Dagur - 13.11.1946, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 18. nóvember 19.46
DAGUR
5
“Þeir tala annarlegar tungur”
Brezki þingmaðurinn og rithöfundurinn
Harold Nicolson ræðir um sambúð
Vesturveldanna 02 Rússa
um stundum, að við getum náð
19. aldar takmarki með 19. ald-
ar aðferðum. Og afleiðingin er
sú, að við lendum í slæmri að-
verzlun frá hinum miklu lönd- l510011’ eins °§ L d' 1 Palestínu,

Á meðal margra lexía, sem eg þjóðfélag hljóti ævinlega, fyrr
lærði á friðarráðstefrmnni í Par- ^ eða síðar, að berjast og farast. 1
ís, er sú ef til vill mikilvægust, þessu er falin akýring á viðleitni
að vestrið og austrið tala ekki þeirra til þess að vernda ríki sitt,
sömu tungu. Eg á hér auðvitað hvað sem það kostar í mannlegri
um, er þeir þannig ráða yfir, og
jafnvel banna ferðalög Vestur-
landabúa um þau.
Vera kanna að ýmsir undrist
þessa lýsingu á hinni rússnesku
útþennslustefnu og telji hana
ekki sanngjarna að öllu leyti,
og má það til sanns vegar færa.
Því að Rússar líta á þýzku stríðin
bæði sem eitt stríð, er hafi byrjað
1914 og endað 1945. Þeir telja
því að þeir hafi rétt til þess að
endurheimta í síðari þættinum
ekki við það, að Bretar tala hamingju, með geysistórum
sjaldnast rússnesku lýtalaust, né verndarsvæðum. Það er til einsk-! . , .
r, , I - *■ j -i *u' , , • hað sem þeir misstu í þeim fyrn.
heldur Russar vestræn tungu-, ís að deila við þa um þetta; þeir f . , n , , * , , .
,, , , c ! i r* , • , r •, Þeii' ’skoða utþennsluna ekki
mal; þvi eru samfara smavægileg brosa yhrlætislega og gefa tu | . 1
óþægindi, sem túlkar vinna
skjótan bug á. Eg á við hitt, að
orð, sem eru algeng í báðum mál-
unum, merkja gjörsamlega ólíka
hluti. Tökum til dæmis orðið
„lýðræði", sem herra Molotov
notaði æði oft — svo að maður
segi ekki ógætilega — og gerði
mér og fleirum skapraun og leið-
indi. Ef maður þýðir enska orðið
„democracy" — lýðræði — með
rússneska orðinu „demokratiche-
sky“, þá er það réttmæt þýðing,
málfræðilega séð, en þó þýðir
maður á engan hátt merkingu
orðsins, frekar en maður gefur til
kynna meiningu sína með því að
nota orðið „stór“ til þess að lýsa
jöfnum höndum blekbyttu og
járnbráutarstöð. í augum okkar,
sem erum uppaldir við frjáls-
ræði, sem stendur á aldagömlum
merg, er lýðræðið undirstaða
persónufrelsi einstaklinganna, að
fólkið geti skipt um ríkisstjóm
el það óskar þess, að engan þjóð-
félagsþegn megi fangelsa eða
senda í útlegð án opinberrar rétt-
arrannsóknar, að hver borgari
hafi rétt til þess að láta í ljósi
hugsanir sínar óhindraður og
hafi frjálsan aðgang að þvl, sem
aðrir hugsa og rita, og svo fram-
vegis. Þetta þekkja allir Vestur-
landabúar.
„Lýðræðið“ og merking þess.
1 augum Rússa eru allir þessir
hlutir, sem við teljum svo dýr-
mæta og nauðsynlega, aðeins
gamaldags smáborgaralegur ó-
vani. I huga þeirra merkir „lýð-
ræði“ stéttlaust þjóðfélag, þar
sem framleiðslugetan er ríkis-
eign. Svo sannfærðir'eru þeir
um réttmæti kenninga sinna,
iöksemdaleiðslu sinna eigin
orðaleikja, að þeim finnst það á
tngan hátt ósamrýmanlegt lýð-
ræðinu, að æðsta vald ríkisins sé
í höndum ,,polit-bureau“, lítillar
nefndar embættismanna, sem
fæst hafa heyrt nefnda, svo sem
Andreev, Berya, Kaganovich,
Mikoyan og hvað þeir nú allir
heita. Jafnframt er hin mikla trú
þeirra á réttmæti kenninga sinna
jafngildi sterkrar sannfæringar
um það, að kapítaliskt þjóðfélag
hljóti óhjákvæmilega að ganga í
gegnum kreppu- og hagsældar
tímabil á víxl, er leiði til stríðs.
Þeir halda ekki endilega að Mr
Bevin eða Mr. Bymes — þú og
eg — vilji fá stríð. Heldur er
h.ugsanaferill þeirra svo púrí-
tanskur, söguskýringar þeirra
svo ofstækisfullar, að þeir eru
sannfærðir um að kapítaliskt
kynna meiri vísdóm og dýpri
skilning á vandamálunum, en
við fáum öðlast. Aftur og aftur
hefi eg þráð að segja við þá þessi
oÞð Cromwells, er hannmæltivið
ofstækisfyllstu fylgismenn sína:
„Eg særi ykkur við blóð Krists,
að íhuga hvort ykkur skjátlast
ekki.“
Orðaleikir.
sem landvinninga, lieldur endur-
heimt stolinna eigna, og það er
aðeins sanngjarnt að viðurkenna,
að nokkuð er til í því sem þeir
segja.
Á Parísarráðstefnunni voru
óskráð lög lítt í heiðri höfð. Eg
skal nefna dæmi. Eftir Versala-
fundinn voru látnar fara fram
þjóðaratkvæðagreiðslur í
Grikklandi og jafnvel Trieste. —
Þegar við vorum ósigrandi, gát-
um við leyft okkur að reka
heimsveldisstefnu og láta aflið
ráða. Þetta er ekki hægt á kjarn-
orkuöld. Ekki heldur er nú hægt
að skoða utanríkisstefnu okkar
sem brezkt einkamál. Við verð-
um að taka tillit til ótta og óska
samveldislandanna, Bandaríkj-
anna og Vestur-Evrópulandanna.
Það er trú mín, þrátt fyrir von-
brigði tveggja síðustu mánað
anna, að við getum afstýrt stríði.
Eg trúi því, að við getum smátt
og smátt náð öruggum friði ef
forsjálni og fyrirhyggju er gætt.
(Luasl. þýtt).
Eg vil benda á annað orð, sem
misnotað er í sífellu, eða öllu
heldur afskræmt, af herra Molo-
tov, og er hugtakabrenglið þar
öllu skýrara. Aftur og aftur
horfði eg á hann, þar sem hann
stóð á ræðupallinum í Luxem-
burghöllinni og bannsöng Bret-
land fyrir „heimsveldastefnu"
þess. Ef. orðið „imperialismi"
þýðir á annað borð nokkuð,
merkir það tilraun stórveldis til
að þröngva stjórnarfari upp á
þjóðir, sem ekki vilja samþykkja
það. Sem stendur eru Bretar að
hverfa úr Egyptalandi og veita
Indlandi fullt sjálfstæði; Bretar
halda sér við loforðið í Atlantz-
hafssáttmálanum um að sækjast
ekki eftir landvinningum. Við
komum út úr stríðinu með
minna land en við áttum í upp-
liafi þess. En hvað um Rússland?
Fyrir utan aðstöðu þá, er það
hefir skapað sér í Póllandi, Ung-
vcrjalandi, Júgóslafíu, Rúmen-
íu, Búlgaríu, Albaníu og Austur-
Þýzkalandi, hefir það innlimað
- eða ætlar að innlima — stór
andsvæði við vesturlandamærin.
Mér skilzt að fólk átti sig ekki
i stærð rússnesku landvinning-
anna. Lítum þá á tölurnar. I Ev-
rópu einni innlima Rússar
sex
landamærahéruðunum, þar sem
fólkið sjálft gat skorið úr því
hvaða ríki það vildi tilheyra.
Enginn nefndi slíkar atkvæða-
greiðslur í þetta sinn. Og allir
vita, að. milljónir maiina hafa
verið sendar til Síberíu og mill-
jónir reknar miskunnarlaust frá
heimilum sínum. Látum oss við-
urkenna, að polit-bureau (í
Moskvu) stefni að háleitu marki,
en aðferðirnar, sem þeir nota til
þess að ná markinu, eru grímmd-
arlegar og lævíslegar.
Annað hugarfar.
Eg hefi þrautreynt að skilja af-
stöðu Rússa og reynt að láta þá
njóta sannmælis, en þessi ráð-
stefna hefir sannfært mig um
það, að við eigum skipti við þjóð,
sem hefir ekki aðeins aðrar hug-
myndir um hlutina en við, held-
ur bókstaflega allt annað hugar-
lar. Það hljóta að líða mörg ár
þangað til okkur tekst að koma
á nokkru samfélagi við þá í hugs-
un, stefnu og fyrirætlunum. En
ef við verðum skynsamir og stað-
fastir, kann að vera, að okkur
takist að stofna .einhver hags-
ínunatengsl við þá. Engin von er
til þess, að okkur takist að sann-
færa þá með deilum og rök-
semdafærslum um að hugmyndir
18.000 fermílur lands ásamt! þeirra um okkur séu allsendis
fólksfjölda er telur 21 milljón ! ónauðsynlegar fyrir þá og jafnvel
Þetta er því landsvæði, sem er hættulegar, en ef til vill getum
einu og hálfu sinni stærra en við áorkað einhverju með góðu
Bretlandseyjar og fólksfjöldinn fordæmi. Við verðum að sýna og
er sem næst helmingur brezku sanna að það sé hægt fyrir liinn
þjóðarinnar. Við getum litið .vestræna heim að forðast krepp-
ur, sem samkvæmt marxistiskri
trú, leiða til stríðs.
I dag eru aðeins tvö stórveldi
í heiminum, Bandaríkin og
Rússland. Við Bretar höfum tap-
að þeirri forréttindaaðstöðu, sem
liðnar aldir fæiðu okkur, en
áhrif okkar á gang málanna hafa,
ef til vill ekki tapað því. Við get-
um notað þau áhrif til góðs, og
ef okkur á að takast það verðum
við ekki aðeins að þrauthugsa
málin, íhuga á ný viðfangsefnin
og horfa fram í tímann. Við höf-
um ennþá ekki samræmt utan-
ríkisstefnu okkar við breytt hlut-
fall valdaaðstöðunnar; við höld-
Enginn bókamaður
á íslandi má láta hina
nýju útgáfu
ÍSLENDINGASAGNA
vanta 1 bókaskáp sinn.
Gerizt því áskrifendur
þegar í dag.
Aðalumboðsmaður
á Norðurlandi:
Árni Bjarnarson
Bókaverzlunin Edda.
Akureyri — Sími 334.
Galvaniseraður
pappasaumur
fyrirliggjandi.
Kaupfélag Eyfirðinga,
Járn- og glervörudeild.
„AUSTRÆNT LÝÐRÆÐI1.
Nýlega fóru frarn þingkosning-
ar í Búlgaríu. — Kommúnistar
unnu þar mikinn „kosningasig-
ur“ á sína vísu. Eftirfarandi kafli,
úr grein eftir brezka þingmann-
inn M. Philips Prite, sem dvaldi
í Sofia kosningadaginn, gefur
hugmynd um „lýðræðið“, þar
sem kommúnistar stjórna. (Laus-
1. þýtt úr Manchester Guardian).
,,.... Eftir að liafa dvalið
viku í Búlgaríuog fylgst með
kosningabaráttunni, get eg skýrt
frá því, að stjórnarandstæðingar
hafa fengið að halda opinbera
fundi. Eg var viðstaddur stóran
fund í Sofia og varð þar ekki var
við nein afskipti ríkisvaldsins.
En á hinn bóginn hafa stjórnar-
andstæðingar aðeins einu sinni
fengið leyfi til þess að útvarpa á
meðan flokkar stjórnarinnar not-
uðu útvarpsstöðina að vild. Enn-
fremur hefi eg óvéfengjanlegar
sannanir fyrir því, að handtökur
áhrifamanna úr stjórnarandstöð-
unni hafa farið fram, hótanir um
hefndarráðstafanir, ef stjórnin
bíði ósigur, eru hafðar í frammi,
og kúgun einstaklinga til fylgis
við stjórnina er algeng.
Gildandi lög í landinu gefa
kommúnistum heimild til þess
að fangelsa hvern sem er, sem
lætur frá sér fara ummæli — þótt
saklaus séu í eðli sínu — ef í þeim
kemur fram gagnrýni á stjórnina.
Eg hefi fyrir framan mig blaða-
grein eftir jafnaðarmannafor-
ingjann Pastuhov, sem hefir ver-
ið dæmdur í fimm ára fangelsi
fvrir að segja, að stefna ríkisins
ætti ekki að ákvarðast af einum
llokki aðeins.
Enginn vafi er á því, að stjórn-
arandstaðan hefir mikið fylgi í
landinu, en hræðslan við lög-
regluvald kommúnistaflokksins
er víðtæk og að flokkurinn vinn-
ur að því, að tortíma andstöðu-
llokkunum, en láta jafnframt
líta sv'o út á yfirborðinu, að kosn-
ingarnar séu frjálsar. . . .“.
öðruvísi á málið. Gerum til
dæmis ráð fyrir, að við Bretar
hefðum ákveðið að innlima jafn-
stórt landsvæði í Vestur-Evrópu.
Hvert mundi það flytja austur-
landamæri okkar? Það mundi
þýða, að við tækjum alla Belgíu,
allt Holland og hluta af Norður-
Frakklandi, frá landamærum
Belgíu til Nantes, ásamt með
París. — Á sama tíma og Rússar
fara þannig að, þröngva þeir
óbærilegum stríðsskaðabótakröf-
um upp á sigraðar þjóðir, til
þess að ná traustu taki á fjár-
málalífi þeirra öllu, og jafnframt
reyna þeir að útiloka frjálsa
GULLARMBANDSUR
tapaðist á Þórunnarstræti,
Þingvallastræti eða
Finnandi
MOSESAR VORRA TÍMA.
blaðið „Arbetaren'*
löggjafa
um
vorra
Magra-stræti.
Helga-
er
Afgr
Sænska
^egir m. a.
tíma:
„Móses gaf út tíu boðorð fyrir
þjóð sína. Það ætti að vera nóg.
F.n Mósesar vorra tíma framleiða
vinsamlega beðinn að skila ;1 sdedl1 ný ido’ °S nÝjai tilskip-
anir, þar sem paragraffarnir
dansa hringdans, svo að þegnarn-
ir vita naumast í hvorn fótinn
J>eir eiga að stíga. Segja má, að
lagagrein finnst sem á við hvert
fótmál mannsins. Þessi lagasyrpa
öll deyfir hina persónulegu
ábyrgðartilfinningu, sem er lífs-
nauðsyn fyrir samfélagið.“
því í Húsmæðraskólann
gegn fundarlaunum.
Ariel-mótorhjól
6 ha„ lítið keyrt, til sölu.
visar a.
Við þökkum innilega Keldhverfingum og öðrum vinum,
sem mirmtust okkar með heimsókhum, góðum gjöfum og
heillaskeytum á 50 ára hjúskaparafmæli okkar, 26. okt.
síðastliðirm. — Guð blessi ykkur öll.
Hóli í Kelduhverfi.
Ólöf Jakobína Sigurbjörnsdóttir, Sigurgeir ísaksson,