Dagur - 13.09.1945, Blaðsíða 1

Markverðar tilraun-
ir með niðursuðu
síldar
Haf a borið góðan árangur,
segir dr, Jakob Sigurðsson
Dr. Jakob Sigurðsson frá
Veðramóti, og fleiri, hafa unnið
að tilraunum með niðursuðu
fersksíldar í Siglufirði í sumar.
Er síldin tekin glæný og soðin
niður með öðrum hætti en tíðk-
ast hefir hér hingað til. Ætlunin
mun vera, að fá úr því skorið
með þessum tilraunum, hvort
takast rnegi að hafa nýja, niður-
soðna síld á boðstólum sem al-
menna neyzluvöru í helztu mark-
aðslöndum okkar, en ekki sem
lúxusvarning, svo sem nú er með
meginið af íslenzkum niðursuðu-
vörum.
Dr. Jakob Sigurðsson var hér á
ferð fyrir skömmu og átti blaðið
tal við hann um þessar tilraunir.
Hann kvað þær hafa gengið
ntjög að óskum og mikilvæga
reynslu hafa fengist.
Þessar tilraunir munu standa í
sambandi við fyrirætlanir um
byggingu fullkominnar niður-
suðuverksmiðju, sem nú eru á
döfinni og vikið er að í ályktun
sjómannafélaganna hér í bænum
og getið er um annars staðar í
blaðinu í dag.
Snorri Sigfússon1 tekur
við stjórn barnaskólans
á ný frá 1. október
Snorri Sigfússon, skólastjóri,
sem gegnt liefur störfum náms-
stjóra í Nörðlendingafjórðungi
að undanförnu, hefur nú til-
kynnt skólanefnd barnaskólans
hér, að hann muni verða við á-
skorun hennar og bæjarstjórnar-
innar um, að taka aftur við skóla-
stjórn barnaskólans. Mun hann
því láta af störfum námsstjóra
og taka við skólastjórastarfinu
frá 1. okt. n.k.
DAGUR
XXVIII. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 13. september 1945
36. tbl.
STÉTTARSAMBAND BÆNDA STOFNAÐ
Krefst afnáms búnaðarráðslaganna.
Fulltrúar úr öllum sýslum landsins sátu stofn-
fundinn að Laugarvatni.
Fógetaréttur hrindir ofbeldísstjóm
kommúnista í Kaupfél. Siglfirðinga
Uppvöðsluseggjunum gert að greiða krónur
5 þúsund í málskostnað
S.l. fimmtudag felldi setufógeti, Gunnar Pálsson, fulltrúi,
fógetaúrskurð í kaupfélagsmálinu á Siglufirði. Er úrskurð-
urinn á þá leið, að stjórn Kaupfélags Siglfirðinga, sem kosin
var 21. júní 1945, skuli fá sig setta inn á ábyrgð gjörðarbeið-
anda, gegn þeirri tryggingu, er fógeti kann að krefjast.
Enn fremur úrskurðast, að ofbeldisstjórn kommúnista, sem
setið hefur í trássi við meirihluta félagsmanna, þeir Ottó
Jörgensen og fleiri, skuli greiða ujjp í málskostnað krónur
fimm þúsund. Kommúnistar hafa ákveðið að áfrýja dómin-
unt til Hæstaréttar.
Hinn almenni kirkjufundur
Mikill áhugi ríkti á fundinum - Mörg merk mál rædd
Þesstim merkilega fundi lauk
í fyrradag. Hafði hann þá staðið
í 3 daga og var alla dagana hald-
inn í hátíðasal Menntaskólans,
en inngangur hans var guðsþjón-
usta í Akureyrarkirkju á sunnu-
daginn, 9. þ. m., eins og dagskrá
fundarins greindi og var hún
prentuð í síðasta blaði.
Kirkjufundinn sóttu fulltrúar
frá mörgurn söfnuðum í öllum
Fyrsti fulltrúafundur eyfirzkra hús-
mæðra í Kaupfélagi Eyfirðinga
SÍÐASTA aðalfundi Kaupfé-
Eyfirðinga var samþykkt til-
laga þess efnis, að fela deild fé-
lagsins, að kjósa fulltrúa úr hópi
kvenna til þess að mæta á full-
trúafundi á Akureyri, þar sem
rætt yrði um þátt kvenna í sam-
vinnustarfi og aukna samvinnu
húsmæðranna og kaupfélagsins.
Á þessu vori og sumri voru full-
trúarnir kjörnir og 3. sept. s.l.,
var fyrsti fulltrúafundur ey-
firzkra húsmæðra settur hér á
Akureyri. Voru þar mættir 57
fulltrúar frá nær því öllum fé-
lagsdeildum og auk þeirra stjórn
KEA og framkvæmdastjóri. Ein-
ar Árnason, form. félagsstjórnar-
innar, setti fundinn og lýsti til-
gangi hans, en Jakob Frímanns-
son framkv.stj. flutti ýtarlegt er-
indi um tilgang og verkefni þess-
ara samtaka og drap á ýmsar nýj-
ungar, sem nú ryðja sér til rúms
erlendis, til hagsbóta fyrir hús-
mæðurnar og benti á möguleika
þá, að konurnar og kaupfélagið
hefðu samvinnu u/n frarn-
kvæmdir slíkra nýjunga hér, er
fært þætti.
Margar konur tóku þátt í um-
ræðunum. Samþykkt var tillaga
um að kjósa nefnd til að undir-
búa áframhaldandi samvinnu
kvenna á félagssvæðinu. Voru
þessar konur kjörnar í nefndina:
Frk. Rósa Einarsdóttir, Stokka-
hlöðum, frú Hólmfríður Þórðar-
dóttir, Grænavatni, frk. Hall-
dóra Bjarnadóttir, Mólandi, frú
Helga Jónsdóttir, Akureyri, frú
Jónína Björnsdóttir, Laugalandi,
frú Anna Sigurjónsdóttir, Þverá
og frk. Elísabet Eiríksdóttir,
Akureyri.
Konurnar skoðuðu verksmiðj-
ur og fyrinæki KEA rneðan þær
dvöldu hér og sátu miðdegis-
verðar- og kaffiboð hjá félaginu.
landsf jórðungum, og einnig
margir klerkar, en þeir voru
sömu dagana á aðalfundi Presta-
félags íslands hér á Akureyri.
Hinir almennu kirkjufundir
liafa nú um 12 ára tíma verið
haldnir annað hvort ár, en ávallt
í Reykjavík, þangað til nú, að
stjórnarnefndin flutti funda-
haldið til Akureyrar að þessu
sinni.
Biskupinn yfir íslandi sat báða
fundina, en forseti hinna almennu
kirkjufunda var nú, eins og áður, Gísli
Sveinsson. Flutti hann ávarp til fund-
arins, er hann setti fundinn kl. 2 á
sunnudaginn. Ræddi hann þsfr um
hlutverk kirkjufundanna, trúmálin
með þjóðinni og hvatti til sameiningar
og samstarfs um málefni kristindóms
og kirkju. Um kvöldið fyrsta fundar-
daginn flutti G. Sv. erindi um kirkjur,
þar sem hann tók til meðferðar,
hversu ástatt væri í landinu um
kirkjusókn, og einkanlega ástand
kirkjuhúsanna og hvernig'' bót yrði
ráðin á göllum þeim, er þar ríktu, en
um það efni hefir hann áður allmikið
ritað og rætt og flutti á síðast Al-
þingi (1944) frumvarp það um
kirkjubyggingar, sem kunnugt er orð-
ið og markar algerlega breytt viðhorf
í greiðslukostnaði við kirkjubygging-
ar. Er ætlast til, eftir ákvæðum frum-
varpsins, að ríkið greiði mestan hluta
þess kostnaðar, og telur G. Sv. það
rétta afleiðing af ríkiskirkju- eða
þjóðkirkjufyrirkomulaginu.
Um þetta mikla mál var gerð álykt-
un síðar á kirkjufundinum.
Annað aðalmál kirkjufundarins var
„miðstöö kristileés mermingarstaris á
íslandieða hið mikla „kirkjuhús",
er reisa skal í Reykjavík, og flutti
biskupinn, dr. Sigurgeir Sigurðsson,
um það framsöguerindi fyrsta fundar-
daginn, svo og yaldimar Snævarr
skólastjóri. Má segja, að biskupinn sé
einnig upphafsmaður þessa máls, og
(Framhald á 8. síðu).
Stéttarsamband bænda var stofnað að Laugarvatni
dagana 7.—9. þ. m. af fulltrúum bændastéttarinnar í öll-
um sýslum landsins. Fundurinn setti sambandinu lög
og kaus því framkvæmdastjórn. Mikill einhugur var
ríkjandi meðal fulltrúanna um það megin viðfangsefni,
að sameina bændastéttina innan sambandsins til varnar
og sóknar í málefnum landbúaðarins. Bændur eru stað-
ráðnir í því að gera Stéttarsambandið að jafnréttháum
aðila og sambönd launþega eru og fá viðurkenndan rétt
þess sem samningsaðila fyrir hönd bændastéttarinnar.
felld úr gildi og framkvæmda-
stjórn Stéttarsambands bænda
verði falið að ákveða verðlag
landbúnaðarvara.
* — Fulltrúafundur bænda,
haldinn að Laugarvatni 7.-9.
sept. 1945, ályktar að skora á
Alþingi, að nema það ákvæði
úr lögum um Búnaðarmála-
sjóð, að ráðstöfun á fé sjóðsins
sé háð samþykki landbúnaðar-
ráðherra.
Það hefir vakið mikla athygli
bænda í sambandi við stofnun
Stéttarsambandsins, hvernig sam-
tökunum er tekið í blöðum
landsins. Sérstaka athygli hefir
vakið grein í Morgunblaðinu sl.
þriðjudag, Jrar sem Stéttarsam-
bandinu er skipað innan vé-
banda Framsóknarflokksins og
talið, að mótmæli fundarins gegn
Búnaðarráðsskipuninni sé runn-
in undan rifjum Framsóknar-
flokksins. Ennfremur undrast
blaðið Jrað, að Stéttarsambandið,
skuli hafa látið pólitísk mál eins
og bráðabirgðalögin um búnað-
arráð til sín taka!
Það er rétt að vekja athygli á
því, í sambandi við þessi skrif, að
meiri hluti stjórnar hins nýja
Stéttarsambands er skipaður
Sjálfstæðismönnum, og að mót-
mælin voru samþykkt í einu
hljóði á fulltrúafundinum, og
vita allir, senr nokkuð Jrekkja tií,
að þar átti fjöldi Sjálfstæðis-
manna sæti. Blaðinu ætti ekki að
vera ofraun að draga þá ályktun
af þessum augljósu staðreyndum,
að bændastéttin er nær því ein-
huga í andúð sinni á þessum of-
beldistilraunum ríkisstjórnar-
innar, hvaða stjórnmálaflokki
sem bændur annars fylgja, og
staðráðnir í því, að berjast fyrir
rétti stéttar sinnar og gegn kúg-
unartilraunum, hvaðan sem þær
koma.
Hins vegar varð nokkur ágrein-
ingur meðal fulltrúanna um Jrað,
hvort Stéttarsambandið skyldi
vera deild í Búnaðarfélagi ís-
lands, s\o sem gert var ráð fyrir
í frumvarpi síðasta Búnaðar-
þings, eða standa utan þess. Sam-
Jrykkt var með miklum meiri
hluta atkvæða, að Stéttarsam-
bandið skyldi verða deild í Bún-
aðarfélagi íslands, en jafnframt
var ákveðið, að gefa búnaðarfé-
lögum landsins .tækifæri til þess
að greiða atkvæði um endanlegt
skipulag að þessu leyti næsta vor.
Fundurinn tók þegar afstöðu
til tveggja mála, er mjög varða
landbúnaðinn, og nú eru á dag-
skrá. Fundurinn samþykkti harð-
orð mótrpæli gegn bráðabirgða-
lögum ríkisstjórnarinnar um
búnaðarráð og mótmælti einnig
þéirri skipan, að fé búnaðarsjóðs
sé háð vilja landbúnaðarráð-
herra.
Eins, og fyrr segir sátu fundinn
fulltrúar allra sýslna landsins, 2
frá hverri, 48 fulltrúar alls. For-
seti fundarins var Pétur Ottesen
alþm. Fundurinn kaus fram-
kvæmdastjórn sambandsins og
hlutu þessir menn kosningu:
Sverrir Gíslason, Hvamrni, Jón
Sigurðsson, Reynistað, Pétur
Jónsson, Egilsstöðum, Sigurjón
Sigurðsson, Raftholti, Einar Óla-
son, L'cékjarhvammi. Varastjórn
var kosin þannig: Sigurður
Snorrason, Gilsbakka, Jón Jóns-
son, Hofi, Helgi Jónsson, Segl-
búðum, Sveinn Einarsson,
Reyni, Guðmundur Andrésson,
Hálsi.
Framkvæmdastjórnin kaus sér
formann og hlaut Sverrir Gísla-
son í Hvammi kosningu.
Mótmælatillögur fundarins
voru samþykktar í einu hljóði og
eru þannig:
Fundurinn mótmælir ein-
dregið að ríkisstjórnin skipi
fulltrúa til þess að fara með
verðlagsiftál landbúnaðarins
og krefst þess, að bráðabirgða-
lögin um Búnaðarráð verði
Athuéasemd frá Konráð Vilhjálms-
syni, í tilefni af aths. landsbókavarðar
við grein hans í síðasta blaði, mun
birtast hér í blaðinu í næstu viku.