segja mjög snemma. —
Áður en sáning getur hafizt, er margt, sem þarf
að gera, ef vel á að vera-,
Ef þú t. d. ætlar að mála grindurnar, kassa,
áburðartunnu eða annað í garðinum, er bezt að
gera það snénnna, eða áður en nokkuð af trján-
um fer að laufgast.
Feyskjur þarf að hreinsa burt,*og ef breyta á í
garðinum blómabeðum eða öðru, er bezt að gera
það sem fyrst og búa þannig allt í haginn undir
það, sem koma skal.
Góða veðrið þessa dagana er ákjósanlegur
tími til slíkra starfa. Það er hressandi að koma út
í garðinn og láta morgungoluna leika um vang-
ann.
Kjóstu þér garðhrífuna að fylgdarsveini, og
gakktu með henni urn landareigniiia. Þið munið
rekast á margt, sem þarf lagfæringar við, og í
sameining munið þið geta unnið garðiTium mik-
ið gagn og veitt sjálfum ykkur gleði og annað,
ekki svo lítilvægt — matarlyst!
Það mun veita okkur óblandna ánægju að hafa
gárðinn okkar vel útlítandi, hreinan og þokka-
legan þegar sáning úti hefst. Ánægjan af starfinu
mun verða margfalt meiri og árangurinn betri.
★
SÁNING.
EIN ÞEIRRA tegunda, sem bezt er að sá inni,
er stjúpurnar.
Ef þeim er sáð nú strax, ættu þær að blómstra
seint í júní. Levkoj, morgunfrú og nemensia er
bezt að koma vel til inni. Valmúa, nemopholia og
blönduðu sumarblómafræi er heppilegast að sá
beint í garðinn um rniðjan maí. Sarna er að segja
um iberis, hör (lín) og strandlevkoj.
Grænmetisfræi má fara að sá. — Grænkáli o°'
O
spínati er bezt að sá inni í kassa, en aftur á móti
salati, hreðkum og gulrótum beint í garðinn.
Gott er að láta gulrótarfræið liggja a. m. k.
viku í vatni áður en því er sáð, en þurrka verður
það vel, t. d. á dagblaði, svo að fræin tolli ekki
saman, þegar farið er að sá.
(Samkvæmt frásögn Jóns Rögnvaldssonar.garð-
yrkjumanns).
TIL FRÓÐLEIKS.
EITT HEIMILI hér í bæ, sem eg veit um, hef-
ir hal t nýtt grænkál í garðínum í allan vetur
í súpur og annað. Síðustu laufin voru borðuð fyr-
ir fáum dögum. Þið sjáið af þessu, að grænkálið
er harðgerð jurt, þolir bæði frost og snjó, svo að
viturlegt væri að sá miklu grænkálsfræi.
POKI FYRIR PELSINN.
F ÞÚ hefir eignazt pels, silfur- eða bláref,
l eða einhverja loðskinnsflík, þá ættirðu að
gæta hennar vel, því að það hefir
eflaust kostað mikið að eignazt
hana. — Poka þann, er myndin
sýnir, er auðvelt að gera, og hann
mun hlífa peslinum vel yfir sum-
arið, eða þann tíma, sem þú not-
ar hann ekki.
Svart loðskinn verður brún-
leitt, ef það hangir lengi í birtu,
brúnt verður rauðleitt og hvítt
gulleitt, svo að pokinn sá arna
hjálpar til þess, að feldurinn
haldi liinum rétta lit sínum. — P-els er dýr flík,
og ættu konur að hafa það hugfast að reyna að
verja hann skemmdum. — Þessi Poki er ágæt
hlífð fyrir birtu og ryki.
Karlmennirnir hafa mikil sér-
i-^-réttindi, - þeir mega vera ófríðir.
Madame de Sévigné