Dagur - 20.12.1945, Blaðsíða 4

4
DÁGUR
Fimmtudaginn 20. desember 1945
DAGUR
Ritstjórl: Hccukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu annast:
Marinó H. Pétursson.
Skrifstofa í Hafnarstraðti 87. — Sími 166.
Blaðið kemur út ó hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Bjömssonar.
Nú eru jól að ganga
í garð
JjMNN FANGA ÞEIRRA, er sigur Bandamanna
leysti úr dýflissum Þjóðverja síðastliðið vor,
var nýlega að því spurður af blaðamanna hverjir
fanganna hefðu bezt staðizt hina andlegu áraun,
sem pyndingar fangavistarinnar hefðu á jrá lagt.
Leysinginn hugsaði sig stundarkorn um, áður en
liann svaraði spurningunni, en mælti síðan: ,,Eg
lield, að prestarnir liafði að jafnaði staðið sig
bezt, þegar öll kurl koma til grafar." — Óneitan-
lega stingur þessi vitnisburður nokkuð í stúf við
]>að, sem menn kynnu að hafa búizt við að
óreyndu. Um langt skeið hefir Jrað verið mikil
tízka hér á iandi — eins og raunar svo víða annars
staðár í he.iminum — að skáld og rithöfundar og
aðrir þeir, sem helzt hafa talið sig til andlegrar
forystu fallna, hafa haft „andlegrar stéttar menn“,
presta og trúmenn, mjög að skotspæni og dregið
miskunnarlaust dár að öllu Jrví, er til trúar-
reynslu hefir getað talizt. Tímarnir hafa vissu-
lega staðið mjög í tákni efnishyggjunnar. Trúar-
brögðin hafa sannarlega ekki átt upp á pallborð-
ið hjá þeirri kynslóð, sem sáði því sæði, sem
spratt örazt á blóðugum vígvöllum Evrópu og
Austurálfu undanfarin styrjaldarár og ber ennþá
ávöxt sinn í fullum blóma meðal sveltandi mil-
jónanna á meginlandi álfunnar og víðar úti um
heim.
gKKI ERU ÞESSI ummæli leysingjans rifjuð
hér upp til þess að bera blak af prestunum.
Þess gerizt væntanlega engin þörf, eins og sakir
standa. En trúdeigum mönnum gæti orðið það
hollt íhugunarefni nú um jólaleytið, hvaðan
þeim muni hafa komið styrkur til þess að þola
lirellingar og skelfingar fangavistarinnar öðrum
mönnum betur og gerast fordæmi samfanga
sinna og þjáningarbræðra um skapfestu og sálar-
ró, þegar mest reyndi á. Karl Marx, faðir sósíal-
ismans, kallaði trúarbrögðin ópíum alþýðunnar.
Verið getur, að mannkyninu væri þó þörf stærri
inntöku af því ópíum, áður en postular efnis-
hyggjunnar og trúleysisins gera fleiri holskurði á
Jreirri kviku en Jregar er orðið. Myndi Jrað ekki
nærri réttu lagi, sem spekingurinn Swift sagði á
sínum tíma: ,,Við höfum meðtekið nægilegan
skammt af trúarbrögðunum til Jress að læra að
hata hvert annað, en ekki nógu stóran til þess að
elska náungann eins og okkur sjálf, svo sem okk-
ur hefir verið boðið.“
QG NU ERU JÓLIN enn á ný að ganga í garð
- hátíð fagnaðar og friðar rennur upp yfir
veröld, sem er saurguð blóði og lauguð tárum.
Sjaldan hefir dimmari skammdegisnótt skorts og
nauða, þjáninga og vonleysis, haturs og hefnda,
grúft yfir mannkyninu en einmitt nú. Látum
okkur vona, að nú séu vetrarsólhvörf — ekki að-
eins í náttúrunni, heldur einnig í samlífi þjóða
og einstaklinga — að nú taki daginn að lengja og
sól fári hækkandi á lofti. Jólin rninna mennina,
hvar sem þeir eru staddir á jörðinni, á hina
miklu lífsnauðsyn, að Jreir eiga að varðveita frið-
inn sín á milli, svo að þeim geti notazt að þessum
heimi, að fegurð hans og gæðum, og að ekkert
annað en kærleikur, friður, góðvild og bræðralag
allra manna og þjóða getur bjargað okkur hér,
líðan okkar, afkomu og allri framtíð.
GLEÐILEG JÓL!
Enn orð í belg.
Björgvin Guðmundsson, tónskáld,
ritar blaðinu eftirfarandi:
pG VERÐ að viðurkenna, að eg
varð talsvert undrandi yfir at-
hugasemd Snorra Sigfússonar skóla-
stjóra út af fokdreifa-línum mínum á
dögunum, og kemur skrif hans mér
þannig fyrir sjónir, að það hljóti að
vera á misskilningi reist, að einhverju
leyti. Það var málefni en ekki menn,
sem eg hafði í huga, þegar eg skrifaði
áminnstar línur, skólafyrirkomulagið
og kennarastéttina í landinu yfirleitt,
en engan veginn sérstaklega samkenn-
ara mína. Eg hefi aldrei efast um góð-
an vilja kennaranna til að leysa hlut-
verk sitt vel af hendi, enda kemur
það skýrt fram í fyrrnefndum grein-
arstúf mínum, þar sem eg tala um
mjög svo lofsamlegan og mannúöleg-
an ásetning eða tilgang, en eg hefi ef-
ast um fyrirkomulagið og árangurinn.
þAÐ ERU ÞVÍ áreiðanlega leiðirn-
ar en ekki markmiðin, sem skilja
á milli mín og ýmsra kennara eða
þess anda, sem mér finnst sveima þar
yfir vötnunum. Og þvi aðeins lagði
eg „orð í belg“, að mér þykir vænt
um börnin, og þó umfram allt, vænt
um þjóðina, en alls ekki í því skyni
að særa samkennara mina, sem mér
er meira og minna hlýtt til allra sam-
an, enda finnst mér skólastjórinn taka
það óþarflega stinnt upp, og þar sem
hann lýsir mig hálfgildings ósann-
indamann, hlýt eg að gefa þá skýr-
ingu, að allar samkomur, sem fara inn
á messutímann, hljóta að ganga út yf-
ir messuna. Nú eru miðdegismessur
sjaldan úti fyrr en kl. 3.15 og enda
siðar, sé t. d. skírt, en kappleikurinn
var auglýstur kl. 3. Raunar stóð eg í
þeirri meiningu, að hann ætti að hefj-
ast kl. 2, og hvernig sem á því stend-
ur, var það hald margra í bænum í
vikunni áður en hann fór fram. Ann-
ars hefði eg komizt öðruvísi að orði,
enda þótt eg sjái lítinn mismun, úr
því að kappleikurinn gekk inn á
messutímann hvort sem var.
|JM KIRKJUSÓKN kennaranna,
sókn þeirra að konsertum o. þ.
u. 1. eru fleiri til vitnis en eg, og
sleppi ég því að fjölyrða um það, að-
eins skal það tekið fram, að í þessum
efnum geri eg hærri kröfur til kenn-
arastéttarinnar en annarra. — Rúms-
ins vegna get eg ekki, að þessu sinni,
gert grein fyrir skoðunum mínum í
mennta- og uppeldismálum. Eg hefi
eitthvað hreyft þeim áður opinber-
lega, og aldrei farið í grafgötur með
andstöðu mína gegn ýmsum hefð-
bindingum, sem mér virðast vera að
ná tökum á uppeldismálum þjóðar-
J7ITT AF ÞVÍ er t. d., að því er mér
virðist, ört vaxandi einangrunar-
stefna skólanna. Þessar hópferðir
með börnin i stúkur, skátafélög o. s.
frv.. Þrátt fyrir það, þótt hér sé um
góðan félagsskap að ræða, hjálpar.
hann óbeinlínis til að fjarlægja böm-
in samneyti við fullorðna fólkið, og
þá líka frá kirkjuhni, sem, hvað sem
hver segir, verður að skoðast megin-
undirstaða siðgæðis og fágunar. -
Ekki efast eg heldur um, að kennar-
arnir' leggja allt það vafstur, sem
þessi félög útheimta, á sig í góðum
og fórnfúsum tilgangi. En það geta
verið skiptar skoðanir um árangur-
inn fyrir því, og þann ágreining ætti
að vera hægt að ræða á hæverskra
manna hátt í vinsemd og bróðerni.
Það er fásinna, að blanda nokkrum
persónulegum óvildar tóntegundum
inn í slíkar umræður. Þær eru bezt
fallnar til að leiða athygli fólks frá
málefninu, sem um er rætt, til mann-
anna, sem þau deila. Auk þess má oft-
ast ganga að því vísu, að fleiri en einn
málsaðili fari meira og minna skrám-
óttur út úr slíkrí viðureign, og við
það getur ekkert unnist en mikið tap-
ast.
íH><H><H><H><H><B><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><H><I
Vegiia jarðarfarar
verða sölubúðir vorar og skrifstofur lok-
aðar frá kl. 1—3 síðdegiS, laugardaginn
22- desember næstkomandi.
Kaupfélag Eyfirðinga.
><t<H><H><H><H>b<HKH>Ö<t<H><H><H><H><H><f<t<K^O<H><H><H><H><H><B><HKH><H><HKl
Ljósakrónur
3, 4 og 5 arma
Borðlampar
f jölbreytt úrval
Pergamentskermar
Ljósaskálar
Kaupfélag Eyfirðinga
Járn- og glervörudeild.
KhKh><h><h><h><h?<h><h><h><h><h><h><h><h><h><h><h><h><b><h><h><h><h><h><h><h
Leikföng eru uppeldistæki.
og margir fleiri muna eftir, þegar börnin gátu
leikið sér að kubbakösSum, mekkanói og ýmsum
öðrum uppbyggilegum leikföngum. Þessi leik-
löng fást ekki lengur og hafa ekki fengist um
mörg ár. Börnin, sem nú eru að vaxa upp þekkja
þau ekki, og naumast önnur leikföng en tréleik-
föng, sem hér eru smíðuð innanlands og því mið-
ur eru ekki ævinlega eins sterk, falleg og með-
færileg og æskilegt væri. Urvalið er einnig næsta
fábrotið. Ár eftir ár eru það sömu gerðirnar af
bílum og tréhestum, sem fólk hefir að velja úr til
jólagjafa handa börnunum. Þetta er engan veg-
inn eins lítilfjörlegt atriði og margur heldur við
fyrstu sýn. Leikföng eru ekki óþarfi, það er að
segja, heppileg leikföng, sem þroska ímyndunar-
afl og skipulagsgáfu barnsins og svala löngun þess
til þess að starfa. Meðal annars hefir það verið
vafasöm stefna, að útiloka allan innflutning á
góðum leikföngum frá öðrurn löndum á sama
tíma og við höfum flutt inn alls konar vaming,
sem í daglegu tali er nefndur „skran“, fyrir
hundruð þúsund. Ennfremur hefði yfirstjórn
fræðslumálanna vel mátt leiðbeina leikfanga-
smiðum um val og gerð leikfanganna.
Nýlega hefir stofnun ein í Ameríku, senr fæst
við barnauppeldismál, gefið út leiðarvísir til for-
eldra um það, hvaða leikföng beri að telja góð og
holl fyrir barnið. Eg ætla til gamans að taka hér
upp helztu atriðin:
.Leikfangið er gott, ef það:
— gefur barninu tækifæri til .þess að búa til eða
breyta hlutum og þannig þroska hugvitsseini og
ímyndunarafl, er breytilegt, þannig, að hægt sé
að búa til ýmsar myndir eða gerðir, samkvæmt
vilja og uppfinningasemi barnsins sjálfs. Leik-
föng eiga að bæta upp og endurspegla reynslu
barnsins úr lífinu sjálfu, en ekki koma í staðinn
fyrir hana.
# # *
— gefur barninu tækifæri til þess að láta í ljósi
tilfinningar sínar.
# # #
— eykur eigin áhugamál barnsins, en ekki
endilega þau áhugamál, sem foreldrarnir vilja
Iáta það tileinka sér.
# # #
— er við hæfi aldurs barnsins. Má hvorki vera
svo auðvelt viðfangs ,að barninu leiðist fljótt að
fást við það, né heldur svo erfitt, að það þreyti
barnið um of.
# # #
— er þokkalegt í heimili og hæfilegt fyrir
pyngju foreldranna. Tiltölulega dýrt leikfang
getur verið gott kaup þegar til lengdar lætur,
ef það endist í mörg ár. Ódýr, ónýt leikföng eru
ekki verð þeirra peninga, sem fyrir þau eru látn-
ir, ef þau verða aðeins stundargaman.
# * #
er þannig gert, að J>að getur ekki skaðað
barnið. Hvassar rendur og oddar geta verið
hættulegar.
# # #
Þannig er leiðarvísirinn í stórum dráttum. Því
miður verður ekki sagt, að þetta geti átt við
þorrann af þeim leikföngum. sem fáanleg hafa
verið um þessi jól, þótt margt gott megi um ýms
J>eirra segja. Úr þessu þyrfti að bæta hið fyrsta.
★
Áhyggjur.
í erlendu blaði var nýlega gerð þessi skilgrein-
ing á áhyggjum fólks út af daglegum, oft smá-
vægilegum viðburðum:
Hlutir, sem aldrei gerast 40%.
Liðnir atburðir, sem ekki gerast aftur, hvað
miklar áhyggjur sem maður hefir af þeim, 30%.
Smámunir einir, 10%.
Óþarfa áhyggjur vegna heilsunnar, 12%.
Raunverulegar áhyggjur, sem ástæða er til að
hafa, 8%.