Dagur - 21.09.1950, Side 4

4
DAGUR
Fimmtudaginn 21. september 1950

DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á liverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
W$$$$$$$$$S$$$$$$$$$S$$$$$$$S$$$$$$$$$$$$$$$$$í&53Í
Þegar blindir fá sýn -
ENGIN NÝLUNDA er það né einsdæmi, held-
ur löngu alþekkt og viðurkennd staðreynd, að
kommúnistar líta ekki ávallt sömu augum á silfr-
ið, þegar um verkföll er að ræða, en dæma þau
jafnan frá tveimur gerólíkum — og þó raunar al-
veg andhverfum — sjónarmiðum: í hinu andlega
föðurlandi þeirra sjálfra, Sovétrússlandi, og lepp-
ríkjum þess er sérhver viðleitni til andspyrnu
gegn kaup- og kjaraskömmtun hinna alráðu vald-
hafa til handa sauðsvörtum almúganum kölluð
hinn versti glæpur og svörtustu landráð, og engin
vægari refsing en líflát eða æfilangur þrældómur
liggur við svo ógurlegu athæfi. — Allt öðru máli
er svo auðvitað að gegna, þegar efnt er til verk-
falla í „auðvaldsríkjunum“. Þá eiga kommúnistar
sjaldnast nógu sterk orð til þess að hvetja til
þeirra og vegsama þau á hvert reipi, róa undir
EN ALLRA æskilegast væri þó
að kommúnistar mættu nú í eitt
skipti fyrir öll draga þann sanna
og markverða lærdóm af þessari
nýstárlegu reynslu sinni, að
verkfallsrétturinn sé verkamann-
inum að vísu heilagur og hjart-
fólginn réttur, sem ekki megi af
honum taka og selja hann í hend-
ur neinum einræðisherra, heldur
skuli hann í fullu gildi og heiðri
hafður, svo að jafnan verði til
hans gripið, þegar freklega er á
rétt verkalýðsins gengið, og öll
önnur og friðsamlegri úrræði
bregðast. En hins vegar sé verk-
fallsvopnið harla hættulegt og
tvíeggjað sverð, og geti auðveld-
lega snúizt illa í hendi vegand-
ans, ef ómaklega og að ástæðu-
litlu sé til þess gripið. En einkum
beri þó að varast, að til þess sé
þrifið einvörðungu af flokkspóli-
tískum ástæðum, eða í áróðurs-
skyni; — hin „bölvísa hönd“
klíkuháttar og valdastreitu megi
aldrei þeim brandi bregða, ef
ekki eigi af að hljótast mikill og
óbætanlegur skaði — ekki aðeins
fyrir þann, sem á skal ráðizt,
heldur eigi vegandinn sjálfur
engu síður mikið á hættu, nema
fremur sé.
EN SÍZT skyldi það hjá líða,
fyrst togaraverkfallið ber hér á
góma, þótt nokkuð óbeint sé, —
að víta stranglega alla þá miklu
dul og leyndardómshulu, sem
haldið hefur verið frá upphafi
yfir öllum málavöxtum af báðum
aðiljum. Almenningur hefur
raunar ekkert fengið að vita um
það, hvað á milli ber, né heldur
um boð og gagnboð á þeim vett-
vangi. Það eitt er honum kunn-
Ugt, að þorri hinna stórvirkustu
og dýrustu aflatækja okkar fs-
lendinga eru látin ónotuð og arð-
laus, þegar mest á reið, að þau
drægju sem ötullegast bjög í
þjóðarbúið. Engu er líkara en að
sjómenn og útvegsmenn í Reykja
vík telja þetta algerlega sitt
einkamál, sem þeir þurfi engan
reikningsskap að gjalda fyrir
öðrum landsmönnum. Almenn-
ingur í landinu mun þó vissulega
vera allt annarrar skoðunar. —
Hann veit það mæta vel, að bróð-
urparturinn af sparifé og sam-
eiginlegum sjóðum þjóðarinnar
allrar er bundinn í þessum at-
vinnurekstri. Og hann gerir þá
kröfu til stjórnarvaldanna, að
þau skerist tafarlaust í leikinn og
komi öllum togaraflotanum úr
höfn og út á veiðar með ein-
hverjum ráðum, áður en meiri
skaði og skömm hefur af hlotizt
en þegar er orðið.

Uppskeran og geymsluað-
ferðir
Þeir, sem settu eitthvað í garða á sl. vori, eru nú
í óða önn að skera upp, og víðast hvar virðist upp-
skeran vera mjög góð. „Svo sem þér sáið, munið
þér uppskera", stendur skrifað, og víst er um það,
að engan mun iðra þess, að hafa notað vorið vel.
Þær húsmæður, sem um þessar mundir bera í bæ-
inn fullt fang af hvítkáli, blómkáli, gulrótum og
öðrum ágætum grænmetistegundum, eru glaðar í
hjarta sínu yfir því, að þær sáðu, umplöntuðu,
vökvuðu og hirtu plönturnar með umhyggju, meðan
þær voru litlar. Nú fá þær laun fyrir umhyggju
sína og starf .
Það er með ræktunina eins og önnur uppeldisstörf.
Sé ungviðinu sýnd umhyggja og rétt og skynsam-
lega með það farið frá upphafi, mun uppalandinn fá
fyrirhöfn sína margfaldlega greidda. Móðir náttúra
lætur ekki að sér hæða. Hún mun svara okkur á
sama hátt og við tölum til hennar. Grænmetis-
ræktun er engan veginn fyrirhafnarlaus, en sú fyr-
irhöfn borgar sig margfaldlega.
Geymsla. — Sé eitthvað ræktað að ráði, er ekki
hægt að komast yfir að borða það allt að haustinu,
þótt sjálfsagt sé að spara ekki við sig grænmetið,
einmitt meðan það er nýtt og gott. Afganginn reyn-
um við síðan að geyma til vetrarins og eru til þess
ýmsar aðferðir, að vísu misjafnlega góðar. Hrað-
frysting er talin bezt þeirra allra, en ekki eru allir,
sem eiga kost á henni. Þá má nefna niðursuðu,
deilunum og torvelda lausn þeirra á allar lundii'.
ENGIN REGLA er án undantekningar, og þá
heldur ekki þessi. — Ymsum mun t. d. hafa komið
það spánskt fyrir sjónir í upphafi, að sjá komm-
únistablöðin fordæma einróma og kröftuglega
verkfall það, sem staðið hefur yfir á meginhluta
togaraflotans frá því 1. júlí í vor, eða bráðum þrjá
mánuði aðal-bjargræðistímans hér á landi. Virða
verður þeim til vorkunnar, sem óvanir eru ára-
burðinum í þessa áttina, þótt róðurinn farist þeim
stundum fremur óhönduglega og rökvísin gangi
svona annað veifið dálítið á afturfótunum hjá
þeim, þegar henni er snúið að svo óvenjulegu
viðfangsefni ,eins og þegar t. d. „Verkamaðurinn“
fullyrðir í forystugrein sinni í síðasta blaði, „að
telja má fullvíst, að hefði ekki komið til verkfalls,
hefði skipunum verið lagt yfir sumarmánuðina",
því að útgerðarmenn hafi verið í vandræðum með
togarana og ekki talið borga sig að gera þá út í
sumar. En síðar í sömu grein er svo staðhæft, að
verkfallið og stöðvunin hafi „skaðað þjóðina um
hvorki meira né minna en 57% milljónir króna í
erlendum gjaldeyri.“ En vegna . ofangreindra
málsbóta skal hér ekki frekar um það fengizt, þótt
venjulegum mönnum muni veitast fullerfitt að
koma þessum tveim andstæðu fullyrðingum heim
og saman.
! ENGUM GETUM skal hér heldur að því leitt,
hvað valda muni því, að kommúnistar bregða svo
mjög vana sínum að því, er til þessa verkfalls
kemur, þótt þeir fagni endranær ekki öðrum tíð-
indum fremur en vinnudeilum og verkföllum, —
enda ætti hverjum meðalgreindum manni að vera
vox-kunnarlaust að gizka líklega á, hvers konar
fiskur muni falinn undir þeim steini. Hitt er rétt-
ara og maklegra, eins og á stendur, að þakka það
og meta að vei’ðugu, að kommúnistar standa þó
I í þetta sinn með hinum ábyrgari og þjóðhollari
málstað. Og víst má það vera allri alþýðu manna
nægileg skapraun og hneykslunarhella, að annar
þeirra stjói-nmálaflokka, sem skreytir sig með
nafni hennar og'verkalýðsins, skuli heimska sig
og brennimex-kja með því að liggja þeim, sem enn
stunda sjóinn yfir hábjargræðistímann við góðan
hlut og sæmileg kjör, á hálsi fyrir það, að þeir
skuli láta fleka sig til þess „að framleiða verðmæti
fyrir gengislækkunarstjórnina“(!) — þótt ekki
leggist flokkarnii: báðir í senn í það sama forað.
FOKDREIFAR
Engin lóð án matjurtareits.
Finnur Áx-nason garðyrkju-
ráðunautur skrifar blaðinu:
HÚSMÓÐIR NOKKUR á Odd-
eyi-i átti tal við mig fyrir nokkr-
um dögum um matjurtarækt í
lóð sinni. Eg vil geta þess í upp-
hafi að kona þessi, ásamt mörgum
öðrum konum hér í bæ, er sér-
staklega natin garðræktai’kona,
og skilur vel hvað grænmetið er
mikils virði fyrir heilbi’igði
manna, og drjúg tekjulind í
heimilishaldinu. Húsmóðurinni
farast orð á þessa leið: Lóð mín er
sízt stærri en lóðir manna al-
mennt, og mun hún vera um
400 m2 að stæi'ð. Eg hef nú í sum-
ar ræktað meira af grænmeti í
lóð minni en nokkru sinni fyrr,
því að mér er nú farið að skiljast
að það sé enginn vandi að i’ækta
það, bara ef maður nennir og
vill leggja það á sig, og eitt er
víst að hollt er allt heima fengið.
Þær tegundir, sem eg hef ræktað
eru: hvítkál, blómkál, salat, spín-
at, gulrætur, gulrófur, hreðkur,
kari’se, steinselja og lítils háttar
af fljótsprottnum kartöflum, auk
rabarbara, sem á að vei-a í hverri
lóð. Eg hef haft nægilegt græn-
meti úr lóðinni frá því í byrjun
júlí, og get eg vart reiknað það
allt, sem skyldi til peninga. —
Þessi húsmóðir kvað það illa far-
ið að fólk skuli ekki nota lóðir
sínar meira til búbótar með mat-
jurtarækt en almennt er gert.
Það er næstum óhugsandi að
nota sér nokkuð sem heitir af
grænmeti daglega, nema það sé
ræktað rétt við eldhússdyrnar.
Þessi orð húsmóðurinnar eru
fullkomlega í’éttmæt og vil eg
taka undir það með henni að lóðir
manna eru alls ekki notaðar sem
skyldi til heilsusamlegrar rækt-
unar. Það á engin lóð að vera án
matjurtareits og eg vil segja að
sá reitur er aldrei of stór, ef
menn kunna að notfæra hann. —
Margar húsmæður hér nota lóð-
ir sínar réttilega, en því miður
vantar talsvert á að það sé al
mennt.
Skrúðgarður eða bílastæði.
í framhaldi af þessu segir garð-
yrkjuráðunauturinn:
MÉR FINNST þetta sumar bera
af öðrum sumrum, síðan eg kom
hingað, að því leyti hvað mikið
hefur verið unnið að lagfæi’ingu
lóða og ýmsra annarra staða hér
í bænum, sem í vanhirðu hafa
verið, og ef tillit er tekið til þess
litla fjái’magns, sem bærinn lagði
til þessara stai-fa á síðasta fjár-
hagsári, þá finnst mér árangux-inn
sérstaklega góður, og mörg hand-
tök og spor stigin í rétta átt. f
sambandi við þessar hugleiðingar
vil eg minnast sérstaklega á þrjú
skemmtileg kvöld við Eyrarveg.
Eins og flestum er kunnugt, er
dálítið svæði norðan við Eyrar-
veginn óbyggt og hafði komið til
tals að gera það að bílastæði, en
á þá ráðagerð vildu Eyrarvegs-
búar ekki fallast og sóttu um
stykkið ásamt Fegrunarfélagi Ak
ureyrar, til lagfæringar. Nú um
mitt sumarið var nauðsynlegum
undirbúningi lokið og hófust nú
konur, karlar, unglingar og börn
handa um frekari aðgerðir á
svæði þessu. Var þarna saman-
komið 20—30 manns með skóflur,
hi-ífur, hjólbörur og bíla. Svæðið
allt jafnað, lagðir um það vegir
og stigir eftir áður gerðri teikn-
ingu, sótt var möl og sandur í
vegina, síðan sáð og valtað og
svo þegar verkinu var að mestu
lokið síðasta kvöldið tóku allir
höndum saman á Eyrax-vegi og
fóru í leiki. Þarna var líf og fjör
við vinnubrögðin, þó ekki væru
peningar í aðra hönd fyrir hverja
mínútu. Eg hef oft áður unnið
sjálfboðavinnu með ýmsum hóp-
um manna, en eg hef sjaldan haft
jafn mikið yndi af að vera með í
verki eins og þessi umræddu
kvöld, og það væri óskandi að
fleiri hverfi og götur færu að for-
(Framhald á 7. síðu).
þurrkun og söltun. Við skulum nú athuga hinar
ýmsu tegundir, og á hvern hátt er heppilegt að
geyma þær.
Gulrætur geymast vel í sandi, og eru þær
lagðar þannig í ílátin, að lag af sandi sé alls
staðar á milli þeirra. Þær mega ekki snerta hverja
aðra, og efsta og neðsta lagið á að vera sandur.
Hvítkál er hægt að sjóða niður, súrsa og geyma
á ýmsa vegu. Gott er að hengja það upp í þurran og
kaldan kjallara, og er þá bundið um stilkinn og kál-
höfuðið látið hanga. Nágrannaþjóðir okkav geyma
hvítkálið í garðinum fi’am á vetur. Það er tekið
upp, vafið innan í hálm, og síðan er það grafið ögn
niður í garðinn og mokað yfir. Rótin á að snúa upp.
Moldarlagið er ekki látið vera þykkt á meðan frost
eru lítil, en síðan er hægt að bæta við moldai’lagið,
þegar von er á miklu frosti. Þannig kvað það geym-
ast vel.
Blómkálið er erfiðara viðfangs. Það er þó eitthvað
hægt að geyma það í köldum og þurrum kjallara
og er það þá haft á grindum eða í rimlaskáp. Eigi
að geyma blómkálið eitthvað fram á veturinn er
einna helzt að sjóða það niður. Suðan er aðeins látin
koma upp á kálinu. Síðan er því raðað í vel hreins-
aðar krukkur. Þá er soðinn lögur (11. vatn og 25.
gr. fínt salt). Komi froða á löginn er hún veidd ofan
af, og lögurinn síðan kældur. Hellt yfir blómkálið,
og á lögui'inn að fljóta yfir kálið. Um 3 cm. boi’ð á að
vera á krukkunum. Krukkurnar eru nú soðnar í
potti (þær eiga að vera þétt lokaðar) og er það gert
tvisvar með dags millibili. Fyrri daginn eru þær
soðnar í 15 mín., en hinn síðari 10 mín. Þannig á
blómkálið að geymast, en það glatar því miður
miklu af hinum góðu efnum við suðuna.
Graslauk og steinselju er hægt að geyma þurrkað,
og er það gert á eftirfarandi hátt: I 1 1. af vatni er
sett Vz—1 dl. salt og 1 dl. (þ. e. 100 gr.) sykur.
Stærstu leggirnir eru teknir af steinseljunni og hún
þvegin vel. Lögui’inn soðinn og steinseljunni brugð-
ið ofan í hann, en má ekki sjóða. Lögurinn látinn
renna vel af grænmetinu á hreinum klút.
Á venjulega ofnplötu er lagður smjöi’pappír og
grænmetið sett þar á. Platan er síðan sett inn í yl-
volgan ofn. Þegar þetta virðist nokkuð þux’rt, er það
tekið út og þurrkað áfram í stofuhita. Geymist í
pappírspokum eða krukkum, sem bundið er yfir
með gasklút. Gi'asalaukur geymist á sama hátt. Til
fróðleika má minna á það, að í steinseljunni er svo
mikið af C-vítamíni, að 25 gr. af henni innihalda
(Framhald á 7. síðu).