Dagur - 23.02.1949, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 23. febrúar 1949
Hvar er „pennastrik" Sjálfstæðis-
forkólfanna?
„fslendingur“ er súr í dálkum
sínum út af því, að Ólafur Thors
varð að láta af völdum „því mið-
ur“ snemma árs 1947. Kemur þeta
m. a. fram í blaðinu 2. þ. m.
Ástæðan til þessa valdataps Ólafs
segir ísl. hafa verið tvíþætt:
Svik Sósíalistaflokksins og dáð-
leysi Alþýðuflokksins. Sam-
kvæmt þessari frásögn hafa því
Ólafi verið nokkuð mislagðar
hendur um val á samverkamönn-
um sínum í nýsköpunarstarfinu,
þar sem til annarrar handar voru
svikarar, en til hinnar dáðleys-
ingjar. Var þá ekki von að vel
færi, enda lýsir ísl. ástandinu, er
stjórnarfar Ólafs Thors, „svikar-
anna“ og „dáðleysingjanna"
skapaði, heldur ömurlega. í því
efni telur blaðið upp eftirfarandi
staðreyndir:
Utgjöld ríkisins aukizt stór-
lega og skuldasöfnun að sama
skapi, dýrtíðin vaxið verulega, og
kostnaður við að halda niðri vísi-
tölunni orðinn gífurlegur, inn-
Elutningur aukizt verulega, en
vöruskortur jafnframt kreppt að
þjóðinni, skattar hækkað, fram-
leiðslan rekin með tapi, og at-
vinnuleysi farið að sverfa að
verkamönnum, þungar viðjar
hafta og ófrelsis lagðar á þjóðina
og stóraukin skriffinnska, sem
lamar allt athafnalíf í landinu.
Ekki er lýsingin falleg, en því
miður allt of sönn. En var við
öðru að búast, þar sem þjóðkunn-
ur angurgapi sat við stýrið á
þriðja ár ásamt „svikurum" og
„dáðleysingjum", að því er ís-
lendingi segist frá. Þetta er ekki
annað en það, sem Framsóknar-
menn voru búnir að segja fyrir að
koma mundi og vara við. En Ól-
afur Thors og hans lið barði í
borðið og sagði, að horfurnar
væru mjög glæsilegar.
Það þarf ekki að taka það fram,
að ísl. kennir ekki stjórn Ólafs
Thors um neitt af þessu bágborna
ástandi, sem hann er að lýsa. Það
er nú síður en svo. Allt á það að
skrifast á skuldalista núverandi
stjórnar og þó nær eingöngu í
syndaregistur hins vonda Fram-
sóknarflokks, þó að hann hafi
ekki nema þriðjung stjórnarinnar
úr sínum hóp og aðeins fjórðung
þingliðsins. Er það ekki í fyrsta
sinn, sem ísl. lætur í það skína,
að Framsókn ráði öllu í stjórn og
á þingi, en hinir flokkarnir, og
þar á meðal Sjálfstæðisflokkur-
inn, engu. Eru það býsn mikil,
hvað blaðið gerir á þenna hátt
sína eigin menn litla og auvirði-
lega. En hann um það.
ísl. leggur mikla stund á að
koma allri sökinni af núverandi
ástandi yfir á núverandi stjórn,
en þvo fyrrv. stjórn hreina. Sízt
skal því neitað, að árangurinn af
starfi ríkjandi stjórnar hafi orðið
minni, enn sem komið er, en
æskilegt hefði verið. En um leið
má minna ísl. á það, sem aðal-
blað forsætisráðherrans sagði upp
úr síðustu áramótum. Þau orð
voru sem hér segir:
„Núverandi stjórn tók við
tómum sjóðum. Aldrei hefir
nokkur stjórn á ísiandi feng-
ið erfiðara hlutverk.“
Þetta er staðreynd, sem allir
kannast við.
Þegar núverandi ríkisstjórn var
mynduð, gerðu fjórir hagfræð-
ingar úttekt á þjóðarbúinu úr
höndum hinna þriggja samstarfs-
flokka. Hefir ritstjóri ísl. lesið
þetta plagg? Ef ekki, þá ætti hann
að gera það. Mætti þá svo fara að
hann fengi einhveria glóru af
vitneskju um ástandið, eins og
það var, þegar Ólafsstjórnin
hrökklaðist frá völdum. Nokkru
síðar staðfesti Fjárhagsráð álits-
gerð hagfræðinganna — gerði
jafnvel nokkru betur.
Ólafsdýrkendur í Sjálfstæðis-
flokknum hafa viljað þegja þessa
álitsgjörð í hel. Einn foringinn
sagði, að allt væri í „mesta
blóma“, annar að „aidrei hefði
útlitið verið jafn glæsilegt“, þriðji
að álitsgjörðin væri barlómsvæl
og hagfræðinganefndin réttnefnd
Hermanns-nefnd.
Þessir karlar voru ekki lengi að
koma fjármálaástandinu í lag! En
ekkert lagaðist fyrir fullyrðingar
þeirra. Sú bitra vitneskja varð æ
opinberri, að álitsgjörð hagfræð-
inganna væri á römum rökum
reist, og að algjört hrun væri
framundan á næstu mánuðum
með sömu stjórnarstefnu og verið
hafði. Þá var Ólafsstjórnin látin
fjúka og Framsókn kvödd til
ráða.
Þó að hin nýja stjórn hafi að
ýmsra dómi reynzt lélegri, en
þeir áttu von á, þá hefir henni
samt tekizt með ráðstöfunum
sínum að forða frá hruni fram á
þenna dag.
—O—
ísl. hefir haldið þeirri fullyrð-
ingu að lesendum sínum, að
Framsóknarflokkurinn væri
stefnulaus í þjóðmálum. Jafn-
framt hefir hann spurt í þaula:
Hver eru bjargráð Framsóknar-
flokksins? Vitanlega ætti það að
vera helber heimska frá sjónar-
miði blaðsins að spyrja stefnu-
lausan flokk um bjargráðastefnu.
En þetta lætur þó ísl. sig h@fa,
enda mun vit núverandi ritstjóra
ekki meira en guð gaf. En svo
kynlega brá við fyrir nokkru, að
fsl. fór í óðaönn að lýsa stefnu
„stefnulausa flokksins" í dýrtíð-
armálunum. Lýsingin er á þessa
leið:
„Hann vill lækka kaupgjald,
afurðaverð, byggingarkostnað,
farmgjöld og verzlunarkostnað".
„Þetta er hans vilji“, bætir blaðið
við. Nú segir ísl., að Dagur hafi í
frásögn sinni um þetta gleymt
„lækkun á iðnaðarvörum", og
leiðréttist þetta hér með. Er fsl.
sýnilega annt um, að engu sé
gleyrnt af stefnuskrá Framsókn-
arflokksins! En sannast sagt eru
þó stefnumál flokksins nokkru
víðtækari, en ísl. rekur, eins og
alkunnugc er.
Þarna var þá fengin viðurkenn-
ing ísl. á því, að Framsóknarfl.
væri ekki stefnulaus, eins og
blaðið hafði áður haldið fram. —
Það skiptir engu, þó að ísl. vilji
nú laumast frá þessari viður-
kenningu og segi, að hún hafi
„aldrei verið gefin“. Allir sjá, að
þetta er aðeins flótti frá blaðsins
eigin orðum, sem tilfærð eru hér
á undan.
Á flóttanum lítur ritstjóri ísl.
um öxl sér og segir, að bjargráða-
leiðir Framsóknarfl. líkist „ósk-
um óreyndra unglinga." Verra gat
það verið en að líkja þeim við
hugsjónir æskunnar. Venjulega
hafa þær í sér fólginn vaxtar-
brodd framtíðarinnar. ísl. neitar
að viðurkenna, að hér sé um
nokkur bjargráð að ræða. Hann
segir, að óskirnar — sem í þessu
falli eru sama sem vilji — séu
ekki bjargráð. En fyrsta skilyrði
þess, að björgun takist, er þó að
vilja bjarga. Ritstjóri ísl. lætur
samt í það skína, að hann kunni
síðar meir að fallast á björgunar-
leiðir Framsóknarfl.. en þó því
aðeins, að Dagur segi nákvæm-
lega fyrir um það, hvernig eigi að
framkvæma bjargráðin. Þetta
verður naumast gert með öðru
móti en að semja allmörg frum-
vörp til laga. Undirbúningur að
slíkum lagabálkum og setning
þeirra hefir hingað til verið talið
hlutverk ríkisstjórnar og Álþing-
is, en ekki blaðanna. Mbl. skýrir
frá því, að eitt einasta fi-umvarp
hafi að undirbúningi til kostað 57
þús. kr. Það er því til nokkuð
mikils mælzt að ætlast til að
Dagur leggi í þann gífurlega
kostnað, sem því er samfara að
semja frv. til laga fsl. til skiln-
ingsauka, enda vandséð að það
beri nokkurn árangur.
Af löngu fjasi ísl. um þessi mál,
verður það helzt ráðið, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé andvígur
bjargráðaleiðum Framsóknar-
manna, því að þær séu ekki fær-
ar. En hvað vill þá Sjálfstæðis-
flokkurinn, eða vill hann ekki
neitt? Hver eru bjargráð hans?
Rík ástæða er til þess, að þjóðin
spyrji þannig og krefjist svars.
fsl. segir, „að þjóðin bíði nú sár-
þjökuð eftir lausn vandamál-
anna“. Sjálf toppfígúra Sjálfstæð-
isflokksins hefir sagt, að dýrtíð-
ina mætti lækna með einu penna-
striki. Vill ekki ritstjóri ísl. svara
því skýrt og vífilengjulaust, hvar
og hvernig þetta björgunartæki
Ólafs Thors er?
Fáist ritstj. ísl. ekki til að svra,
verður litið svo á, að fuhyrðingin
um pennastrikið sé aðeins hé-
gómi alls hégóma.
Lyklakippa
tapaðist s. 1. laugardag frá
Gefjun að Klettaborg. —
Finnandi vinsamlega skili
lyklunum til
Þóris Björnssonar, Gefjun.
Línumerki mitt
er Gnlt — Rautt — Gult.
Arthúr Vilhelmsson,
Hellu, Grenivík.
-SÍSÍÍÍÍSÍSSSÍSSSÍÍÍÍSSSÍÍSÍSSÍSÍSSÍÍÍSSSÍÍÍÍÍSÍÍSSÍÍÍÍÍSSSÍÍSÍÍÍSÍSSS*
Gróandi jörð:
Endalaust sígur á ógæfuhlið
Eftir JÓN H. ÞORBERGSSON
HINIR ALLT OF STÓRU kaupstaðir hér á.landi, með fjölda
fólks, sem ekki vinnur arðvænleg eða nauðsynleg störf, er
raunar höfuðorsök dýrtíðarinnar og allra fylgifiska hennar.
Einkum er það þó höfuðborgin, sem er með þessu marki
brennd. Samkvæmt Hagtíðindum var fólkstalan í landinu árið
.1947,135,935. Fólksfjölgunin var, frá því árið áður, 3185 manns.
Þar af lentu í Reykjavík 2736. Þar eru taldir heimilisfastir
nálega 52 þús. manns. Er þar nú orðinn álitlegur stofn til
mildllar fjölgimar, ef fólkið hefur í sig og á. í kaupstöðunum
er fólkið talið alls 78,495, í kauptúnum, með yfir 300 íbúa,
16,294, og í sveitum og þorpum, með færra en 300 manns,
41,146. Þessi síðasta tala gerir rétt um 30% af fólksfjöldan-
um í heild. Hversu mannmörg eru þorpin, sem talin eru með
sveitunum, er ekki vitað, en þessum hóp af sveitafólkinu —
sem talið er — hafði fækkað frá árinu áður um 616 manns.
Svo að „endalaust sígur á ógæfuhlið11. Þar, sem fólkinu þyrfti
að fjölga, þar fækkar því, en þar sem því þyrfti nauðsynlega
að fækka — t. d. í Reykjavík — fjölgar bví ört, sbr. „hið góða
sem ég vil, geri ég ekki, en hið vonda, sem ég vil ekki, það
geri eg.“ — Þjóðin, skynibomir menn, vita bað og óttast, að
fólkið er allt of margt í stærstu kaupstöðum hér, einkum þó í
Reykjavík, en allt of fátt í sveitunum, vita það og óttast, að
fólkið í landinu er allt of margt, sem ekki vinnur nauðsynleg
eða arðvænleg störf, en allt of fátt það fólk, sem stundar fram-
leiðslustörfin, vita það og óttast að þetta hefir það í för með
sér, að skortur nauðsynja fer vaxandi, þeirra, sem lífsnauð-
synlegastar eru: Sveitamaturinn, sem er aðalfæða lands-
manna, vita það og óttast, að þjóðin úrkynjast, kraftur, og
einkum þjóðlegur kjarni hennar, gengur til þurrðar, með sí-
fjölgandi stórkaupstaðalýð en fækkandi alþýðu til sveita og í
strjálbýlinu.
ÁRIÐ 1940 ER TALIÐ að 30,6% af þjóðinni stundi landbún-
að, 15,9% sjávarútveg og 21,3% iðnað (Árbók ísafoldar 1948).
Sennilegt virðist að þessar hlutfallstölur hafi lækkað bæði til
sjós og sveita, en ef til vill hækkað í iðnaðinum. Segjum að
66% af þjóðinni sé bundið við framleiðslu og iðnað. En þá eru
eftir 34%, sem ættu að stunda verzlun, flutninga og opinbera
þjónustu. Sýnilegt er að fjöldinn af þessu fólki stundar ónauð-
synleg störf og sumt alls ekki neitt. Því til sönnunar má benda
á það, að hjá sumum þjóðum stunda allt að því 80% landbún-
að. (í Rúmeníu 78%, í Júgóslavíu 70%, í Ráðstjórnarríkjun-
um 60—70% o. s. frv.).
Hvað þessi óákveðni hluti þjóðarinnar, við atvinnuskiptingu
hennar, er fjöhnennur, er þjóðarböl. Það þarf að koma þessu
fólki „á gras“, FÁ ÞAÐ TIL AD STUNDA FRAMLEIÐSLU
OG ÖNNUR NAUÐSYNLEG STÖRF. Þetta er stórmál, sem
ekki má liggja í þagnargildi og verður að ráða bætur á. Þjóð-
in liefir ekki efni á að dragast með iðjuleysingja í svo stórum
stíl, sem framangreindar tölur benda til. Þjóðir, þar sem 70%
af fólkinu stundar landbúnað, þurfa — fram yfir okkur — fólk
til námuvinnu og í liermennsku. Samkvæint þessu ætti það að
vcra yfirdrifið að hér væru, segjum 14% af fólkinu, við verzl-
un, flutninga, opinbera þjónustu, sérþjónustu og svo örvasa
fólk. Eftir þessum tölum ganga þá af 20% sem virðist lifa á
óþarfa snatt. Gott væri að fleiri vildu athuga þessar hlutfalls-
tölur.
EG HEFI ENGA tilhneigingu til þess að bera óhróður á fólk.
En sýnilegt er þetta: Fólkinu fjölgar á 4. þúsund manns á ári,
og hlýtur sú tala að fara árlega hækkandi, en á sama tíma
fækkar því við framleiðslustörfin. Að vísu er ekki vitað hve
mörgu fólki iðnaðurinn hefir bætt við sig — af hlutfallatöl-
unni — síðan 1940. En ekki tekur hann við öllu því fólki, sem
fer frá framleiðslunni og viðkomu þjóðarinnar að auki. Þess
vegna verður að draga margt í iðjuleysisdilkinn. En hann á
enginn að vera til.
Þetta fólk, sem virðist vera horfið úr tölu hinna nauðsyn-
legu, er náttúrlega ekki aðgerðalaust. Það þrengir sér saman
um ýms létt störf: Verzlunarfólk er langsamlega of margt,
málalið ríkisstjórnarinnar og pólitísku flokkanna er mesti
sægur, aðstoðarfólk þeirra, sem cru í opinberri þjónustu er
fjöldi og svo koma braskarar, blaða- og bókaútgefendur, sem
eru fram yfir allar harfir o. s. frv.
Við, sem stundum framleiðslustörfin og berum ábyrgð á
þeim — en framleiðslan er undirstaða velfarnaðar þjóðarinnar
— getur djarft úr hópi talað. Það erurn við einir, sem getum
(Framhald á 7. síðu).
ZSSSSSSÍSSSSSÍSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSÍSSSSSSSSSSÍSÍÍSSSSÍSSSS^