Dagur - 10.04.1947, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Fimmtudagur 10. apríl 1947
DAGUR
Ritstjórí: Haukur Snorrason
Aígreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pótursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Bjcmssonar
—
Flaskan á sjúkrastofunni
I^ÝLEGA KOMST Morgunblaðið svo að orði í
forustugrein, að aðalhættan, sem samstarfi
núverandi stjórnarflokka væri búin, stafaði af
hinni hlífðarlausu gagnrýni, er blöð Framsóknar-
flokksins, Tíminn og Dagur, haldi uppi gegn
stefnu, ráðsmennsku og viðskilnað fráfarandi
ríkisstjórnar. Sjálft vill Morgunblaðið gjarnan
láta í það skína, í þessu sambandi, að það sé ein-
lægt og rétttrúað stjórnarblað, sem ekkert þrái
heitara en að samstarf og friður megi haldast
milli núverandi stjórnarflokka, og ríkisstjórninni
farnist vel og giftusamlega í hvívetna. Það er þó
sannast orða, að hugsandi og heilskyggnir lesend-
ur blaðsins munu telja sér það mikla vorkunn,
þótt þeir efist mjög um einlægni og heilindi
blaðsins í þessu efni. A. m. k. mun flestum þykja
það hæpinn trúnaður við málstað ríkisstjórnar-
innar, svo að ekki sé meira sagt, þegar erfiðar og
sjálfsagt harla misjafnlega vinsælar aðgerðir gegn
dýrtíðinni og aðsteðjandi fjárhagsvandræðum
standa fyrir dyrum, að gera ávallt sem minnst úr
nauðsyn slíkra ráðstafana og fullyrða jafnan í
öðru orðinu, að hætti Morgunblaðsins, að allt sé
raunar í stakasta lagi, og fráfarandi ríkisstjórn
hafi skilað fjárhagsmálunum af sér í svo góðu
standi, að á betra verði naumast kosið. En öðru-
vísi verður það tæpast skilið, þegar Morgunblað-
ið m. a. ræðst t. d. allharkalega að flokksmönnum
sínum, þeim Pétri Ottesen og Jóhanni Jósefssyni
fjármálaráðherra, þegar þeir dirfast við aðra um-
ræðu fjárlaganna að lýsa einarðlega hinu hörmu-
lega fjárhagsástandi, greiðslukreppu ríkisssjóðs,
gjaldeyrisskortinum, brestandi lánstrausti og
hríðversnandi markaðshorfum. Þá gerði Morgun-
blaðið málflutning Gísla Jónssonar, geipið og
raupið, að sínum málstað gegn hinum alvarlegu
viðvörunarorðum þessara manna.
|"|VORT MUN Morgunblaðið kannast við fyrir-
brigði f bæjarlífmu í kringum sig, er lýsa
mætti á þessa leið: Ungur og sæmilega efnilegur
kaupsýslumaður hefir komizt í þá aðstöðu nú á
stríðsárunum síðustu, að hann hefir grætt á tá og
fingri að kalla og rakað saman tiltölulega miklum
auði á skömmum tíma. En þessi ungi maður hefir
ekki þolað meðlætið betur en svo, að hann hefir
stofnað til botnlausrar eyðslusemi og yfirlætis í
heimilisháttum sínum, keypt hvað eina, er auga
hans hefir girnzt, reist sér rándýra „vetrarhöll“ í
bænum og óhófsveglegan sumarbústað í sveitinni.
Atvinnurekstur hans hefir og breytzt mjög í sama
horf með gegndarlausri bjartsýni, umsvifum og
fyrirhyggjuleysi, enda er nú svo komið, að auður-
inn mikli hefir eyðzt á furðulega skömmum tíma
og kaupsýslumaðurinn ungi hefir stofnað til stór-
skulda og fyrirgert lánstrausti sínu með ráðleysi
sínu og óhófi. En verst er það þó og hörmulegast,
að hann hefir sjálfur lagzt í slark og óreglu, og er
nú orðinn forfallinn drykkjuræfill og heilsu hans
stefnt í beinan voða. Hvor mundi nú hollari og
betri vinur og ráðgjafi þessa manns, sá, er ekki
vildi taka þátt í braski hans á velgengnisárunum
eða gerast félagi hans og drykkjubróðir í óhófs-
veizlunum, heldur varaði hann við afleiðingun-
um, meðan enn var timi til að snúa við á óhappa-
brautinni, — eða hinn, sem eggjaði stöðugt til
nýrrar spákaupmennsku, eyðslu og óhófs, og
drakk og drabbaði með hinum unga manni
hverja nótt. — Nú er svo komið, að hinum unga
Eru tilmælin um „vinabæinn“
gleymd?
IJ'YRIR nokkru birtu sunnanblöðin
fregn, eftir heimildum Norræna
félagsins, þess efnis, að norski bærinn
Alasund óskaði að koma á „vinabæja-
sambandi" við Akureyri.
Fór þar að venju, að sjálfsagt þykir
að birta Reykvíkingum alla hluti fyrst,
jafnvel þótt málin séu fyrst og fremst
tengd öðrum landshlutum. En svo
undarleg, sem þessi fréttaþjónusta
Norræna félagsins var, er hitt þó enn-
þá undarlegra, að engin tilmæli hafa
borizt hingað um þetta, svo að blaðinu
sé kunnugt. Það mun þó vera stað-
reynd, að Alasund hefir komið tilmæl-
um um þetta á framfæri, líklega við
Norræna félagið. Er þess að vænta, að
eitthvað verði gert í málinu og ein-
hver svör gefin héðan, svo að Ála-
sundsbúar þurfi ekki að halda, að Ak-
ureyringar virði þá ekki svars.
ÞESSI „vinabæjasambönd“ milli
borga og bæja á Norðurlöndum
munu hafa komizt á skömmu eftir að
stríðinu lauk, í gegnum deildir Norr-
æna félagsins. Fyrst var skipzt á gjafa-
sendingum, en síðar fóru menn í
„vinabæjunum" að skrifast á og skipta
á upplýsingum um bæi sína og þjóðir.
Þá er gert ráð fyrir að hópar manna
frá þessum bæjum fari í gagnkvæmar
heimsóknir og ef einstaklingar fara í
heimsóknir er ætlast til þess, að sá eða
þeir, er samband hefir verið haft við,
greiði götu þeirra í hvívetna.
Af þessu má sjá, að slík sambönd
bæja geta bæði verið fróðleg og gagn-
leg og virðist margt mæla með því, að
slíkt samband komizt á í milli Akur-
eyrar og /\lasunds. Þessir bæir hafa
verið í vinasambandi í mörg ár. Ála-
sund sendi hingað gjafir eftir brunann
mikla á Oddeyri og Akureyri sendi
þangað gjafir strax og hernámi Nor-
egs lauk. Margt mælir með því, að
treysta enn betur vináttusambandið í
j milli bæjanna. En til þess þarf meira
| en eina fréttatilkynningu í Reykjavík-
urblöðunum. Væntanlega útskýrir
Norræna félagið málið betur og bend-
ir á leiðir til þess að koma því á rek-
spöl.
! Norræn vlnátta, mæld í
„hestlengdum!“
■jVTORSKI blaðamaðurinn Sigurd
’ Gant ritar þáttinn „Dagens Ekko“
í norska blaðið „Aftenposten". Fyrir
nokkrum dögum helgaði hann spjall
sitt íslenzkri bók og sambandinu í
milli frændþjóðanna. Þar segir svo
meðal annars:
I „Hér liggur íslenzk bók fyrir fram-
an mig: „Húsfreyjan á Bessastöðum.
Bréf Ingibjargar Jónsdóttur til bróður
síns, Gríms amtmanns", útgefin af
Finni Sigmundssyni. Reykjavík 1946.
Þetta er víst í fyrsta sinn sem bók á
I íslenzku hefir villzt inn til okkar. Við
I opnum hana með svipaðri tilfnningu
og þegar maður ætlar að fara að stafa
rússnesku eða kínversku. Að vísu höf-
um við eitt sinn hér á okkar yngri ár-
um fengist eitthvað við norrænu, eins
og svo margir aðrir. Við höfum lært,
þulið og gleymt. En undur og stór-
merki! Við lesum og lesum og trúum
ekki okkar eigin augum og okkar eigin
skilningi! Við skiljum meira og meira,
því lengur sem við lesum og tökum
stórum framförum með hverju bréfi
frá hinni elskulegu systur, gullsmiðs-
frúnni á Bessastöðum. ...
| Bókin er nær því 240 bls. og mikið
skortir á, að við höfum brotist í gegn-
um hana alla ennþá. En við vonum og
trúum því, að þegar lestrinum er lok-
ið, muni okkur finnast við vera mörg-
um hestlengdum nær frændþjóðinni í
norðri og kunna betri skil á tunguméli
hennar. Og skammarlegt væri, ef þessi
yrði ekki raunin á. Við erum þó vaxnir
af hinni sömu rót. Og við eigum að
(Framhald á 6. síðu).
manni hefir verið komið fyrir
á eins konar drykkjumannahæli í
bráðina til „afvötnunar" og
heilsustyrkingar, og hinum fyrr-
nefnda kunningja hans hefir ver-
ið falin fjárráð búsins um stund í
því skyni, að hann bjargi því,
sem bjargað verður, og reyni að
koma atvinnurekstri og fjárhag
hins unga manns aftur á réttan
kjöl. En hinn síðarnefndi „vin-
ur“ heimsækir fjölskyldu kaup-
sýslumannsins unga daglega og
hvetur hana óspart til þess að
breyta ekki háttum sínum í
neinu. Fjárhagurinn sé raunar í
bezta lagi og ekkert sé að óttast
um velgengni fjölskyldunnar. Og
til frekari áréttingar þessum
bjartsýna boðskap heimsækir
hann þennan „vin“ sinn, þar sem
hann dvelst á hælinu, og hefir þá
meðferðis flösku af góðu víni til
þess að hressa hann á, enda sé
liann raunar stálhraustur og
þurfi bara „afréttara", svo að
hann gleymi timburmönnunum
og hvers kyns óþörfum áhyggjum
og hugarangri. Þessi nýji fjár-
haldsmaður sé aðeins bölsýnn
nöldurseggur, sem lítt mark sé á
takandi. Aðvaranir hans séu að-
eins óþarfar og jafnvel skaðsam-
legar.
OLÖÐ Framsóknarflokksins
** hafa valið sér það hlutskipti
að skýra þjóðinni eftir beztu getu
frá staðreyndum, þótt þær
hljómi stundum óþægilega í eyr-
um. Þau hafa haldið uppteknum
hætti í þessum efnum eftir síð-
ustu stjórnarskipti og ekki skilið
bið nýja samstarf svo, að það væri
samábyrgð stjórnarflokkanna
um að leyna almenning hinu
raunverulega ástandi, sem við-
skilnaður fráfarandi ríkisstjórn-
ar hefir skapað í fjárhags-, við-
skipta- og atvinnumálum þjóðar-
innar. Það verður að ráðast,
hvort Morgunblaðið kýs að halda
uppteknum hætti að kalla slíkt
upplýsingastarf, rógburð og til-
raun til að spilla friði við endur-
reisnarstarf nýju stjórnarinnar.
Almenningur þarf að vita, hvar
hann stenudr, ef allar tilraunir
til leiðréttinga og viðreisnar eiga
ekki að renna marklausar út í
sandinn. Það er að vísu vafasamt
— svo að líkingunni sé haldið —
hvort heimabrugg Morgunblaðs-
'ns geti talizt gott vín eða sérlega
sterkt, en vafalaust er það þó
bæði nægilega gómsætt og hæfi-
lega áfengt til þess að vera kær-
kominn ,,strammari“ fyrir þá,
sem fýsir enn um stund að við-
balda ölvímu stríðsgróðans og
óminni hins fyrirhyggjulausa
óhófs og fjárbruðls í íslenzku
þjóðlífi. Slíkir menn bjóða „vin-
inn með flöskuna" velkominn til
sín inn í sjúkrastofuna og þykjast
þar með geta skotið öðrum og
sársaukameiri læknisaðgerðum á
frest, meðan brugg Moggans er
enn ekki drukkið í botn.
Fagurt er á f jöllum
Það er vart hægt að hugsa sér betri skilyrði til
skíðaiðkana og útivistar, heldur en þau, sem við
Akureyringar höfðum um páskana. — Góða veðr-
ið var líka óspart notað af ungum og gömlum, og
var gaman að veita því eftirtekt, hve margar hús-
mæður létu eftir sér þetta, sem sumir kalla „lux-
us“ og tímaeyðslu.
Á annan páskadag voru hlíðarnar iðandi af
skíðafólki, sólbrenndu og hraustlegu fólki, sem
teigaði að sér hið hreina og heilnæma fjallaloft.
Mér kom í hug, er eg hentist niður hlíðarnar,
hið gullfagra kvæði Einars Benediktssonar, „Fák-
ar“. Margt í því kvæði gæti átt við um skíði og
skíðaferðir.
Á hinn dauðlegi heimur annað betra en snævi
þakin fjöll böðuð í sólskini, þegar „allt logar af
dýrð, svo vítt sem er séð“? Og þótt nokkuð skorti
á að förunautur skíðamannsins sé „fjörgammur"
eða „lifandi vél“, eins og skáldið segir um hestinn,
og þótt vart sé hægt að tala um eilífa sál hans né
hold og blóð, þá er það þó víst, að skíðamaðurinn
„drekkur hvern gleðinnar dropa í grunn“ engu
síður en hestamaðurinn og „kórónulaus á hann
ríki og álfur“.
Því er haldið fram af nútíma uppeldisfræðing-
um, að umhverfi og uppeldi sé mun mikilvægara
en erfðir og ættgengi; það sé það, sem mófi ein-
staklinginn og geri úr honum það sem hann
verður. Þessi stefna hefir verið nefnd hátternis-
stefna á íslenzku (behaviorism).
Ef þetta er rétt sjá allir, hve mikilvægt er, að
við ölumst upp í hreinu og fögru umhverfi, og á
þetta við um umhverfi, jafnt innan dyra og utan.
Það er því engin tilviljun, að fjallaferðir eru
taldar þroskandi og göfgandi, en svo væri ekki
hægt að kalla þær, ef einungis væri um að ræða
hressingu og næringu fyrir líkamann.
„Ef inni er þröngt, tak hnakk þinn og hest“,
endar skáldið hið fagra kvæði. — En hver sá, er
'tekur skíði sín og staf og „hleypir í burt undir
loftsins þök“, mun verða fyrir sömu reynslu og
reiðmaðurinn að „það finnst ekki mein, sem ei
breytist og bætist, ei böl, sem ei þaggast, ei lund,
sem ei kætist“.
Puella.
Buff úr kálfalifur.
Þetta er nú tæpast sá
tími, sem ný lifur er á
boðstólnum, en ef þú
kemst yfir kálfalifur,
geturðu gert úr henni
ágætis buff.
Lifrin er skorin í
þunnar sneiðar, og er
þeim velt upp úr
hveiti, salti og pipar.
Laukur er brúnaður.
— Blöndu af sjóðandi
mjólk og vat-ni er hellt
yfir lifrina, þegar bú-
ið er að brúna hana
Yz klukkustund. — Borið
og hún látin malla í
fram með sósu og lauk.
Eitt sterkt hár getur borið 40—70 gr. og öll
höfuðhárin til samans 1700—2600 kg.

*
Sá, sem aflar sér hygginda,
elskar líf sitt; sá, sem varðveitir
skynsemina, mun gæfu hljóta.
(Salómon.)