Dagur - 21.09.1950, Qupperneq 1

Forustugreinin:
Viðhorf kommúnista til
verkfalla geta sveiflazt
heimsáttanna á milli.
5. siðan:
íslendingar geta margt lært
af reynslu og vinnubrögðum
útl. fiskimanna á íslands-
miðum.
XXXIII. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 21. september 1950
40. tbl.
Fyrstu úrslit í kosningunum til
Alþýðusambandsþings mjög
á sömu lund og siðast
Kommúnistar halda enn velli í félögunum hér á
Akureyri, en ]ió við hrörnandi fylgi
Kosningar fulltrúa á 22. þing Alþýðusambands Islands hófust sl.
sunnudag og munu fara fram í hinum ýmsu félögum urn land allt
næstu fjórar vikur. Er svo ráð fyrir gert, að kosnir verði um 280
fulltrúar fyrir allt að því 144 félög, en Alþýðusambandsþingið á að
koma saman í Reykjavík um miðjan nóvember.
| Hörmuleg tíðindi snúast |
í gleSifregn
i; Flugskipið Geysir týnist og spyrst ekkert
ii tilþ ess í hálfan fjórða sólarhring, en finnst l
;i þá strandað á Vatnajökli. - Áhöfnin, sem ;i
;i almennt hafði verið talin af, reyndist heil i;
á húfi, og hefir henni nú verið bjargað
af jöklinum
I Vart munu önnur tíðindi, er gerzt hafa hér á landi i
á síðustu tímum, hafa vakið meiri athygli né almennari {
!! hluttekningu en þau, sem á er drepið hér að ofan. J
I; Fyrsta fregnin kom yfir þjóðina eins og reiðarslag, og z
!; fréttirnar um hina árangurslausu leit fyrstu dagana ?
;; bætti þar eklci úr skák, þótt menn hins vegar fylltust >
; aðdáun og þakklæti í'garð þeirra manna, er stjórnuðu >
með svo miklum dugnaði, fyrirliyggju og fórnarlund ‘
■; hinu geysiumfangsmikla og erfiða starfi, eða tóku per- J
;; sónulega þátt í leitinni. En þeim mun meiri var fögn- J
;: uðurinn og hrifningin, þegar það spurðist að lokum, |
!; að Geysir væri fundinn, og þó einkum það, að áhöfnin \
i; skyldi liafa sloppið lifandi og lítt eða ekki meidd úr 5
!; }>eim ægilega háska, sem yfir henni hafði vofað. Má það %
;! enda mikið kraftaverk og guðsblessun kallast. — En þar <
;! sem ætla má, að allir lesendur blaðsins hafi daglega 5
J; fylgzt með þessum viðburðum gegnum fréttaþjónustu J
;! útvarpsins og dagblaða höfuðstaðarins, eða á annan hátt, \
! þykir ekki ástæða til að endurtaka það hér, sem allir >
;; vita. En væntanlega getur ritstjóri blaðsins, sem sjálfur \
;; tekur þátt í hjálparleiðangrinum héðan, skýrt frá ýmsu \
1; }>ví, sem annars hefir ekki komið í fréttum, en markvert ?
;! getur þó kallazt, þegar hann er aftur heim kominn.
Blaðið samfagnar Loftleiðum, áhöfn Geysis og öllum \
;; hlutaðeigendum innilega með það, að svo vel skyldi \
;; rætast úr, þegar jafn hörmulega horfði. Megi sú sama \
;! guðsblessun, sem nú hefir verndað þá frá stórslysi og 2
w bráðum dauða, ávallt fylgja þeim og störfum þeirra.
Kosningabaráttan til Alþýðu-
sambandsþings fyrir tveimur ár-
um mun mörgum enn í fersku
minni, enda var hún háð með
mikilli hörku og endaði með al-
gerum ósigri kommúnista, sem
töpuðu þar með yfirráðum þeim
yfir Alþýðusambandinu, sem þeir
höfðu haft þá um alllangt skeið.
Neyttu þeir auðvitað allra
bragða — heiðarlegra jafnt sem
óheiðarlegra — svo sem vænta
mátti, til þess að halda þeirri
mikilsverðu yfirráðaaðstöðu yfir
alþýðusamtökum alls landsins, en
allt kom fyrir ekki hjá þeim í það
sinn. Er það sízt að efa, að þeir
muni nú — ekki síður en þá —
beita öllum vopnum, sem þeir
hafa tiltæk, illum og góðum, til
þess að rétta hlut sinn fyrir lýð-
ræðisflokkunum á þessum vett-
vangi, enda eru þegar teknar að
berast furðulegar sögur um of-
beldi þeirra og lögleysur í þess-
um kosningum, svo sem úr Vest-
mannaeyjum, en kosningin í
verzlunarmannafélaginu þar hef-
ur þegar verið kærð, og þykir
líklegt, að hún verði gerð ómerk
fyrir Félagsdómi, svo sem til
tókst um kosninguna á Selfossi
1948, en þar höfðu þeir beitt
svipuðum aðferðum í það sinn.
— Vafalaust verður kosningahríð
þessi alls staðar hörð, og mun
!; Síðustu fréttir af ;
í; hjörgunarstarfinu ;
;! Kétt í þeim svifum, að blaðið !
;; var að fara í hraðpressuna í;
;; gærkveldi, bárust þær fréttir, i
;! að Dakotavélin ameríska, sem !
;; Ienti á jöklmum í fyrrakvöld, ;
!; hefði brotnað við flugtak síð- !
;; degis í gær, og lagði áhöfn ;
]; Geysis því af stað skömmu !
;! fyrir rökkur í för með mönn- !
;; um úr hjálparleiðangri Akur- ;
!;eyringa, en amerísku flug-!
!: menirnir mundu koma á eftir !
!; þeim til bækistöðvanna við;
;; jökulröndina, strax og þeir !
bcfðu fengið útbúnað til jök- ;
!; ulgöngunnar loftleiðis. — Leið ;
;! angursmanna er því naumast !
!; að vænta hingað ti: La:J..A.:3;
!; fyrr en aðra nóU í alJra !
;; lagi. :
úrslita beðið með eftirvæntingu
um land allt næsta mánuðinn.
Akureyrarfélögin ríða á vaðið.
Leikurinn hófst hér á Akureyri
á sunnudaginn var með allsherj-
aratkvæðagreið,slu í Verka-
mannafélagi Akureyrarkaupstað-
ar og kosningum á félagsfundum
í Iðju, félagi verksmiðjufólks á
Ak., og Sjómannafélagi Akureyr-
ar. Héldu kommúnistar fulltrú-
um sínUm í þessum félögum, en
þó sýna úrslitin ljóslega að fylgi
þeirra stendur einnig hér höllum
fæti, og virðist aðeins tímaspurs-
mál, að verkalýðurinn hér beri
giftu til að fara að dæmum stétt-
arsystkina sinna víðast annars
staðar og losa sig við áhrif þeirra
og yfirráð að fullu, og hefur þó
'eitt sterkasta vígi þeirra hér á
landi frá upphafi verið hér á Ak-
ureyri.
Kosningar í V. A..
Á kjörskrá í Verkamannafélagi
Akureyrarkaupstaðar voru 399,
en atkvæði greiddu 343. Kosning
féll þannig, að A-listi, listi komm
únista, hlaut 174 atkv. og þar
með alla fulltrúana 4 að tölu
(hlutfallskosningar þykja ekki
lýðræðislegar þar á bæ, þótt
þær eigi prýðilega við í tvímenn-
ingskjördæmum úti á lands-
byggðinni við Alþingiskosning-
ar!) B-listinn hlaut 161 atkv.
Auðir seðlar voru 8, en ógildir 5.
Kosningarnar í Iðju og
Sjómannafélagi Akureyrar.
Iðja, félag verksmiðjufólks á
Ak., mun telja nær 400 félags-
menn, en kosning fulltrúanna til
Alþýðusambandsþingsins fór þar
hins vegar fram á félagsfundi,
sem um 60 félagsmenn sátu. Voru
4 kommúnistar og stuðningsmenn
þeirra kosnir fyrir félagið, en síð-
ast gat það aðeins sent 3 fulltrúa.
Á fundinum var samþykkt að
segja upp samningum fél. við at-
vinnurekendur um kaup og kjör
með það fyrir augum að hafa
samninga lausa. — í sjómannafé-
laginu mun fundarsókn hafa ver-
ið eitthvað svipuð hlutfallslega
og í Iðju, og kaus fundurinn 2
kommúnista eins og síðast.
Hjúkra nú eigin-
mönnunum - en
ekki öðrum sjúkl-
ingum
80—100 hjúkrunarkon-
ur mun vanta hér á landi
á næstu árum
„Heilbrigt líf“, tímarit Rauða
krossins ,skýrir svo frá, að eins
og stendur skorti 40—50 hjúkr-
unarkonur til starfa hér á landi,
og fari ástandið stöðugt versn-
andi að þessu leyti, svo að full-
víst megi teljast, að 80—100
hjúkrunarkonur muni vanta á
næstu 2—3 áruin, þegar fyrir-
huguð aukning á sjúkrakosti og
aukin heilsugæzla komist til
framkvæmda. Um áramótin síð-
ustu voru 26 erlendar hjúkrun-
arkonur starfandi á Islandi
auk þess sem kaþólskar nunnur
vinna í Landakotsspítala, Hafn-
arfirði og Stykkishólmi. I hittið-
fyrra störfuðu 84 hjúkrunarkon-
ur í sjúkrahúsum og hælum í
Rvík og nágrenni, en nú ekki
nema 72. f sjúkrahúsum og hæl-
um úti á landi starfaði þá 21
hjúkrunarkona, en ekki nema 16
á þessu ári. Loks má geta þess,
samkv. sömu heimildum, að í ár
eru 119 hjúkrunarkonur hættar
störfum vegna giftinga, en 1948
voru 100 hjúkrunarkonur hættar
af sömu ástæðum.
Sáttatillaga í
!; togaradeilunni ;i
i; komin fram. — j;
;; Sáttanefnd sú, er ríkis- i;
:; stjórnin skipaði nýlega til þess 1;
;! að leita eftir samningagrund- ;!
velli í togaradeilunni, er senn!;
; hefur staðið yfir í 3 mánuði,!!
!;sendi sl. mánudag deiluaðilj- s
;! um miðlunartillögur sínar, ýt- ];
;!arlega sundurliðaðar og rök- !|
!; studdar ásamt skrám yfir;;
; kaupgreiðslur og kjör sjó-!;
i; manna samkv. eldri samning- ;!
;! um, bráðabirgðasamkomulagi,!;
;; kröfum samningsaðilja og loks !;
!;samkv. hinum nýju tillögum.;;
!;— Um miðlunartillögu þessa ;
;! skal fara fram almenn og!;
;!leynilcg atkvæðagreiðsla í;
!; hlutaðcigandi félögum — sjó- ]
;! mannafélögunum í Reykjavík !;
;;og Hafnarfirði og félagi ísl.'!
!; botnvörpuskipaeigenda — ogl;
;! skal henni lokið fyrir kl. 10 e.!]
!; h. fimmtudaginn 21. þ. máh. ;!
]; Vonandi nást nú sættir í;
!; hinni langvinnu og hörmulegu .
;! dcilu, er valdið hefur öllum];
;; deiluaðiljum og þjóðinni í!;
!! heild svo stórfelldu og hörmu- ;!
!; legu tjóni ,enda lafttur nefndin ];
!; þess getið. að með miðlunartil- !;
;! lögum þessuin hafi nefndin;!
]; gcrt lokatilraun sína til þessl;
!: að leysa deiluna, og ekki sé <!
;! von á frekari aðgerðum eða ];
sáttatillögum af hennar hálfu.
Færeyingar
ánægðir með
Hekluferðirnar
Færeyska blaðið „14. septem-
ber“ getur þess 11. þ. mán., að
Færeyingar þeir, sem þátt tóku
í orlofsferðunum með m/s. Heklu
til Skotlands nú í sumar, hafi
verið harla ánægðir yfir því
ferðalagi og dáðst mjög að
því, er fyrir augun bar í Skot-
landi. Þó hafi veðurfar ekki ver-
ið sem ákjósanlegast í þetta sinn,
heldui hafi stöðugar rigningar
mjög skyggt á ánægju ferðafólks-
ins. — Þá er og frá því skýrt, að
færeyski þjóðbúningurinn hafi
vakið athygli Skota, svo sem þeg-
ar ferðafólkið birtist í honum á
Princesstreet í Edinborg — einni
fegurstu og frægustu verzlunar-
og umferðagötu heims. — Flykkt-
ust þá kvikmyndatökumenn að
hvaðanæva til þess að taka mynd
af því, og urðu Færeyingarnir að
koma fram í búningum sínum i
Enn fjölgar verzlunum
í Reykjavík
Verzlunum í Reykjavík fjölg-
aði um fjörutíu árið 1949, segir í
síðustu hagtíðindum. Um ára-
mótin 1949 og 1950 voru í Reykja-
vík 779 smásöluverzlanir og 197
heildverzlanir og hafði báðum
fjölgað.
Matvöruverzlanir voru 171,
vefnaðarvörubúðir 164, skóbúðir
20, bókabúðir og ritfangaverzlan-
ir 38, skartgripa- og smávöru-
verzlanir 51, húsgagnaverzlanir
25, raftækja- og bifreiðaverzlanir
27, járnvöru og byggingavöru-
verzlanir 23, fiskbúðir 48, brauð-
og mjólkurbúðir 84 og aðrar
verzlanir 128.
Lætur því nærri, að hver 50—
60 manna hópur í bænum, þar
með talin börn og gamalmenni,
verði að bera uppi eina verzlun.
samkomuhúsum bæjarins, við-
ræður við þá voru teknar á stál-
þráð og þeir skemmtu í útvarpi
þar í landi.