Dagur - 27.07.1949, Blaðsíða 2

2
DA6UR
Miðvikudaginn 27. júlí 1949.
Vegirnir í Eyjafirði vorið 1949
Eftir Karl Friðriksson
Síðari
(Niðurlag).
Þá kem eg að síðustu greininni
eftir „bílstjóra“ í Fokdreifum
Dags frá 29. júní.
Hún tekur að vísu áðurnefnd-
um greinum langt fram í fávísi
og er því í rauninni lítilla svara
verð. T. d. er talað um að ræsin í
vegunum séu að verða full af aur
og sandi, og fram sett þannig í
nefndri grein, að það stafi af
margra ára trassadómi. Þetta er
skrifað á þeim tíma þegar yfir
héraðið gengur ein sú allra örasta
vorleysing, sem menn muna eftir,
og allir lækir velta fram, með
margföldum vatnskrafti, við það
venjulega, og er því ekki að undra
þó í slíkum tilfellum geti átt sér,
að einstöku lækjum takist að
fylla vegaiTæsi af aur og grjóti
stund og stund. Þrátt fyrir það,
þó fjöldi manna hafi daglega eft-
irlit við að halda opnum ræsum,
og veita lækjum í rétta farvegi.
Þá er talað um að ræsin séu
orðin mikið hærri en vegurinn, og
vitnað í það, sem sönmm fyrir því
hvað viðhald veganna sé lélegt.
En aumingja maðurinn virðist
gleyma því, að síðari hluta vetr-
ar og snemma á vorin eru þessi
sömu ræsi langtum neðar en yfir-
borð vegarins, og er þá í mörgum
tilfellum borið ofan í þau sérstak-
lega ,eða heflað ofan á þau þegar
hægt er að koma því við.
Þetta stafar af þeirri einföldu
ástæðu, að vegurinn lyftist mjög
mikið af frostum á vetuma, en
steypt ræsi, sem púkkuð eru nið-
ur fyrir frost, lyftast alls ekki
Þegar síðan frostið fer úr á vorin
hljóta ræsin að koma upp úr að
sama skapi og ofan á þau hefir
verið borið. Er leiðinlegt að vita
til þess að bílstjóri skuli ekki vita
svo lítið um veginn, sem hann
fer ,og er að skrifa um, sem þetta
árlega fyrirbæri, og verð eg af því
að álykta, að hann geti ekki haft
aði baki sér margra ára reynslu,
sem bílstjóri.
Þá talar hann um, að viðhaldið
hafi verið aðallega fólgið í því að
ausa steypusandi ofan í veginn.
Máske þekkir hann betur steypu-
sand en eg, þó að eg hafi unnið við
brúargerð hjá vegagerð ríkisins
í nær 20 ár. En eg tel ekki að það
hafi verið gert.
Hitt er annað mál, að þegar
byrjað er að gera við vegi það
snemma að vorinu, að flestar veg-
grúsir eru fullar af snjó og klaka,
verðum við oft að sætta okkar við
lélegra ofaníburðarefni í pytti og
hvörf en við annars höfum ráð á
þegar autt er orðið.
Loks í endir þessarar greinar
er spá um það, að ef við fengjum
rigningarsumar yrðu einhverjir
vegir hér í grennd ófærir, þó eg
viti ekki hvort þessi blessaður
maður er spámannlega vaxinn
eða ekki, get eg vel verið honum
samdóma í því, að einhverjir veg-
ir yrðu honum ófærir, ef hann er
ekki lagvirkari við að stýra bil
en skrifa um vegamál.
Hinu ætla eg aftur á móti að
grein
halda fram, að það, sem til er af
fullgerðum þjóðvegum í Eyja-
fjarðarsýslu, verði ekki ófærir þó
rigningarsrunar kæmi. því stöð-
ugir þurrkar mánuð eftir mánuð
eru þjóðvegunum yfirleitt mun
óhagstæðara tíðarfar en hæfilegt
votviðri, og margfalda erfiðleika
okkar í vegaviðhaldi á margan
hátt. Má t. d. nefna, að það má
heita ógerlegt að bera ofan í
harða vegi í þurrkatíð og sömu-
leiðis er alveg ógerningar að hefla
þá.
Tel eg svo hér með fullsvarað
áðufnefndum greinum og útrætt
um þessa hlið málsins.
En fyrst- eg neyddist til að fara
að skrifa um vegamál, ætla eg að
bæta við nokkrum orðum til
þeirra, er veganna þurfa að njóta,
bæði bílstjórastéttarinnar, sem
hefir orðið til fyrir vegina, en ekki
vegirnir fyrir þá (eins og þeir
virðaát sumir halda), og einnig til
bændanna og annarra er flutn-
ingsþörfina hafa, og vegimir eru
fyrst og fremst byggðir fyrir. Við
þessa aðila vil eg segja það, að
það er mjög ergilegt fyrir okkur,
sem um vegina eigum að sjá, hvað
litlum skilningi við mætum oft,
hjá þeim í starfi okkar, og hvað
það virðist vera ofarlega í þeim
að það sé aðeins þeirra, að krefj-
ast, án þess að hugsa um, hvort
þær kröfur eru reistar á sann-
girni eða eigi, og loka augunum
fyrir því hvaða kostnaður leiðir
af kröfum þeirra. Því að svo bezt
verða þessi mál leyst, að allir að-
ilar leggi sitt bezta fram, og reyni
að skilja og þola það, þó ein-
hverju verði ábótavant, og taki
fullt tillit til þeirra möguleika
sem við, sem um vegina eigum að
sjá, höfum yfir að ráða, bæði hvað
við kemur fjármagni til veganna,
og þá ekki síður tíðarfarslegum
ástæðum, eins og þær eru á
hverjum tíma, og reyni að rækta
hjá sér þá velvild til þessara líf-
æða þjóðarinnar, að þeir meti
vegina í heild meira en stundar-
óþægindi, sem vegbönnin á vorin
geta haft í för með sér gagnvart
einstökum aðilum.
Hvað eigum við t. d. að segja
um þá vegfarendur, sem brjóta
vegvísara með kúlnahríð og
grjótkasti, eyðileggja háettu-
merki á sama hátt, rífa burt og
brjóta niður hlið á vegum, sem
eru í banni, og taka upp nætur-
ferðir á bönnuðum vegum, þegar
þeir treysta sér ekki að stelast
um þá að deginum, vegna þess að
vegagerðarmenn mundu reka þá
til baka eða skrifa upp númer
þeirra.
Allt er þetta freklegt brot á
landslögum og þar að auki, a. m.
k. hvað, hættumerki við kemur,
tilraun til að aka á slysahættu.
Þá get eg ekki stillt mig um að
minnast á eitt alvarlegasta brot
þessarar tegundar, þó eg voni að
það hafi verið meira gert af
hugsunarleysi en mannvonzk-
unni, sem lýsir sér í verknaðin-
um, og það var þegar bflstjóri úr
— íþróttir og útilíf
Golfmót fslands var háð hér á
Akureyri dagana 7.—9. júlí. Þátt-
takendur voru milli 20 og 30 en
ýmisleg atvik hömluðu því, að
Vestmanneyingar gætu mætt eins
f jölmennir og ráð hafði verið fyr-
ir gert.
Fyrst fór fram öldungakeppni
(menn yfir 50 ára). Þátttakendur
voru 5, og voru leiknar 27 holur.
Urslit urðu þessi:
1. Helgi Skúlason A. 146 högg.
2. Ásgeir Ólafsson R. 154 högg.
3. Stefán Árnason A. 160 högg. 4.
Ólafur Gíslason R. 160 högg. 5.
Halldór Hansen R. 178 högg.
í öldungakeppninni var keppt
um fagran silfurbikar, og vann
Helgi Skúlason hann nú í þriðja
sinn í röð og því til fullrar eign-
ar.
f aðalkeppninni, meistaraflokki
keppa 16 menn, en undirbúnings-
keppni sker úr um hverjir það
eru hverju sinni. Leiknar voru 72
holur og urðu úrslit þessi:
1. Jón Egilsson A. 334 högg. 2.
Jóhannes Helgason R. 341 högg.
3. Sigtryggur Júlíusson A. 348
högg. 4. Þorvaldur Ásgeirsson R.
351 högg. 5. Jóhann Þorkelsson A.
368 högg. 6. Hörður Svanbergsson
A. 368 högg. 7. Jóhann Vilmund-
arson V. 381 högg. 8. Hermann
Ingimarsson A. 382 högg. 9. Óli
Kristinsson V. 382 högg. 10.
Troels Friis R. 383 högg. 11. Helgi
Skúlason A. 385 högg. 12. Halldór
Magnússon R. 391 högg. 13. Jakob
Gíslason A. 399 högg. 14. Stefán
Árnason A. 401 högg.
Tveir luku ekki keppni.
f þessari keppni er keppt um
fagran farandbikar ásamt titlin-
um Golfmeistari íslands 1949.
Einnig fylgir lítill silfurbikar til
eignar.
í fyrsta flokki kepptu 6 menn
og varð hlutskarpastur þar Bjöm
Pétursson frá R. með 361 höggi.
Þingeyjarsýslu (sem kannske er
bóndi líka), braut niður fleiri
snjóstikur á Vaðlaheiði til þess að
leggja þær uijdir bílhjólin sín, og
komast þannig leiðar sinnar, án
þess að tilkynna mér eða öðrum
er um veginn átti a ðsjá, þennan
verknað, og var með því rétt bú-
inn að verða þess valdandi að
tveir menn, sem litlu síðai' fóru
veginn, og lentu í stórhríð, yrðu
úti. Þó eg vilji ekki birta nafn
þessa manns hér, er það ekki
vegna þess, að eg viti ekki hver
maðurinn er, heldur af hinu, að
eg vona — hans vegna, og ann-
arra — að slíkt komi ekki fyrir
aftur.
Að endingu vildi eg óska, að
þessi orð mín mættu verða til þess
að glæða skilning og samvinnu í
þessum málum, bæði hjá þeim,
sem veganna eiga að njóta og um
þá eiga að sjá, því að þá fyrst
væri von til að fram úr rættist, og
mun eg jafnan verða fús til að
taka við heilráðum ábending-
um, þó eg hins vegar telji ekki
ástæðu til að þegja við rakalausu
narti frá mönnum, sem auðsýni-
lega hafa engan skilning á þeim
málum, sem þeir eru að skrifa
um.
Karl Friðríksson
Minningarorð um Júlíus Ólafsson
Hinn 7. júlí s. 1. andaðist Júlíus
Ólafsson, fyrrverandi bóndi í
Hólshúsum, á heimili bróður síns,
Ólafs Tr. Ólafssonar, hér í bæ.
Lík hans var flutt til moldar að
Munkaþverá 15. s. m. að við-
stöddu fjölmenni.
Júlíus fæddist að Kristnesi, bæ
Helga magra, 19. okt. 1861 og var
því hartnær 88 ára, er hann and-
aðist. Þrátt fyrir hinn háa aldur
hafði hann fótavist fram undir
það síðasta. Hann var af þrótt-
miklu eyfirzku bændafólki kom-
inn i báðar ættir. Foreldrar. hans
voru Ólafur Ólafsson og kona
hans Jóhanna Júlíana Jóhann-
esdóttir, er lengi bjuggu á Borg-
arhóli í Munkaþverársókn, og þar
ólst Júlíus upp til fullorðins ald-
urs á algenga sveitamanns vísu.
Skömmu eftir 1880 höfðu foreldr-
ar hans bústaðaskipti og fluttu
búferlum að Hólshúsum í Grund-
arsókn. Um þær mundir fór Júlí-
us í Möðruvallaskóla og lauk þar
námi eftir tveggja vetra dvöl.
Hlaut hann þar gott veganesti á
lífsleiðinni, þó að ekki væri um
langskólanám að ra’ií
Benedikt Gröndal var þá einn af
kennurum skólans og hafði Júlí-
us margt skrýtið og skemmtilegt
frá honum að segja. Eitt sinn tók
Júlíus sér fyrir hendur að yrkja
kvæði og sýndi Gröndal, til þess
að fá dóm hans um hvort þa
væri boðlegt, kvaðst þó hafa ver-
ið skjálfandi hræddur um, að
hann dæmdi það óframbærilegt.
Tók Gröndal að lesa kvæðið lágt
með sjálfum sér og sýndist á-
nægjusvipur á honum, þar til allt
í einu að hann gretti sig og sagði:
„Þetta kann eg ekki við, þessu
þarf að breyta." Eftir að breyt-
ingin var gerð, sagði skáldið: „Nú
er það fullgott."
Árið 1888 kvongaðist Júlíus og
gekk að eiga heitmey sína Sigur-
björgu Jónasdóttur frá Stóra-
hamri, hina ágætustu konu.
Reistu þau þá bú í Hólshúsum,
fyrst á hálflendunni móti föður
Júlíusar, en bráðlega á allri jörð-
inni. Bjuggu þau síðan í Hólshús-
um samfleytt til ársins 1930 eða
alls í 42 ár, og við þann stað er
Júlíus jafnan kenndur. Aldrei
safnaðist þeim mikill auður, en
voru jafnan vel bjargálna og
fremur veitandi en þurfandi. Bú
sitt stunduðu þau hjón af kost-
gæfni og var hirðusemi þeirra og
prýðilegri umgengni utan húss og
innan ætíð viðbrugðið sem hrein-
ustu fyrirmynd. Því var það, er
konungur vor var eitt sinn á ferð
í Eyjafirði og óskaði að fá að
koma inn á íslenzkan sveitabæ,
að Hólshús varð fyrir valinu. Þar
var að vísu torfbær, en innanhúss
var allt fágað og prýtt, og mun
konungur hafa undrast þá hí-
býlaprýði, er þar blasti við sjón-
um, þó að ekki væri auðæfum
fyrir að fara.
Júlíus var iðjumaður mikill,,
stundaði m. a. mikið smíðar á
heimili sínu og var dverghagur
bæði á tré og járn, þó að ekki
væri hann lærður smiður sem
kallað er. Trúnaðarstörf hafði
hann á hendi fyrir sveit sína, var
lengi í hreppsnefnd Hrafnagils-
hrepps og um skeið oddviti henn-
ar, átti sæti í sýslunefnd og einn-
ig í sóknarnefnd. Hann var söng-
vinn, hafði góða söngrödd og var
um langt skeið forsöngvari í
Grundarkirkju í prestsskapartíð
síra Jónasar á Hrafnagili.
Heimilislíf þeirra hjóna, Júlí-
usar og Sigurbjargar, var ánægju
legt og farsælt. Þau eignuðust
eina dóttur barna, sem dó í
bernsku; er slík raun bæði gömul
saga og ný. Síðan varð þeim ekki
barna auðið, en ólu upp nokkur
fósturbörn og gengu þeim í góðra
foreldra stað.
Ungur að aldri aðhylltist Júlí-
us samvinnuhreyfinguna og veitti
henni eindregið fylgi sitt. Síðar
gerðist hann einn af forvígis-
mönnum hreyfingarinnar í Eyja-
firði. Á meðan Kaupfélag Eyfirð-
inga bjó við pöntunarfyrirkomu-
lagið, var hann nokkuð viðriðinn
starfsemi þess. Á aðalfundi fé-
lagsins 1905 var hann kosinn í
nefnd, til þess að semja frumvarp
til nýrra laga fyrir félagið í sam-
ræmi við þá skipulagsbreytingu,
er þá var verið að koma á undir
forustu Hallgríms Kristinssonar.
Á aðalfundi næsta ár var svo
Júlíus kosinn í stjórn félagsins og
átti sæti í henni þar til 1921, eða
15 ár samfleytt.
Júlíus fékkst nokkuð við ljóða-
gerð, en ekki hélt hann þeirri
framleiðslu sinni mikið á lofti.
Einkum orti hann tækifæris-
kvæði. Þegar Hallgrimur Krist-
insson kvaddi Kaupfélag Eyfirð-
inga á aðalfundi þess 1918, flutti
Júlíus honum kvæði. Þegar hann
var nær áttræður, ferðaðist hann
til Austurlands og orti við það
tækifæri lofkvæði um fegurð
Fljótsdalshéraðs og Hallorms-
staðaskóg. Hvorki mun hann hafa
ort sér til lofs né frægðar, held-
ur fyrst og fremst til hugarhægð-
ar.
Það, sem einkum einkenndi
Júlíus Ólafsson, var frábær
snyrtimennska. Auk þess var
’iann höfðinglegur ásýndum,
einkum þegar aldur færðist yfir
hann. Eg minnist þess, að eitt
sinn spurði aðkomumaður mig:
„Hver er þessi höfðinglegi maður,
er þar fer?“ Það var Júlíus frá
Hólshúsum.
Konu sína missti hann árið
1936. Eftir það var hann á vegum
bróður síns og bróðurdóttur hér
á Akureyri og naut þar beztu að-
hlynningar í ellinni. Til hins síð-
asta var hann jafnan glaður og
reifur og heilsan sæmilega góð,
nema hvað gigt bagaði hann síð-
ustu árin. Rúmfastur var hann
aðeins örfáa síðustu sólarhring-
ana, þar til hann að kvöldi fyrr-
nefnds dags leið út af þjáningar-
laust,
„eins og lítill lækur
ljúki sínu hjali.“
Ingimar Eydal.
TÖÐU
og kýrgæft hólmahey get eg
selt í sumar.
Gunnar S. Hafdal,
Hlöðum, Hörgárdal.
Sími: Möðruvellir.